Ham maddeler üzerinde güç mücadelesi: Kriz kapıda!
EKONOMİ Haberleri / AA
Rusya-Ukrayna savaşı emtia (ticarete konu olan mallar) piyasalarında reaksiyonlara yol açarken, yaptırımların etkisi yadsınamaz. Ancak dünya ham madde kriziyle karşı karşıya.
Elektrikli otomobil bataryalarının üretiminde kullanılan nikelin fiyatı savaşın ardından artmaya başladı. Çip endüstrisi için vazgeçilmez neon gazında da tedarik sorunu gerçekleşiyor. Bu durum, halihazırda tedarik sorunu yaşayan otomobil endüstrisi başta olmak üzere sektörlerde endişeye neden oldu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in gaz ödemelerini ruble ile yapma planı Avrupalıların Rus gazını tedarik etmesini imkansız hale getiriyor. Batı Avrupa'da Rus gazı olmadan ısınma sorunu gerçekleşmesi beklenirken, yoğun enerjiyle çalışan şirketlerde üretim aksamaları olabilir.
HAM MADDE SAVAŞI
Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) 'Temiz Enerji Dönüşümünde Kritik Minerallerin Rolü' başlıklı raporunda, temiz enerji teknolojilerinin hızlı biçimde uygulamaya konulmasının belli demir dışı, nadir toprak ve değerli metallerin arzında sıkıntıya yol açabileceği, bunların fiyatlarını yukarı çekebileceği ve bunun sonucunda yenilenebilir enerji üretimindeki büyümenin yavaşlayacağı ifade ediliyor.
IEA, bakır, kobalt, nikel, lityum, grafit, nadir toprak metalleri ve alüminyumu kritik ham maddeler arasında gösterirken, arzda ve üretimde sıkıntı riski büyük. Bununla birlikte, ABD, AB, Kanada, Avustralya ve Japonya kendi kritik ham madde listelerini oluşturdu bile. Örneğin, AB'nin 2020'de güncellediği listede 30 kritik ham madde var.
Elektrikli hareketliliğin dönüşümünün planlandığı kadar hızlı ilerlemesi halinde 2040'a kadar özellikle batarya teknolojilerinde kullanımıyla öne çıkan lityum talebinin 2021'deki küresel üretim hacminin 6 katına çıkacağı tahmin ediliyor.
EN GÜÇLÜ 'SİLAH' HAM MADDELER OLDU
Elektrikli otomobil bataryaları ve enerji depolama için de acil kobalt ve grafite ihtiyaç bulunduğu belirtiliyor. Bilinen kobalt yataklarının yaklaşık yüzde 70'i Kongo'da bulunuyor, grafitin yüzde 74'ü ise Çin'de çıkarılıyor.
Nikel de onlarca yıldır birçok çelik türü için bir alaşım olarak gerekirken, batarya üretiminde nikel talebi önem kazanıyor. Nikele benzer şekilde, bakır için de talepte önemli bir değişiklik olabileceğine işaret ediliyor. Söz konusu metal, tüm şekillerdeki elektrik kabloları ve bobinleri için gerekiyor. Elektrikli otomobillerden elektrik hatlarına ve rüzgar türbinlerine kadar hepsinin bakıra ihtiyacı bulunuyor. En büyük bakır üreticisi olarak Şili öne çıkıyor.
Endüstri, yüksek performanslı mıknatıslar gibi nadir toprak elementlerine daha fazla ihtiyaç duyuyor. Çin'in bu ham maddelere erişimi güvence altına alması dikkati çekiyor. Paslanmaz çelik gibi belirli çelik türleri için birçok endüstride alaşım malzemesi olarak ihtiyaç duyulan nikel, önemli ölçüde Rus tedarikçilerden sağlanıyor. Endonezya ve Filipinler'den sonra Rusya, dünyanın üçüncü büyük üreticisi konumunda bulunuyor ve Rusya'yı Avustralya, Kanada ve Çin izliyor.
Bu arada, otomobil üreticileri, batarya tedarikçileriyle genellikle daha uzun vadeli sözleşmeler yaptıkları için daha yüksek fiyatlar henüz fark edilmiyor. Zamanla artan maliyetlerin, üreticilerin hesaplamalarının da gösterdiği gibi elektrikli otomobillerin fiyatını etkileyeceği kaydediliyor.
ÇİP ÜRETİMİNDE NEON GAZI AKSAKLIĞI
Ukrayna, genellikle çip sektöründe ihtiyaç duyulan neon gazının en önemli üreticilerinden biri. Çelik üretiminin yan ürünü olan neon gazı, az miktarlarda elde edilebilmesi nedeniyle sadece bazı eski ve büyük demir çelik fabrikalarında üretiliyor. Ukrayna'nın neon gazı arzı devam eden savaşla birlikte sıkıntılı bir döneme girerken, dünya genelinde Rusya'ya uygulanan yaptırımların paladyumda arz açığına sebep olma ihtimali de artıyor.
Her iki madde, endüstriyel üretimin önemli noktalarında devreye giriyor. En önemli kullanım alanının ise yarı iletken çiplerin üretimi olduğu biliniyor. Neon gazı, çip üretimindeki silikon tabaka üzerine yansıtılan lazer ışıklarını beslemekte kullanılırken, paladyum, çip üretiminin son evrelerinde devreye giriyor.
KITLIK RİSKİ BÜYÜYOR
Rusya ve Ukrayna, temel tarım ürünlerinin en önemli ihracatçısı konumunda. Dünyada ihtiyaç duyulan buğdayın üçte biri bu ülkelerden karşılanıyor. Her iki ülke de dünyanın 'tahıl ambarı' olarak görülüyor. Ancak savaş, Ukrayna'nın tarım ürünü ihracatını büyük ölçüde kesintiye uğrattı.
Rusya'nın buğday ile dünyanın en büyük üreticilerinden biri olduğu azotlu gübre ihracatını durdurmasıyla savaşın dünyanın birçok yerinde gıda ve üretim sıkıntılarını artırması bekleniyor.
Birleşmiş Milletler'e (BM) göre, 45 Afrika ülkesi ve dünyanın en fakir ülkelerinin çoğu tahıllarının önemli bir bölümünü Rusya ve Ukrayna'dan ithal ediyor. BM Gıda ve Tarım Örgütü, Ukrayna'daki savaş nedeniyle ortaya çıkacak arz açığıyla uluslararası gıda ve yem fiyatlarının yüzde 8 ila 20 arasında artabileceği uyarısında bulunuyor.
'da Takip Edin!
