Bacasız karanlık fabrikalar

ÖMER TEMÜR

Otomotiv, beyaz eşya, gıda, giyim kısacası mavi yakalıların çalıştığı bütün alanlar yerini metal yakalılara bırakıyor. Elektrik ile çalışan bu fabrikalarda baca da yok. Onlara karanlık fabrika diyorlar. Çünkü robotların ışığa ihtiyacı yok. Yemiyor, içmiyor, işlerinden şikâyet etmiyorlar... Bunlar ütopya gibi gelebilir ama değil. Endüstri 4.0 ile birlikte fabrikalar tamamen otomasyon sistemlerine geçiyor. Artık milyarlarca dolarlık yatırımlar istihdama dönüşmüyor. Hani hep sorulur ya “Yapay zekâ ve robotlar işimizi elimizden alacak mı?” Evet öyle oluyor. İşsizlik kronik bir hastalık olarak hükümetlerin çözmesi gereken en büyük problem hâline geliyor.
Karanlık fabrikaların sayısı Türkiye'de de hızla artıyor. Şimdilik az da olsa istihdam sağlayan bu fabrikalar yakın gelecekte belki de hiç insana ihtiyaç duymayacak.

SİNGAPUR İLK SIRADA
Sanayide robot kullanımında Singapur birinci, Güney Kore ise ikinci durumda. Singapur’da 10 bin işçi başına 918, Güney Kore’de 855, Japonya’da 364, Almanya’da 346, ABD’de 228, Fransa’da 17 robot düşüyor.

¥ 2,7 milyon: Uluslararası Robotik Federasyonu 2020 raporuna göre dünyada 2,7 milyon robot var.

¥ 30 bin: Türkiye’de sanayide kullanılan robot sayısı

¥ Yüzde 50: 2025 yılında işlerin yarısını robotlar yapacak

¥ 800 milyon: Araştırmalara göre 2030 yılına kadar 800 milyon insan otomasyon sebebiyle işsiz kalacak

ARÇELİK-ROMANYA
En akıllı 10 fabrikadan biri
Arçelik'in Romanya’da Ulmi kentinde Endüstri 4.0 standartlarında hayata geçirdiği yeni akıllı fabrikası dünyanın en akıllı 10 fabrikasından biri olarak gösteriliyor. 150 milyon avro yatırımla 713 bin metrekare alan üzerine inşa edilen fabrika 2018'in sonunda faaliyete geçti. Yıllık 2,2 milyon adet çamaşır makinesi üretim kapasitesine sahip tesiste bütün süreçler yapay zekâ ile kontrol ediliyor. Montaj aşamasında 140’a yakın robot görev alırken 22 bin noktadan gerçek zamanlı toplanan veriler, anlık olarak analiz ediliyor. Fabrikada otomasyon oranı yüzde 70 seviyesinde. Bu oran üç yıl içerisinde yüzde 85'e çıkacak.

ŞÖLEN-GAZİANTEP
Robottan lezzetli çikolatalar
Çikolata üreticisi Şölen, 600 milyon lira yatırımla Gaziantep’te kurduğu çikolata fabrikası tam bir teknoloji üssü. 120 bin metrekare yani yaklaşık 17 futbol sahası büyüklüğünde. Endüstri 4.0 esaslarıyla kurulan fabrikanın işçileri robotlardan oluşuyor. Luppo'dan Biscolata’ya kadar o enfes lezzetler insan elinden değil robot elinden çıkıyor. Toz, un, şeker ve yağ gibi ham maddelerin müşteriye gidecek kamyona kadar bütün aşamaları tam otomasyon ile gerçekleştiriliyor. Depolar da robotlara emanet. 100 kişinin yapacağı işi 30 katlı ve 60 bin paletli depoda altı robot yapıyor. Ve depoda gerekmedikçe ışıklar yanmıyor.

FORD-KOCAELİ
1.000’den fazla metal yakalı
Ford Otosan'ın Kocaeli fabrikası yüzde 70 otomasyon ile çalışıyor. 1000'den fazla robotun görev yaptığı fabrikada 7/24 üretim yapılıyor. Endüstri 4.0 uyumlu yeni pres hattı, Yüksek Hızlı İşleme Merkezi ve optik merkezleme teknolojisi donatılan fabrika sadece bugünkü değil, gelecekteki üretim taleplerini de karşılayabilecek şekilde tasarlandı. Fabrikadaki bütün makineler bir yazlım üzerinden birbirleri ile haberleşebiliyor. Arıza olduğunda anında haber veriyor.

BRİSA-AKSARAY
Lastikler yere bile değmiyor
Brisa'nın 300 milyon dolar yatırımla Aksaray’da hayata geçirdiği akıllı fabrika Endüstri 4.0 uygulamalarının en iyi örneklerini sergiliyor. Yıllık 4,5 milyon adet lastik üretim kapasitesine sahip fabrikada çoğunluğu AR-GE mühendisi 500 kişi çalışıyor. Günde 400 milyon veri üreten fabrikada lastikler yere bile değmiyor. Fabrika, otomatik lastik transfer sistemleri, dijital ikiz teknolojisi, robotik uygulamalar ve big data gibi dijitalleşmenin tüm nimetlerinden faydalanarak her 2,5 saniyede bir lastik üretiyor.