Aizanoi de enflasyonla mücadele ediyordu! Antik şehirde dünden bugüne seyahat

MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Aizanoi’de vakti zamanında canlı bir ticaret hayatı vardır. Tahıl, balık ve yün satılır; tüccarlar dolaşır sütunlu caddelerde… Ancak İmparator Diocletian devrinde yani bundan 1.700 sene evvel karışıklıklar ve salgınlar yüzünden Roma topraklarında insanların belini büken bir enflasyon baş gösterir. Bununla mücadele etmeye karar veren imparator ise “Edictum de Pretiis Rerum Venalium” (Tavan Fiyatlar Fermanı) ile yüze yakın mamul ve hizmetin ücretine narh yani üst sınır koyar. Dahası bunları taş kitabelere yazdırır. Mesela küçük bir sepet 75, şimşir kadın tarağı 14, kuzu eti 27 denariustan fazla fiyata satılamayacaktır. Kurallara uymayanların cezası ise ölümdür…

ESKİMEYEN DERTLER

Anadolu’daki antik şehirleri dolaşırken zaman mefhumu birden kayboluyor. Bir anda eskimeyen dertlerin içerisinde buluveriyorsunuz kendinizi. Ormanları, dereleri geçip ahşap Kütahya evleriyle çevrili Çavdarhisar’daki Aizanoi’ye ulaştığınızda insanoğlunun enflasyon ve fırsatçılık gibi sıkıntılarının da neredeyse hiç değişmediğini daha iyi idrak ediyorsunuz. Mazisi 5 bin sene önceye giden Aizanoi antik şehrini beraber adımladığımız kazı başkan yardımcısı Doç. Dr. Fikret Özbay “Roma ve Aizanoi’de yaşananlar bugüne çok benziyor” diyor. Dünyanın en eski borsalarından birini barındıran Aizanoi antik şehrindeki macellum yani pazar binası 301 yılında yazılan o enflasyonla mücadele kitabelerini barındırıyor. 

“PROJE ŞEHİR”

Özbay, Aizanoi’yi modern dünyadaki “proje şehirlerine” de benzetiyor ve “Roma döneminde ihaleler büyük müteahhitler tarafından alınıyordu ve zengin aileler şehrin planlanmasında çok etkinlerdi” diyor.  İmparator Hadrianus zamanında ise şehrin bir “metropol” olması için verilen ihalelerle tapınak, tiyatro ve borsa binası gibi çeşitli yapılar inşa ediliyor. Doç. Dr. Özbay’ın anlattığına göre zamanının önde gelen beş zengini tarafından bu binalar yapılıyor. Ancak Yunan hayranı Hadrianus, Aizanoi’nin metropol olmasını onaylamıyor. Tabii, yaklaşık bir buçuk asır süren inşa coşkusu yerini hayal kırıklığına bırakıyor. Bazı binalar ihaleyi alan zenginler tarafından özensiz şekilde inşa edilse de bu metropol olma hevesi sayesinde birçok yapı iyi kötü bugüne geliyor. Aizanoi, eşine rastlanmayan bitişik tiyatro ve stadyum kompleksini barındırıyor. Zeus tapınağı ise Anadolu’da türünün en iyi korunmuş olanlarından biri oluyor…

ZİYARETÇİ SAYISI ARTIYOR 

Aizanoi kazılarına destek veren Gürok Grup’un Yönetim Kurulu Başkan Vekili Esin Güral Argat, Kütahya’yı kültürel zenginlikleriyle de tanınan bir şehir hâline getirme vizyonuyla hareket ettiklerini kaydederek “Aizanoi’yi 2023’te ziyaret eden kişi sayısı 2020 yılına göre yüzde 143,71’lik artışla 44 bin 842’ye ulaştı. Pandeminin de dâhil olduğu 3 yıllık sürede bu denli artışı oldukça olumlu bir gelişme olarak görüyoruz” diyor.

TİCARİ HAYAT KEŞFEDİLİYOR

1800’lü yılların ortasında Batılı seyyahlar tarafından tekrar keşfedilen ve 1926’da Almanlar tarafından ilk arkeolojik kazılara başlanılan Aizanoi’deki çalışmalar yaklaşık 14 senedir Türk arkeologların idaresinde yapılıyor. Gürok Grup da yaklaşık dört senedir kazılara destek veriyor. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan kentin yaklaşık onda biri kazılmış durumda. Aizanoi Kazı Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Fikret Özbay, antik şehirde odaklandıkları noktaları şu sözlerle anlatıyor: Burada canlı bir sosyal ve ticari hayat vardı. Dünyanın en eski borsalarından biri Aizanoi’de yer alıyor ve bunun dışında ticaretle ilişkili çok fazla yapı mevcut. Biz de son yıllarda hızlı şekilde çalıştık. Agora kazılarını yapıp propylon’u keşfettik. Sonra yavaş yavaş çeşitli dükkânlar bulduk. Bunlar arasında kozmetik dükkânı, kandil dükkânı ve kemik dükkânı gibi yapılar var. Sonra buradaki derede pagan döneminde kullanıp Bizans döneminde tahrip edilen 103 heykel keşfettik. Şimdi ise eğer yanılmıyorsak bir giriş kapısı ortaya çıkarıyoruz. Türkiye’de arkeoloji her ne kadar profesyonelleşse de amatör ruhla, heyecanla yapılıyor.