Mazıdağı’ndan dünyaya kobalt gönderiyoruz
EKONOMİ Haberleri
Eti Bakır AŞ tarafından bölgeye yapılan en büyük özel sektör yatırımı olan Mardin Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri, özellikle teknoloji yoğun sektörlerde kullanılan kobaltın dünyadaki üretiminin yüzde 2’sini tek başına gerçekleştiriyor. Tesiste üretilen 2.500 ton kobaltın yüzde 90’ından fazlası ihraç ediliyor. Kobaltın tonu 73 bin dolar seviyesinde.
ÖNDER ÇELİK
MARDİN
Türkiye’nin son yıllarda madenciliğe yaptığı yatırımlar meyvesini veriyor. Kritik sektörlerin ihtiyacı olan ürünler artık yerli imkânlarla üretilir hâle geldi. Bu konuda önemli bir yatırım da Eti Bakır AŞ tarafından 2018’de Mardin Mazıdağı’na yapıldı. Gübre ve metal üretimini dünyada ilk kez entegre eden ve altı fabrikadan oluşan 1,2 milyar dolarlık yatırım, Türkiye’nin gübre ithalatını 350 milyon dolar, metal ithalatını ise 270 milyon dolar azalttı. Mardin Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri’nde, Eti Bakır AŞ’nin Kastamonu Küre işletmesindeki bakır üretiminin yan ürünü olan pirit konsantresi yeniden üretime dâhil ediliyor ve geri kazanılan kobalt 10’dan fazla ülkeye ihraç ediliyor. Mazıdağı’ndaki tesis, tonu 73 bin dolara alıcı bulan kobaltın dünyadaki üretiminin yüzde 2’sini tek başına karşılıyor.
2.500 TON ÜRETİM YAPILIYOR
Alanında dünyada ilk ve tek olan Mazıdağı’ndaki tesiste yılda 2.500 ton kobalt üretiliyor. Hedef 2023’te 2.750 ton, 2024’te ise 3 bin ton üretim yapmak. Mazıdağı’ndaki tesisin Türkiye’nin ilk entegre gübre tesisi olduğunu belirten Eti Bakır AŞ Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri Genel Müdürü Emre Kayışoğlu “Küre’de çıkarılan bakır konsantresi ayrıldıktan sonra kalan pirit konsantresini Mardin’deki tesisimize getiriyoruz. Burada ayrı bir üretim sürecine tabi tuttuğumuz pirit konsantresini; kobalt, demir konsantresi ve sülfürik asit gibi yan ürünlere dönüştürüyoruz. Sülfürik asit gübre üretiminde kullanırken kobaltı da geri kazanıp dünyaya satıyoruz. Kobalt, en çok teknoloji yoğun sektörlerde pil, batarya ve katalizör yapımında ve seramik sektörüne özel boyaların üretiminde kullanılan bir malzeme. Mardin’de ürettiğimiz kobaltın yüzde 90’ından fazlasını, aralarında Amerika, İngiltere, İspanya, Kore ve Çin gibi ülkelerin bulunduğu 10’dan fazla ülkeye ihraç ediyoruz” dedi.
SUÇ ORANI YÜZDE 80 AZALDI
İki yıldır tam kapasite üretim yapan tesisin 1.500 kişiye istihdam sağladığını, bölgede suç oranlarını yüzde 80 düşürdüğünü ifade eden Kayışoğlu, tesise ‘sünger demir’ üretimi için de 100 milyon dolar civarında yatırım yapacaklarını anlattı. Emre Kayışoğlu, yeni yatırıma bu yıl sonu başlanacağını kaydetti.
UCUZ GÜBRE ÜRETİMİNİ KATLAYACAK
Türkiye’nin gübre ihtiyacının yedide birini karşıladıklarını anlatan Kayışoğlu, çiftçi için fiyat olarak daha ulaşılabilir olan ‘20.20’ gübre üretimlerini bu yıl 80 bin tondan 200 bin tona çıkaracaklarını kaydetti. Türkiye’de üretilen gübrenin ithal gübreye göre yüzde 20 civarında daha ucuz olduğunu belirten Kayışoğlu “Uluslararası piyasada buğday fiyatının artması gübre fiyatını da artırdı. Üreticiler 12 ay sonra buğday fiyatı artacak diye gübre alımına yöneldi ve fiyatlar yükseldi. ABD’li çiftçi buğdayda 12 ay sonrasının fiyatını biliyor ama bizim çiftçimiz bilmiyor” şeklinde konuştu.
DEMİR YOLU KARBON AYAK İZİNİ AZALTACAK
Kobaltın geri kazanılması için Eti Bakır’ın Küre işletmesindeki üretimin yan ürünü olan pirit, Küre’den Çankırı-Kurşunlu’ya kara yoluyla taşınıyor. Oradan demir yolu ile Diyarbakır’a, Diyarbakır’dan da yine kara yoluyla tesislere getiriliyor. Eti Bakır’ın son yatırımıyla birlikte, demir yolu Diyarbakır’dan fabrikaya kadar uzatıldı. Bu sayede Küre’nin piriti 1.200 kilometrelik demir yoluyla Çankırı’dan Mardin Mazıdağı’na kadar taşınabilecek. Böylece üretim süreçlerinde operasyonel kolaylık sağlanırken karbon ayak izi de azaltılmış olacak.
İNGİLTERE'DE FABRİKA ALDI, BATARYAYI DÖNÜŞTÜRECEK
İngiltere’de kobalt ürünleri üreten bir fabrika satın aldıklarını kaydeden Kayışoğlu, 75 kişinin çalıştığı tesise bir Türk personel göndereceklerini ifade etti. Uzun vadede batarya geri dönüşümüyle ilgili planlar yaptıklarını anlatan Kayışoğlu “Batarya geri dönüşmezse elektrikli araçların karbon ayak izi içten yanmalı araçlardan daha fazla olacak. İngiltere’de batarya geri kazanımıyla ilgili testlere başlıyoruz. Nikel, mangan, kobalttan oluşan batarya içindeki tozun yeniden aktive edilmesiyle ilgili projemiz var. İki yıl içinde bataryanın bütün elementlerini ayrıştırır hâle getiririz” dedi. Kobalt üretiminin büyük bölümünün gerçekleştiği Afrika’da ‘elle toplama’ ve ‘çocuk işçiliği’ gibi sıkıntılar olduğunu, hem sosyal hem de çevresel anlamda tamamen temiz üretim isteyen şirketlerin artık ürün kaynağını araştırdığını belirten Kayışoğlu, Mercedes’e kadar giden ürünleri sebebiyle şirketin kendilerini denetlediğini ve memnun kaldıklarını söyledi.
'da Takip Edin!
