Türkiye’de devrim niteliğinde hamle: Milli Muharip Uçak geleceğin ‘petrolü’ ile çalışacak
TEKNOLOJİ Haberleri / Haber Global, İHA, AA
TUSAŞ'ın geliştirmeye devam ettiği Milli Muharip Uçak (MMU) ve milli jet motorlu yakın hava destek uçağı Hürjet ile milli ağır sınıf taaruz helikopteri ATAK-2 için yerli pil üretilecek. ASPİLSAN’ın ürettiği lityum iyon bataryalar milli hava araçlarına güç verecek.
Haber Global’de yer alan habere göre, elektrikli otomobillerin yaygınlaşmasıyla birincil güç kaynağı haline gelen lityum iyon piller, hava araçlarında da kullanılmak üzere tasarlanıyor. Yapım aşamasında lityum madeninin kullanıldığı lityum iyon piller uzun ömürlü olması ve az bakım gerektirdiği için daha çok tercih ediliyor. Kullanım alanı genişleyen lityum iyon piller savunma sanayi araçlarında da kullanılacak.
Lityum üzerine çalışmalar yapan Dr. Abdullah Turan, lityum iyon pillerin kaynağını şu sözlerle açıkladı: “Burada kaynağın (mineral cevheri veya tuzlu göller) içeriğindeki lityum konsantrasyonun, hem teknik hem de özellikle işletme maliyeti açısından anlamlı düzeyde olması gerekiyor.” Dr. Abdullah Turan, bir cevher tenörünün (metal miktarının toplam kütleye oranı) çıkarılması için 'evet buradan cevher çıkarıp işletmek kârlı', dedirtecek düzeyde olması gerektiğini belirtti.
TÜRKİYE’DE BOR ÇALIŞMALARI HIZLANDI
Nadir metal rezervlerinin birçoğuna sahip olan Çin, 2010’da bu ürünlerin ihracatını yasaklamıştı. Ardından pek çok ülkenin atık elektronik ve metalik ürünlerden nadir element çıkarmak için çalışmalara başladığını Dr. Turan ülkemizde de bor atıkları üzerine araştırma yapıldığını söyledi. Bor madeni Türkiye’de bol miktarda bulunurken, lityum üretilebiliyor.
Dr. Abdullah Turhan, Türkiye'de sadece cevher miktarının fazla olmadığını, cevherdeki bor oranının da çok yüksek olduğunu belirterek, “Lityum konusuna dönersek, ülkemizde bu anlamda işletilebilir bir maden rezervi yok maalesef. Ancak yakın zamanda ETİ Maden, bor atıklarından lityumu kazanmak üzere bir çalışma başlattı. Yani, bor cevheri çıkarılıyor, tesislerinde (Eskişehir'in Seyitgazi ilçesinde bulunan tesisler) işlenerek rafine bor ürünleri (borik asit vb.) üretiliyor. Bu işlem sonunda elde edilen atık, lityum elde edilmesi için ayrıca işleniyor.” dedi. Bu arada lityum, ‘geleceğin petrolü’ ve ‘geleceğin altını’ olarak tanımlanıyor.
MİLLİ MUHARİP UÇAK LİTYUM PİLLE ÇALIŞACAK
Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı'nın yüzde 98 hissesine sahip olduğu ASPİLSAN, lityum iyon pil yatırımına başladı. ASPİLSAN Enerji Genel Müdürü Ferhat Özsoy, Türk ordusunun ihtiyacına göre, kara, hava ve deniz araçlarına güç veren pil ve bataryalar ürettiklerini açıkladı. Üretim ise şirketin Kayseri’deki tesisinde yapılıyor.
Ferhat Özsoy, "Pil ve batarya üretimi için gerekli olan her türlü altyapının (makine üretimi, ham madde üretimi gibi) ülke kaynaklarından azami istifade ile yerli ve milli olarak yapılmasını sağlayacak bir yeterliliğe de sahiptir" şeklinde konuştu.
Özsoy halihazırda savunma sanayi için pil ürettiklerini belirterek, TUSAŞ'ın ürettiği genel maksat helikopteri Gökbey, eğitim uçağı Hürkuş ve insansız hava aracı Anka'da ASPİLSAN’ın bataryalarının kullanıldığını söyledi. Ayrıca TUSAŞ'ın Milli Muharip Uçak (MMU) projesi ile milli jet motorlu yakın hava destek uçağı Hürjet ve milli ağır sınıf taaruz helikopteri ATAK-2 projelerinde ASPİLSAN üretimi lityum iyon bataryaların kullanılacağı bilgisini verdi.
TÜRKİYE’DE BOR ZENGİNLİĞİ
İHA’ya açıklama yapan İstanbul Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, lityum ile bor madeni arasında benzerliğin bulunduğuna dikkat çekerek, Türkiye'nin lityum yatakları açısından büyük rezervlere sahip olabileceğini söyledi.
Öztürk, "Lityum, bulunan yeni metallerden bir tanesi ve en büyük özelliği de enerji depolama kapasitesinin olmasıdır. Bu nedenle geçmişte uranyuma ve altına hücum edildiği gibi bugün de lityuma büyük bir anlamda hücum var. Böyle bir endüstriyel hammaddenin dünyadaki büyük yataklarına baktığımız zaman ve Türkiye'nin jeolojisi ile örtüştürdüğümüz zaman Türkiye'nin jeolojisi lityum potansiyeli açısından dünyanın en büyük coğrafyası olduğunu bize söylüyor. Bu kanıya nereden varıyoruz. Lityum ile bor madeninin jeokimya olarak çok iyi bir birlikteliği var. Yani bor neredeyse lityum da orada diyebiliriz. Mesela altınla civa da bu şekilde davranır. Element birliktelikleri var. Bu bağlamda Türkiye'deki büyük bor yataklarının çevresindeki havzaların büyük lityum içermesi olasıdır" dedi.
‘GELECEĞİN PETROLÜ’
Prof. Dr. Öztürk, "Türkiye, şu ana kadar bor üretimi sırasında çöpe atılan killerden ilk defa lityum karbonat üretmeyi başardı. Batı Anadolu'da bizim bildiğimiz Balıkesir, Çanakkale, Bursa ve Eskişehir havzasındaki bor yatakları ve bor havzasının çevresi aynı zamanda yakında dünyanın en büyük lityum havzaları olacak. Lityum stratejik bir metal olduğu için enerji depolama kapasitesi olan pil üretiminde kullanıyoruz. Hepimiz biliyoruz ki elektrikli otomobil ile ilgili bir süreç başladı. Elektrikli otomobillerde lityum pilleri kullanılacak.
Şili lityum karbonat üretip satıyor ama lityum pilleri üretmiyor. Bizim de Şili gibi hammadde üretip satan bir ülke değil lityum pilleri üreten ileri bir endüstri ülkesine doğru dönüşmemiz lazım. Kore, Çin, Japonya ve ABD gibi malzeme mühendisliğinde gelişmiş ülkelerdeki şirketlerle ortaklık kurularak ülkemizdeki lityumu bulacağız. Halihazırda bor üretiminden yeni yeni üretiyoruz" şeklinde bilgi verdi.
'da Takip Edin!
