Anne baba okulu bir ihtiyaç

ZİYNETİ KOCABIYIK

Günümüzde her anne-baba “mutlu ve başarılı” çocuklar yetiştirmeye çalışıyor. Ancak aileler bu konuya kafayı taktıkça çocuklar, mutsuz, doyumsuz, uyumsuz ve çoğu zamanda anne babalarının gözünde ‘başarısız’ oluyor. Günün sonunda çiftler birbirlerine dönüp “Neden böyle oldu bu çocuk?” sorusunu soruyorlar. Gerçekten neden böyle oluyor bu çocuklar? Biz de bu soruyu İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Psikolog Prof. Dr. Yıldız Dilek Ertürk’e yönelttik…  Aynı zamanda bir iletişim profesörü olan Prof. Dr. Ertürk’le çocuk yetiştirirken anne babaların yaptığı yanlışları konuştuk. Söze “anne baba okulu şart olmalı” diye başlayan Prof. Dr. Ertürk “Çocuk neden böyle oldu diye soran anne baba önce kendisine bakmalı. Çocuğun problemi varsa elbette bir uzmandan destek alınabilir ama ebeveynler önce kendi yanlışlarını düzeltmeli…” dedi.

ANNE BABA TUTARSIZLIĞI DİSİPLİNİ BALTALIYOR
Günümüz çocukları daha az uyumlu, daha sabırsız, daha isyankâr, söz dinlemez ve daha hazırcevaplar… Bazen çocuklarda öz güven olarak görülen bu durum çoğu zaman sinir bozucu da olabiliyor. Günümüzde biraz disiplin zaafı olduğunu düşünüyor musunuz? Bunların sebepleri neler?
Bu durumu tek bir sebebe bağlayamayız. Disiplin probleminin sebepleri her aileye göre değişir. Ancak en temel problem anne baba tutarsızlığı. Her ikisinin de ‘evet’leri ile ‘hayır’ları dengeli olmalı. Birinin ‘evet’ dediğine diğeri ‘hayır’ dememeli. Bir konu ile ilgili anne ve babanın tutumu konusunda çocuğun kafasında bir çelişki gelişmemelidir.
Bir başka konu anneanne, babaanne ve dedelerin tutumu. Büyükler anne babanın kurallarını yıkmamalı. Anne çalıştığı zaman çocuğa genelde anneanne veya babaanne bakıyor. Bu süreçte de yepyeni kurallar ortaya çıkıyor. Aile içinde tutarlılık son derece önemli. Disiplin aşırı kurallar koymak anlamına gelmiyor. Ancak kuralsızlık da çocuk yetiştirirken hiç istemediğimiz bir durum.

KONUŞMALARINIZ KAYIT ALTINDA
Bir başka konu da çocuğun yanında her şeyi konuşmak. Çocuk yanında konuşulan her şeyi kaydeder ve yeri geldiğinde de bunu kullanır.  Bebeklikten itibaren onun yanında kavga etmek, çelişkili mesajlar vermek bu disiplin sorununun başlamasındaki önemli etkenlerden biridir. Çocuğun hoşlanmadığınız birşeyi yapmasını istemiyorsaniz siz de onun yanında asla yapmayın.

İYİ UYUYAN ÇOCUKLAR DAHA BAŞARILI OLUYOR
Çocukluk döneminde uykunun hem zihinsel ve davranışsal hastalıklarda bir belirti hem de onun hayat başarısını etkileyen bir durum olduğunu söyleyen Prof. Dr. Yıldız Dilek Ertürk  “Çocuk psikiyatrisinde çocuğun nasıl uyuduğu bizim için çok önemli bir ipucudur. Çocuk psikiyatrisinde tanısal bazı durumları belirlemek için kullanılır. Mesela erken bebeklik döneminde çocuğun çok uyuyamaması, dalmada güçlükler, sık uyanmalar, uyku sırasında ağlamalar davranışsal problemleri hakkında bilgi verir. Otizm bu hastalıklardan biridir” dedi.

BESLENME, UYKU VE SEVGİ
Çocuk gelişiminde beslenme, uyku ve sevginin en önemli üç faktör olduğunu anlatan Prof. Dr. Ertürk “Uyku sırasında salgılanan hormonlarla çocuk büyüyor, boyu uzuyor ve zekâsı gelişiyor. Sağlıklı ve yeteri kadar uyuyan çocukların, daha az uyuyan çocuklara göre dikkatini daha kolay toparladığını, algısının açık olduğunu, gün içinde daha mutlu ve sakin olduğunu görüyoruz. Yetersiz uyuyan çocuk daha hırçın, mutsuz ve kilo almaya daha yatkındır. İyi bir uyku okul başarısını da artırıyor” diye açıkladı.

