Enerji ve gıdayla enflasyon zirvesi

Enerji fiyatlarındaki artış ve döviz kurundaki spekülatif artışlar, gıda fiyatlarındaki yüksek oranlı artışlarla birleşince, enflasyonda son 15 yılın rekoru gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), haziran ayında tüketici fiyatlarındaki artışın yüzde 2,61, üretici fiyatlarındaki artışın da yüzde 3,03 olarak gerçekleştiğini açıkladı. Kamu çalışanları ile emeklilerinin beklediği 6 aylık enflasyon rakamı yüzde 9,17 olarak gerçekleşirken, haziran ayları itibarıyla yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 15,39 ile son 15 yılın zirvesine ulaştı. Üretici fiyatlarındaki yıllık artışın yüzde 23,71 olması ise, enflasyonda beklenen temmuz düşüşünün gerçekleşmeyeceğinin kötü habercisi oldu. Enflasyon Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, enflasyonun haziran ayında yüzde 1,36 olacağı, buna göre yıllık enflasyonun yüzde 13,98’e ulaşacağı beklentisini dile getirmişti.

ŞAMPİYON SOĞAN
Haziran ayı, seçim öncesi döviz spekülasyonlarının sıkça yaşandığı bir dönem oldu. Petrolün varil fiyatının da 80 dolara yaklaşması taşıma maliyetlerini artırdı. Bunun yanı sıra özellikle Rusya’ya sebze ve meyve ihracatı iç piyasadaki arz-talep dengesini bozunca, bu ürünlerde yaz ucuzluğunun gerçekleşmemesi bir yana görülmemiş rekor rakamlar yaşandı. Stokçuların bu fiyat artışını fırsat görüp piyasaya ürün vermemesi üzerine patates ve soğan fiyatları zirve yaptı. Fiyatı 5-6 lirayı bulan kuru soğandaki bir aylık fiyat artışı yüzde 82,53’e ulaşırken, yaklaşık olarak aynı fiyatlarda olan patatesteki zam oranı yüzde 63,34’ü buldu. Yaz sebzelerinden sivri biber yüzde 57,2 ve bir haftaya kadar yeni ürünlerin beklendiği limondaki fiyat artışı da yüzde 23,59 oldu. Bu artış limonu 10 liraya taşıdı. Bir hafta ve daha fazla süreli turlarda da yüzde 50,23 fiyat artışı gerçekleşti.
Ana harcama gruplarında birinciliği gıda elden bırakmazken, haberleşme, ulaştırma, ev eşyası, kültür harcamaları da bir ayda yüzde 6’ya varan oranlarda arttı. Ulaştırma grubunda yıllık artışın yüzde 24,26’yı bulması da ‘iğneden ipliğe’ bütün ürünlerin fiyatlarının artmasında etkili oldu. Düşüş gösteren tek grup ise indirimli satışların başladığı giyim ve ayakkabıda görüldü.

Gıdadaki artış endişe verici
Enflasyonun gıdadaki zirvelerle birlikte rekora taşınması tüm kesimleri endişelendirdi. Görüşlerini açıklayan AA Finans Analisti Haluk Bürümcekçi “Bazı işlenmemiş gıda ürünlerindeki anormal fiyat hareketleri temmuzda düzelirse, enflasyon yılın zirvesini haziranda görmüş olabilir.” ifadesini kullandı.
Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı enflasyonun yıl sonuna kadar yüzde 14-16 bandında dalgalanabileceğini ifade etti. DenizBank Yatırım Hizmetleri Grubu Stratejisti Orkun Gödek döviz ve enerjideki artışların mayıstan sonra haziranda da devam ettiğini belirterek kur artışı etkisinin temmuz ayında devam edip yıllık oranda yüzde 16’ların görülebileceğini ifade etti. ING analistleri de kurdaki sert artışın etkisi ile enflasyon artışının önümüzdeki aylarda da devam edebileceği tahmininde bulundu.