Sivrisineklerin sırrı çözüldü… Neden bazı insanları daha çok ısırdıkları ortaya çıktı
SAĞLIK Haberleri / BBC Türkçe
Sivrisinekler, her yıl binlerce insanın ölümüne neden oluyor… Üstelik bazı insanları ısırmak sivrisinekler için daha cazip. Peki, sivrisinekler neden bazı insanları daha çok ısırıyor? Yapılan bir araştırmada uzmanlar, tehlikesiz gibi görünen fakat risk oranı yüksek olan sivrisineklerin insan seçtiğini ortaya koydu. Söz konusu çalışmaya göre sivrisineklerin dikkatini, başta karbondioksit olmak üzere insanların yaydığı bazı kokular çekiyor.
En sevilen mevsimlerden biri olan yaz, sivrisinekleri de beraberinde getirdi. Yazlıkta, her balkona çıktığımızda veya evin içine girdiklerinde bizi rahatsız ediyorlar. Yaz aylarında ortaya çıkarak uykusuz geceler yaşamaya neden olan sivrisinekler, can sıkıcı oldukları kadar tehlikeliler… Öte yandan Sivrisineklerin bazı insanları daha çok ısırdığı, bazılarını ise ısırmadığı sürekli söyleniyor. Peki, bunun nedeni ne? Sivrisinekler kimleri daha çok ısırıyor? BBC’de yer alan haberde, Salamanca Üniversitesi’nden Prof. Raúl Rivas González, merak edilen bu sorulara cevap verdi.
EN ÖLÜMCÜL CANLI...
İstatistiklere göre sivrisinek, insanlar için açık ara dünyadaki en ölümcül canlı. Sivrisinekler; Batı Nil virüsü, Zika virüsü, dang humması, sarı humma gibi pek çok hastalığı bulaştırabilir. Sadece 2018 yılında yaklaşık 725 bin ölüme neden oldu. 2020 yılında ise bu sayının 627 bin civarında olduğu biliniyor. Kısacası, sivrisinekler taşıdıkları pek çok hastalık sebebiyle, her yıl binlerce insanın yaşamını kaybetmesine neden oluyor. Peki, sivrisinekler neden özel olarak bazı insanları daha çok ısırıyor? Bilim insanları yaptıkları çalışmalar ile bunun nedenlerini ortaya koydu.
KARBONDİOKSİT SİVRİSİNEKLER İÇİN CEZBEDİCİ
Hem erkek hem de dişi sivrisinekler aslında diğer hayvanları ısırmadan da yaşayabilir. Ancak dişiler üreme döngüsünü tamamlamak için kana ihtiyaç duyar. Yaklaşık 100 yıl önce, karbondioksitin (CO₂) sivrisinekleri cezbettiği ortaya çıktı. Ancak, karbondioksitin çekiciliği sivrisineklerin neden sistematik olarak bir kişiyi diğerine tercih ettiğini açıklamıyor.
FİZİKSEL VE KİMYASAL BAŞKA İŞARETLER DE VAR
Sivrisineklerin belirli insanlara daha fazla ilgi duymasını sağlayan başka fiziksel ve kimyasal işaretler var. Bunlar arasında ısı, su buharı, nem, görsel sebepler ve en önemlisi deriden yayılan kokular bulunuyor. Hangi aromaların sivrisinekleri daha çok çektiği henüz tam olarak anlaşılmamış olsa da, birçok çalışmada indol, nonanol, oktenol ve laktik asit gibi moleküller öne çıkıyor.
ABD'deki Uluslararası Florida Üniversitesi'nden Matthew DeGennaro liderliğindeki bir araştırma ekibi; IR8a olarak bilinen ve pek çok hastalığı taşıyan Aedes aegypti sivrisineklerinin laktik asidi tespit etmesini sağlayan benzersiz bir koku reseptörü olduğunu keşfetti. Bilim insanları, böcek antenlerinde bulunan IR8a reseptörünü mutasyona uğrattığında, sivrisineklerin laktik asit ve insanlar tarafından yayılan diğer asidik kokuları tespit edemediğini gördü.
SİVRİSİNEKLERİ ÇEKEN KOKU NE?
Öte yandan, son araştırmalara göre, dang ve Zika virüsleri, farelerin ve enfekte ettikleri insanların kokularını değiştiriyor ve onları sivrisinekler için daha çekici hale getiriyor. Bu durum da hasta kişiyi ısırarak enfekte kanını almaları ve ardından virüsü başkalarına taşımaları durumunu destekliyor.
DÜZELTMEK MÜMKÜN MÜ?
İlginç olansa, bunun düzeltilebilir olması. Dang humması ile enfekte olmuş farelerin bazıları, daha az asetofenon salımına yol açan ve böylece sivrisineklerin çekiciliğini azaltan izotretinoin ile tedavi edildi. Böylece sivrisinek ısırmalarının önüne geçildi.
Sivrisineklerin bir insanı ısırmayı neden tercih ettiğine yönelik bu tespitler, vektörler tarafından bulaşan hastalıkların azaltılmasına yardımcı olabilir.
'da Takip Edin!
