Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci

Şark dünyasında tecrübeli devlet adamı ve âlimlerin yazdığı siyasetnâmeler, iyi devlet idaresinin yollarını göstermiştir. Siyasetin mektebi olmadığı zamanlarda, hükümdarlar, bu tavsiyelere kulak vermeyi önemsemiştir.

Osmanlı tarihinden en büyük 10 isim sayılsa, Evliya Çelebi'nin burada yer alacağına şüphe yoktur. Evliya Çelebi hem parlak kişiliği hem de emsalsiz eseri Seyahatnâme sayesinde ismini tarihe altın harflerle yazdırmıştır.

Eskiden bir dinin mensuplarına millet demek âdetti. İslâm milleti, Ermeni milleti, Yahudi milleti gibi. Nitekim İlmihal kitaplarında "Din ve millet, ikisi birdir" yazardı. Millet kelimesinin mânâsı sonradan başkalaştı...

Osmanlı Devleti'nin altı asır yaşamasının sırlarından birisi, devlet adamı yetiştirmeye verilen ehemmiyettir. Bu maksatla daha ilk yıllarda sarayda bir mektep kurulmuştur. Buradan, koca imparatorluğu idare eden, müstesna meziyetlere sahip nice vezirler, serdarlar çıkmıştır.

Mecliste kavga dövüş eksik olmaz. Bir defasında silahlar konuşmuş; milletvekili Deli Hâlid Paşa öldürülmüştü. İşin garibi, katilin hüviyeti bugüne kadar açığa çıkmadı...

13 Ekim 1923'te Ankara'nın başşehir yapılması için verilen kanun teklifi görüşülürken, meclis kürsüsünden böyle haykırılıyordu.

1808'den beri modern anayasa tarihinin başaktörlerinden biriyiz. Türkiye'de ilk modern yazılı anayasa 1876 tarihli Kanun-ı Esasî'dir. Bununla Osmanlı Devleti anayasalı bir parlamenter monarşi hâlini almıştır...

Dünyanın en eski yazılı anayasası bundan 14 asır evvel Medine'de hazırlanmıştır. Aynı zamanda demokratik bir anayasadır.

1911'de Libya'nın İtalyanlarca işgali üzerine savaşmak için buraya giden gönüllülerin arasında 16 yaşında bir Osmanlı şehzadesi de vardı. OSMAN FUAD EFENDİ... Libyalıların gönlünde taht kurmuş olan bu şehzadenin sonu iç burkucudur.

Osmanlı Devleti, aşiret çocuklarını İstanbul terbiyesiyle yetiştirmeyi istemiş; bunun için aşiret mektebini kurmuştu. Böylece mahalli dili konuşan memurlar olarak memleketlerine dönüşte halifeye sadakatle hizmet edecekler, propagandalara aldanmayacaklardı.

Ege'nin incisi İzmir, Yunan Harbi sonunda geri alındıktan sonra büyük bir yangınla kül oldu. Yangını kimin çıkarttığı, bugün bile meçhuldür...

Ramazan ayının hususiyetlerinden birisi de minareler arasına kurulan mahyalardır. Elektriğin olmadığı zamanlarda mahya kurmanın ne zor iş olduğunu tasavvur etmelidir.

Ramazan ayının en mühim hususiyetlerinden birisi teravih namazıdır. Hazret-i Peygamber ve eshabı kılmış, asırlarca bütün Müslümanlar da onları örnek almıştır...

Alışveriş merkezlerinin atası Kapalıçarşı ise, kiralık banka kasalarının ilk örneği de bedestendir.

Suriye, azınlığın ekseriyete hâkimiyetinin bir numunesidir. Fransa ve İran paralelindeki politikası, acaba bu iktidarın sonunu mu getiriyor?

Çok kimse şimdiki gayrimüslimlere bakarak, orucu sadece Müslümanlığa has bir ibadet zanneder. Halbuki önceki dinlerin hepsinde oruç vardı. Ancak şartları ve şekli farklıydı.

Türkiye ve dünya arşiv, müze ve kütüphanelerinde Osmanlı mahkeme sicillerinden yüzbinlercesi saklanıyor. Bunlar tedkik edilmeden dünya tarihi yazılamaz...

Bir Süryani vatandaş, soyadını değiştirip aile ismini almak istemiş; Anayasa Mahkemesi memleket bölünür diye reddetmiş. Halbuki Türkiye'de aile adını soyadı olarak almak Türkler için bile kolay değildir...

Zamanımızda "Kur'an'a bir sözümüz yok; ama hadîsleri kabul etmeyiz. Çünkü Hazret-i Peygamber'den çok sonra yazılmıştır" diyenler işitiliyor. Halbuki bunlar da âyetlerle aynı devirde yazılmaya başlanmıştır...

Antik Çağ'ın en enteresan devletlerinden biri olan Isparta'da devlet mukaddes görülür; insanlar yalnızca devlet için yaşardı. Bu acımasız sistem, 20. asırda bile bazılarını kendisine hayran etmiştir...