Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci

Hazret-i Peygamber’in arkadaşları, Müslümanların mukaddes kitabının sonraki nesillere nakledilmesinde çok büyük hizmette bulundu. Kur’an-ı kerîm daha Hazret-i Ebû Bekr zamanında bir kitap hâlinde toplanmıştı. İşte mushaf böylece meydana gelmiştir.

Çok kimse şimdiki gayrimüslimlere bakarak, orucu sadece Müslümanlığa has bir ibadet zanneder. Halbuki önceki dinlerin hepsinde oruç vardı. Ancak şartları ve şekli farklıydı.

Ramazanın diğer aylara benzemeyen bir havası vardı. Bu havayı veren, özenle hazırlanmış iftar sofraları, coşkulu terâvih namazları ve câmileri hınca hınç dolduran halk idi.

Bir grup Yahudi, hahamların yazdığı dinî metinlere karşı çıktı. Yalnızca Tevrat’ın esas alınması gerektiğini müdafaa etti. Bunlara Karai denir. Bunlardan Kırım’da yaşayanları arasında bazı Türkler de vardır.

Osmanlılar, vakıflar kurarak Hazret-i Peygamber’in hadisindeki müjdeye kavuşmak istemiş, isimlerini ebedîleştirmiştir. Devlet de pek çok amme hizmetini, vakıflar yoluyla yerine getirmiştir. Bu devirde çok enteresan vakıflara rastlanır.

M. Kemal Paşa’nın hatıraları ve inkılapların müdafaası mahiyetindeki Nutuk, “1919 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktım” diye başlar. Bu tarih, resmî inkılap tarihi sistematiğinde Ankara hareketinin başlangıcı sayılır.

Şark dünyasında eskiden beri tıb ileri; tabiblik mesleği de revaçtaydı. Müslüman doktorlar, VII. Asırda göz ameliyatları yapardı.

Osmanlıların son asırda millî serpuşu olan fese, Avrupalılar da hayran oldu. Genç-yaşlı demeden çoğu başına geçirdi. Fes, “Türk mavisi” adıyla moda hâlini aldı.

Irak cephesindeki Kûtülamâre muharebelerinde İngiliz birlikleri esir edildi. Cihan Harbi'nin Çanakkale ile beraber yüz akı sayılır.

Osmanlı hânedanı, bir medrese ciddiyeti ve tekke ağırbaşlılığı içinde din ve geleneklere sıkı sıkıya bağlı bir hayat sürmüştür. Tarihte hiçbir Müslüman hânedan, bu cihetten Osmanlı sarayı ile mukayese edilemez.

Tarih boyunca padişahların tahttan indirilmesi için alınan fetvâların hemen hepsi düzmece sebeplere dayanır. Ama darbeciler, halkı yapılan işin meşru olduğuna ikna edebilmek için fetvâ lâzım olduğunu iyi bilirler.

1876’da Sultan Aziz’i tahttan indirenler çeşitli propagandalarla halkı iknâya çalışmış; ama halk, yaktığı ağıtlarla mazlum padişaha olan sevgisini her zaman dile getirmiştir.

Çeşitli nehirlerin suladığı dümdüz arazilerden müteşekkil, iklimi mutedil Ukrayna, dünyanın tahıl ambarlarından biri olarak bilinir. Ama yakın tarihin en dehşetli açlığı da yine bu bereketli mıntıkada cereyan etmiştir.

Harem, kızlara lüzumlu ve faydalı malumatın verildiği, görgü kazandırıldığı bir irfan yuvasıdır. Avrupa elitlerinin kızlarını gönderdiği leydiler mektebinin bir benzeridir.

Maltız keçisi, maltız ocağı, Malta eriği, malta taşı, Malta humması, Malta sürgünleri, Malta şövalyeleri... Lisanımızda Malta’ya dair çok hâtıra var. Malta da Türkleri unutmuş değil...

Şubat ayında cemreler, birbirinin ardına havaya, suya ve toprağa düşer. Hava ısınmaya başlar. Kışın sonunu haber verir. Baharı müjdeler. Peki, cemre nedir? Nereye düşer?

Tarih boyunca, mendil kadar farklı işlere yarayan belki az nesne vardır. El yüz kurulamaktan tutun, âşıklar arasında gizli haberleşmeye kadar, çok yerde mendil kullanılır.

Geçen asırlarda ekonomik hayatı elinde tutan bankerler, hükümeti iflasa ve devleti de batağa sürükleyerek global sermaye ile uyumlu yepyeni bir düzenin kurulmasında rol oynadılar.

Bir asır kadar millî serpuş olarak başlara taht kuran fesin de serüveni var. Şapka tarafından katledilip tarihin mahzenlerine gömülmeden evvel, günlük hayatımızda pek mühim yer tutardı.

İmzalandıktan sonra, taraf devletlerin kabulden kaçındığı Sevr Antlaşması, ölü doğmuş bir metindir. Öyle olmasa bile acaba tatbik edilebilir miydi?