Ömer Faruk Bingöl

Borsa İstanbul’da BİST100 endeksi eylül ayını 3.179,99 puandan tamamladı. Bir süredir destek vazifesi gören 3.200 seviyesini geçen hafta kıran endeks, temmuz-eylül yükseliş trendinin yüzde 50 düzeltme seviyesi olan 3.036 noktasına da oldukça yaklaştı.

​ABD Merkez Bankası (FED), yüksek gelen ağustos enflasyonunun ardından merakla beklenen faiz kararını geçen hafta açıkladı. FED, beklentiler doğrultusunda 0,75 baz puanlık artışa gitti. ABD’de politika faizi yüzde 3,00-3,25 bandına yükseldi. FED Başkanı Powell da “Enflasyon hedeflerimizin oldukça üzerinde. Enflasyonist baskılar da yukarı yönlü. Faiz artışlarının sürdürülmesi görüşündeyiz. Para politikasının erken gevşememesi gerekiyor. Bu sebeple yumuşak iniş çok kolay olmayacak” mesajını verdi.

​Piyasalar son zamanların en hareketli haftasını geride bıraktı. Temmuz ayından itibaren yükseliş trendinde seyreden ve yüzde 50’nin üzerinde prim yapan BİST100’de, ciddi bir kâr realizasyonu yaşandı. Geçen hafta 3.715 zirvesini gördükten sonra düşüşe geçen endekste, en tepe noktadan yüzde 10’un üzerinde değer kaybı görüldü.

Merkez Bankalarının açıklamalarının damga vurduğu bir hafta geride kaldı. Piyasalara bakıldığında;

Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi, 5 Temmuz’da 2359 seviyesinden başlattığı soluksuz yükselişini sürdürüyor. Son 8 haftada endeks bazında yatırımcısına yüzde 35 kazandıran borsa, 3200 puan sınırını aşarak rekor seviyelere ulaştı. Bu süreçte dünya piyasalarından tamamen ayrışan ve son günlerde banka hisselerine gelen alımlarla tırmanan borsada, kâr satışlarının isteksiz ve güçsüz kalması özellikle dikkat çekiyor. En ufak gerilemelerde dahi borsaya alımların geldiği görülüyor. Hacimsiz, küçük şirketler bir yana, BİST 30’da bile iki ayda yüzde 50’yi aşan primlere imza atan çok sayıda hisse var.

Yüksek enflasyonla mücadele eden ve bu kapsamda “faiz artışı” yönünde para politikası uygulayan ABD’de, ülke ekonomisinden gelen sinyaller zayıf bir görünüme işaret ediyor. Son gelen makroekonomik verilere bakıldığında;

Merkez Bankasının faizleri 100 baz puan indirmesinin ardından gözler, Dolar/TL kuruna çevrildi. İlk tepkilere bakıldığında; dolarda 18,1330 TL seviyesine doğru bir hareketlilik yaşandı. Kararın ardından ilk işlem gününde de (19 Ağustos), kurda, abartılı beklentilere göre “sakin” diyebileceğimiz seyrin devam ettiği görüldü. Bundan sonra doların geleceği merak ediliyor. Hafızalar geçen yıl son çeyreğe gitse de, bugünkü durum biraz farklı. Piyasalar 18 TL’lik Dolar/TL paritesi ile ilk defa tanışmıyor. Geçen yıl KKM tedbiri ile sonuçlanan hızlı yükseliş sırasında da 18,35 zirvesi görülmüştü. Bundan sonra gelecek senaryolarını değerlendirirken, dolarda arz-talep dengelerine odaklanmamız gerekiyor.

Enflasyon, Türkiye’de uzun yıllar sonra 2022’de yüzde 50’nin üzerine çıktı ve aylardır bu seviyenin üzerinde kalmaya devam ediyor. TÜİK tarafından son açıklanan temmuz rakamlarına göre enflasyon, yıllık yüzde 79,6’ya yükselmişti. TCMB, 2022’nin yüzde 60 seviyesinden tamamlanacağını düşünüyor. Geçen hafta yine TCMB’nin yaptığı piyasa katılımcıları anketinde, yüzde 70 gibi yüksek bir yıllık enflasyon beklentisi ortaya çıktı. 12 ay sonrası için bile yüzde 40’lık bir enflasyon beklentisi var…

Borsa İstanbul'da BİST100 endeksi geçen hafta 2.700 puanı da aşarak tarihî zirvelerine ulaştı. Öncelikle belirtmek gerekir ki; borsanın, daha çok iç dinamiklerle hareket ettiği bir dönem yaşanıyor. Bu dinamikleri başlıca 3 maddede toplayabiliriz:

​Piyasalar hareketli bir haftayı geride bırakırken; ABD Merkez Bankasının faiz kararı ve ABD’de açıklanan ikinci çeyrek büyüme rakamları, fiyatlarda belirleyici oldu. FED, beklentiler doğrultusunda 0,75 baz puan faiz artışına gitti.

