Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci

Türk-İslam tarihinin en büyük felaketlerinden biri olan 1877 Osmanlı-Rus Harbi ve bunun neticesi milyonlarca km2’lik toprak kaybından hep düz mantıkla Sultan II. Abdülhamid mesul tutulur.

Sultan Aziz’i tahttan indirenler çeşitli propagandalarla halkı iknaya çalıştı. Ama halk, yaktığı ağıtlarla bu mazlum padişaha olan sevgisini hep dile getirdi.

Cihan Harbi sırasında İngiltere, Arap beldelerini ayrı ayrı kişilere söz vermişti. Harb bitince kıyamet koptu!..

Memleketi sulh içinde yaşatmaya çalıştı. Tuğrasının yanına koydurttuğu çiçek motifi bile bunu sembolize eder.

Danimarka Kraliçesi Margrethe, 50 sene evvel tahta çıkarken, “Tanrı’nın yardımı, halkımın sevgisi, Danimarka’nın gücüyle” diye yemin etmişti. Bu sözler ona hayat rehberi oldu.

İmtihan sualleri: Enişte kim? Baldız kim? Görümce kim? Elti kim?.. Türk cemiyeti kadar aile rabıtaları fazla ve karışık olan bir cemiyet yoktur. Kim kime ne diyeceğini çok zaman çıkaramaz.

Osmanlı tarihinin hakkında en çok konuşulan, hizmetleri hakkıyla takdir edilememiş bir şahsiyet Sultan II. Mahmud… Kimine göre 'gâvur padişah', kimine göre 'büyük ıslahatçı'dır.

Resmî beyana göre İngiliz ajanı gerici ve bölücü bir hâin, Kürtlerin çoğuna ve bazı dindarlara göre idealleri için canını feda etmiş bir kahraman, hatta bir evliya... İdamının üzerinden neredeyse bir asır geçti. Ama mezarı bile belli değildir...

Rüya, tabir olunmadıkça, bir kuşun ayağında bağlı durur. Tabir olununca, vaki olur!

Osmanlı tarihinin en talihsiz hükümdarlarından birisi olan Sultan IV. Mustafa, siyasi kargaşa sebebiyle, hiçbir zaman otoritesini tam manasıyla kuramamıştır.

Basit bir maziden yükselebilmenin örneği olan Napolyon, sonraki maceraperestlerin -inkâr etseler de- hayranlık ve ilham kaynağı olmuştur. Çoğunun sonu ondan beter olmuştur...

İyi niyeti, nezaket ve kibarlığı Sultan III. Selim’e çok zarar vermiştir. Nitekim darbe esnasında, “Bu işlere sebep benim merhametimdir” demişti.

Osmanlı hükûmeti, yüksek memurlara iyi para verirdi. Bu sebeple yolsuzluğa pek ihtiyaç duyulmazdı...

Padişah, harbe taraftar değildi. “Allah’ın kulları ayaklar altında ezilecekse, ben öleyim daha iyi!” diyordu. Öyle de oldu.

“Bir Osmanlıya cumhuriyetçi demek, o zaman için 'gâvur' demek, bugün için 'komünist' demek gibi bir şeydi.” (Falih Rıfkı)

Rus cephesinden gelen kötü haberler üzerine Sultan III. Mustafa üzüntüden felç geçirerek ölmüştür. Kırım’ın kaybedildiği bu savaştan sonra Osmanlı Devleti, artık dünyanın en güçlü devleti değildir...

Her halk, milliyetçiliği kendisine mahsus bir imtiyaz, müstakil bir vatanı da hak sayar. Ama bunu başkalarına çok görür.

Şehzadeliğinden beri kıyafet değiştirerek halkın arasında gezer; onların hâlini yakından takip ederdi. Halkla konuşur, fikirlerini yoklardı.

Efesli Heraclitos der ki: “Uyanıkken herkes için tek bir dünya vardır. Rüyada herkes kendi âlemine döner.”

Lamartine, Avusturya’yı ezmek için Fransa, Rusya ve İran tarafından kışkırtılan Padişah’ın, bilge bir hükümdar olarak buna karşı çıktığını söyler.