KORKULARININ ŞİFRESİ KÂBUSLAR
Çocuklarda en önemli uyku problemi kâbuslar. Rüyaların çocukların iç dünyasına ayna tuttuğunu söyleyen Prof. Dr. Yıldız Dilek Ertürk “Çocuğunuza direkt olarak sorduğunuz sorulardan cevap alamazsınız. Korkuları da, mutluluğu da rüyalarına yansır. Onu daha iyi tanımak için onunla iletişim kurarken resim çizmesini isteyin. Mesela sabah rüyalarını, akşam okulda neler olduğunu resmetmesini isteyebilirsiniz” dedi. Prof. Dr. Ertürk çocuğun sağlıklı bir uyku uyuması için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
¥ Sekiz aylıktan itibaren odasını ayırabilirsiniz. Sizin yatağınızda oynasın, eğlensin ancak mutlaka kendi yatağında uyusun.
¥ Erkenden yatağa gitmesi için zorlamayın. Fakat uyku ritüeliniz olsun. Her zaman aynı saatte yatmasını sağlayın. Önce onunla yeterli zaman geçirin daha sonra yatağına gitmesini isteyin. Ona masal anlatın.
¥ Odasında ışık, ses ve sıcaklığının rahatlatıcı olması gerekir. Teknolojik aletlerle bağlantısını 2 saat önce kesin.
¥ Söz konusu olan bebekse daha huzurlu uyuması için yanına anne kokusu taşıyan bir eşya bırakın.

RÜYALARDAN YOLA ÇIKTILAR
Türkiye de ilk defa gerçekleştirilen bir proje ile giyim markası LC Waikiki, çocukların rüyalarını çizmelerini istedi. 3-ila 9 yaşlarındaki 35 çocuk, İstanbul Modern’de yapılan 1 günlük atölye çalışması ile rüyalarında en çok hangi duyguları destekleyen temaları gördüklerini resme döktüler.

Çalışma sonucunda çocukların en fazla “mutluluk ve neşe”, “sevilmek ve güven duygusu”, “heyecan, macera ve yolculuk”, “kurtarmak ve güçlü hissetmek” temalı rüyalar gördükleri ortaya çıktı. Daha sonra bu rüyalardan oluşan resimler “Mutlu Düşler” koleksiyonu ile pijamalara yansıtıldı.

ÖĞRENCİ DEĞİL VELİ YARIŞIYOR
Çevremize baktığımızda çocuklardan çok velilerin yarıştığını görüyoruz. Neden bu hâle geldi?
Çok doğru maalesef. Ebeveynler çevrelerine göre kendilerini hep eksik hissedip biraz daha fazlasını yapmaya çalışıyorlar. Bu sosyal bir etki aslında. Anne babalar da çocukları üzerinden kendi değerlerini biçiyorlar. Yani çocuğun başarısı kendi değeri olmuş oluyor. Bu yüzden de çocuğum geri kalmasın, herkesle bir olsun hatta üstün olsun diye uğraşıyorlar. Hatta çocuğuna ‘Bugün kıyafetin için ne dediler?’, ‘Şöyle davrandın ne dediler?’ gibi sorularla çocuğu dedikoduya ya da başkalarının düşüncesinin ne kadar önemli olduğu zihniyetini yönlendiren anneler var.

ÖĞRETMENİN EĞİTİM ROLÜNÜ ÜSTLENMEYİN
Anne babaların ders çalışma dönemi de başladı. Ders çalışmayan çocuğa nasıl yaklaşmak gerekir? Bu konuda yapılan hatalardan biri de akşam eve gelen çocuğa anne babanın ders çalıştırması. Benim tavsiyem denetleyebiliriniz, kontrol edebilirsiniz ancak asla öğretmenin rolünü üstlenmeyin. Çünkü roller karışıyor ve anne babanın okul başarısını sorgularken çocuk üzerindeki etkisi kayboluyor. Öte yandan çocuk ödevini yapmıyorsa bunun okuldaki karşılığını bilmeli ve kendisinin yapması gerektiğini öğrenmelidir. Ayrıca eksiklikleri öğretmeni tarafından daha rahat görülebilir. Çocuğa ders çalıştırmak ve ödevini hatırlatmak, yapmasına yardım etmek sorumluluk bilincinin gelişmesini engeller. 

ONA 'AŞKİTOM' DEMEYİN
Çocuklarla nasıl konuşmalıyız? Onlara hitap ederken kullanılan kelimeler annelik, babalık müessesini nasıl etkiliyor? Hangi cümleleri ve kelimeleri kurmamalıyız?
Anne babalar ya da diğer aile büyükleri tarafından çocuklara “Aşkım”,  “Aşkitom”,  “Sevgilim” gibi hitaplar yapılıyor. Bunlar kesinlikle doğru değil. Bunları sevgi ifadesi olarak kocamıza da, kedimize de, çocuğumuza da söyleyebiliyoruz. Çocuğa sadece kendi adıyla hitap edin.  “…ciğim” gibi ekleri kullanabilirsiniz ama o kadar.