Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci

Osmanlı hukukunun % 80'i şer'î, % 20'si de örfî hükümlerden müteşekkildi. Şeyhülislâm günlük meselelere dair fetvâlar verir; bu, padişah fermânına bağlandıktan sonra kanun olarak neşredilirdi.

Çin, tabiî kaynakları zengin Doğu Türkistan'ı elinde tutmak ve Uygurları Çinlileştirmek için elinden geleni yapıyor. Gazete basmaları, mülkiyet ve seyahat hakları, hatta çocuk sahibi olmaları bile sınırlamalara tâbidir.

Moskova Patriği Kirill ülkemizi ziyaret etti. Fener Patriği ile görüştüler. Beraber âyin idare ettiler. Birbirlerine iltifatlarda bulundular. Ama ikisinin öteden beri süregelen rekabetine tesiri oldu mu? Bilinmez.

Bir iş adamımızın entârisiz yatağa girmediğine dair sözleri, çok kişiyi şaşırttı. Halbuki biz entâri seven bir millettik. Vaktiyle yaz-kış entari giymeyen var mıydı acaba?..

Padişahların ordunun başında sefere çıkması keyfiyeti XVII. asır sonuna kadar muntazaman devam etti. Daha sonra bırakıldı. Bu bir zaaf olarak görülmemelidir...

İstanbul'un yangınları meşhurdur. Binaların ekserisi ahşaptır. Bir tutuştu mu, binlerce evi kül eder, mahalleler yok olur. Binlerce nâdide eserin barındığı kütüphâneler bu yangınlardan nasibini almaz mı?

Tatilin yaklaştığı şu günlerde mektepler birer ikişer kır gezisine gidiyor. Bu, eskiden kalma bir âdettir. Eskiden mekteplerin yaz başında mesireye çıkışı bir başka âlem idi...

Bugünlerde cumhurbaşkanının dokunulmazlığı konuşuluyor. Anayasada açık bir hükmün olmaması da hayli kafaları karıştırdı. Kral hata yapmaz! Bu, Avrupa'da bir anayasa kaidesidir. Kanun-ı Esasî'deki "Zât-ı akdes-i padişahî mukaddes ve gayrı mesuldür" ifadesi acaba ne mânâya gelir?

Gennadios adında münzevi bir papazı hayat boyu Ekümenik Patrik (bütün Ortodoksların patriği) tayin edip kendisine vezir rütbesiyle protokolde yer veren Fatih Sultan Mehmed Han, müsamahanın en güzel numunesini göstermişti

Osmanlılar, İslâm dünyasında büyük bir prestij kazanmış; diğer Müslüman unsurlar, İslâmiyete yaptıkları hizmetlerden ötürü Osmanlılara minnet hissetmişlerdir.

Sultan III. Mustafa, tabiri caizse Osmanlı tarihinin en talihsiz hükümdarlarındandır. Teknik Üniversite'nin kuruluşu gibi çok mühim hizmetler yapmışsa da; Ruslara karşı yaşanan ilk ağır mağlubiyet ve İstanbul'un tarihte gördüğü en büyük zelzelelerden biri bu padişah zamanına rast gelmişti. Bu sebeple hayırlı işleri unutulmuş; hep felâketlerle anılmıştır.

Para bastırmak, devlet hâkimiyetinin alâmetlerindendir. Paranın kıymeti üzerinde oynayıp hazine açıklarını kapatmak da, her devirde hemen her devletin yaptığı bir iş olmuştur. Halka da "paramız pul oldu" diye feryat etmek düşmüştür

Günümüzde hükümetler diledikleri gibi hareket edebilirler. Hatta mecliste de çoğunluk teşkil ettiği için istedikleri kanunu çıkarabilirler. Anayasayı bile değiştirebilirler. Osmanlı padişahı böyle miydi?

Osmanlılarda ilk tatil; ders çalışmak ve çamaşır yıkamak gibi hususî işlerini yapmaları için medrese talebelerine verildi. Ardından bu imtiyazdan memurlar da faydalandı. İşin enteresanı, Cuma günü ilk defa cumhuriyet hükümetince resmi tatil ilan edildi.

Hz. Osman'ın şehit edilmesiyle başlayan olaylar, Şam'da ve Kûfe'de iki ayrı halifenin hüküm sürmesiyle devam etti.

Çeşitli zamanlarda Rumeli'den Anadolu'ya gelen muhacirler için ekseri evlâd-ı fâtihân tabiri kullanılır. Kimdir evlâd-ı fâtihân? Rumeli'deki Türklerin hepsi evlâd-ı fâtihân mıdır?

Amerika keşfedildiğinde Hindistan sanıldığı için, ilk defa gördükleri hindiye hind kuşu dediler. Bir rivayete göre İngilizler, başındaki kırmızı ibiğini fese benzeterek turkey demiş. Hatta Atlas Okyanusu'nun en güneyindeki Turk adalarına ilk çıkan İngiliz gemiciler, adada dolaşan kırmızı ibikli hindileri görünce adaya bu ismi vermişler.

Osmanlılar zamanında Cuma kılınacak câmiler tesbit edilip, burada hatiplere padişah tarafından berat verilirdi. Beratı bulunmayan kimse Cuma namazı kıldıramazdı. Beratlı hatibi bulunmayan câmide de Cuma namazı kılınmazdı.

İzlanda'dan Endonezya'ya kadar uzayan bir sahada söz sahibi olan Osmanlı denizcileri, Akdeniz'i bir 'Türk gölü' hâline getirdi. Sultan Aziz zamanında bile dünyanın ikinci büyük donanmasına sahip idik

Eskiden Mevlid Kandilleri tatil olduğu gibi, fevkalâde ihtişamlı merasimlerle kutlanırdı. Bütün Müslüman devletlerde de Mevlid Kandili coşkulu bir bayram idi. Bu özel günde, devlet ricali mevlid alayları yapar, halka hurma ve şeker dağıtılırdı.