Borsalarda, emtialarda, kriptolarda çalkantılı haftalar geçiriyoruz. Hisse senetleri gitti geldi. Emtialar resesyon korkusuyla çakıldı. Kriptolar artık hiç güven vermiyor. Döviz derseniz, bu dolar daha nereye kadar dolar? Ankara’dan her an yeni hamleler gelebilir. TL’de beklerseniz, enflasyonda eriyor. Gayrimenkul likit değil. Zaten uygun ev bulabildiğinizi de zannetmiyorum...

Bundan yaklaşık 43 sene önceydi. 1979'da ABD Başkanı Jimmy Carter döneminde, Paul Volcker, ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı olarak göreve başlamıştı. Ülkede enflasyon yüzde 12-13 seviyelerindeydi. ABD için oldukça yüksek rakamlardı bunlar. FED Başkanı Volcker, o dönemde çift hanelere ulaşan bu enflasyonu bastırmak için faiz oranlarını yüzde 21,5 ile, ABD tarihinde eşi benzeri görülmemiş noktalara çıkardı. Arkasından konut ve otomobil kredi faiz oranları bu seviyeye yaklaştı. Ekonomi resesyona girdi, işsizlik patladı... Sonuç, 3 yıl sonra enflasyon yüzde 3-4 patikasına çekilebildi. “Enflasyon belası ile yaşamaktan iyidir” diyerek, bir yeri yaparken bir yerden taviz verdiler.

Küresel piyasalarda, etkileri içeriye de yansıması kaçınılmaz, dikkate alınması gereken önemli gelişmeler yaşanıyor. Yıllardır 104-105 bandının altında seyreden küresel dolar endeksi, bu direncini kırarak geçen hafta 107,5 seviyesinin üzerini test etti.

Dünya ekonomisinde emtia fiyatları pandemi ile başlayan süreçte parasal genişleme, kuraklık, artan talep, yetersiz kalan arz, tedarik zincirlerinin kopması ve son olarak savaşın etkisiyle ciddi yükseliş göstermişti.

Neden yatırım yaparsınız? Tabii ki kazanmak için… Düşünsenize, yabancı bir ülkeye 400 bin TL ile gittiniz, aradan 12 yıl geçmiş, 100 bin TL’ye düşmüş! Nasıl? İspanyol bir bankanın, Türk bir bankaya yaptığı yatırımın hikâyesi bu... Hepimiz biliyoruz ki bu, yerli paranın değer kaybı aslında… Bankanın değil…

Bu hafta sizlerle bir tablo paylaşıyorum. Son bir yıllık süreçte Borsa İstanbul 100 endeksine dâhil hisse senetlerinden, yüzde 100 ve üzerinde prim yapanlar var tabloda… Oraya geçmeden önce, yatırımcı profilimizin geldiği noktayı anlatmak istiyorum biraz…

Maliye ve para politikasını yönetenler, hiçbir zaman doğrudan ve tam anlamıyla “Enflasyona endeksli tahvil-bono çıkaracağız” cümlesini kullanmadılar. “Tasarrufların enflasyon karşısında yenik düşmesini engelleyecek yeni ürünlerden” bahsettiler. Hâl böyle iken piyasa, kendi kendine bu “süper bono” beklentisini ortaya attı, ona inandı, ona göre pozisyonlar alındı. Sonra Cumhurbaşkanı, son kabine toplantısında bu beklentiyi ortadan kaldırdı. Hatta yeni faiz indirimlerinden söz etti. Gelinen nokta itibarıyla dolar, tarihî zirvenin (18,35 diyelim) sadece yaklaşık yüzde 7,5 altında… 17,07 civarından, cuma gecesi son işlemler gerçekleşti.

​Türkiye’nin “yatırım, üretim, istihdam” odaklı yeni ekonomi politikasının özünde, ihracatı daha da artırmak ve ülkeye daha fazla döviz kazandırmak vardı. Bunu başarabildiğimiz ölçüde döviz kurlarındaki artışları dengeleyecektik, enflasyon ithal etmekten o ölçüde kurtulacaktık.

Dünyada şu anda 10 bin 272 adet aktif kripto para varmış. Nisan itibarıyla ise 'ölü coin'lerin sayısı 1.700'ü geçmiş. Geçen haftanın haberi bu, veriler güncel yani...

Piyasalar, son dönemde sıklıkla konuşulan ve yetkili makamlarca da üzerinde çalışıldığı açıklanan "Enflasyona Endeksli Bono-Tahvil" meselesine odaklanmış durumda... Enflasyon yüzde 70... Dolarda, borsada, altında, mevduatta bekleyenler için çok iyi getiri. "Sat ne varsa, gir bu tahvile" şeklindeki yatırımcı reaksiyonu; doları da, altını da, borsayı da etkiler!