Opr. Dr. Nihal Çakır

Yeterli ve dengeli beslenme, hamileliğin seyrini ve sonucunu önemli derecede etkiler. Her ne kadar hamileliği ve bebeğin sağlığını etkileyen diğer faktörler de bulunsa, bebeklerin sağlıklı olarak dünyaya gelmelerinde hamilelik dönemindeki beslenmenin önemi büyüktür. Anne organizması, bebeğin büyüme gelişimini sağlayacak ve aynı zamanda kendi dengesini koruyacak birtakım fizyolojik düzeltmeler yapar.

Hamilelikte sıvı ve kilo kaybı gibi sistemik etkilere yol açan bulantı ve kusmalara hiperemesiz gravidarum denir. Normalde her hamilelikte değişik şiddette olmak üzere bulantı ve kusma şikayetlerine rastlanabilir veya hiç olmayabilir. Ama çoğunda sistemik bir yan etki söz konusu değildir. Hiperemesiz gravidarumdaki kadar şiddetli bulantı ve kusmalar genellikle ikinci ayda başlar ve 3. veya 4. ayda kendiliğinden kaybolur.

Yardımcı üreme tekniklerinin ilk adımı aşılama ya da bilimsel adı ile artifisiyel inseminasyondur. Bebek sahibi olmada güçlük çeken ve bir yıl içinde gebe kalamayanlarda infertilite problemi söz konusudur. Bu problemin araştırılmasında ilk aşama erkekte sperm analizi, kadında hormon tetkikleri ve rahim filmidir. Bu tetkiklerin hepsinin normal çıktığı ve altta yatan bir problemin bulunmadığı hastalarda inseminasyon ilk uygulama olabilir.

Yardımcı üreme tekniklerinin ilk adımı aşılama ya da bilimsel adı ile artifisiyel inseminasyondur. Bebek sahibi olmada güçlük çeken ve bir yıl içinde gebe kalamayanlarda infertilite problemi söz konusudur. Bu problemin araştırılmasında ilk aşama erkekte sperm analizi, kadında hormon tetkikleri ve rahim filmidir. Bu tetkiklerin hepsinin normal çıktığı ve altta yatan bir problemin bulunmadığı hastalarda inseminasyon ilk uygulama olabilir.

Doğumuma az kaldı, arkadaşlarım ağrısız doğumu tavsiye ediyorlar. Ne dersiniz? (F.B.-Yıldırım/İstanbul) Ağrısız doğum; sancıların basınç olarak hissedildiği, ağrı ve acı çekilmeyen tamamen normal bir doğumdur. Yani normal doğumun ağrısız şeklidir.

Eşim ve ben 4 yıllık evli olmamıza rağmen bebek sahibi olamıyoruz. İncelemelerde bebek sahibi olmamıza engel hiçbir durum olmadığı söylendi. Neden, hâlâ bebek sahibi olamıyoruz? (E.Ö -Rahmanlar)

Uzun etkili bir doğum kontrol yöntemidir. Yaklaşık olarak 3 yıl gebeliği önler. Hem yerleştirmesi hem de çıkarması hızlı ve kolaydır. Yerleştirildiği ilk günden itibaren koruma sağlar ve çıkarıldıktan 1 hafta sonra doğurganlık geri döner. Koruyuculuk etkisi geri dönüşümlüdür. Hastanın isteği üzerine veya süresi dolduğunda çıkartılma tekniğine uygun olarak çıkartılır. Doğum kontrol hapları gibi günlük kullanım gerekmediğinden, unutma veya hatırlama zorluğu söz konusu değildir. Hormon ihtiva eden doğum kontrol yöntemlerinde (hap veya iğne) olduğu gibi bazı kadınlarda vajinal kanamalar fazlalaşabilir veya süresi uzayabilir. Bazı kadınlarda ise kanama sıklığı azalabilir veya hiç kanama olmayabilir (Yaklaşık beş kadından birinde).

38 yaşında ve üç aylık evliyim. Hemen çocuğumuzun olmasını istiyoruz. Yaşımdan dolayı riskim var mı? Hamile kalırsam çocuğumun sakat olma ihtimali yüksek mi? (K. B-Beykoz) Normal şartlarda korunmayan bir çift için evliliğin birinci yılında hamile kalma şansı %80, ikinci yılında %10, üçüncü yılında %1.2'dir. Bayanın yaşının ileri olması, hamile kalma şansını azaltmaktadır. Özellikle 40 yaş ve üzeri vakalarda âdet düzeni normal olsa bile hamile kalma oranı %10'un altına düşmektedir. Yine hamilelik oluştuğunda da anne yaşının ileri olması nedeni ile bebekte anomalilerin ve düşük riskinin arttığı göz önüne alınmalıdır.

Laparoskopi, üreme organlarının detaylı olarak incelenebilmesini sağlayan, aynı zamanda mevcut hastalıkların da giderilmesi için kullanılan cerrahi bir yöntemdir. Göbek altından ince fiberoptik bir teleskop ile girilerek tüm karın içi organlar görüntülenir.

Ultrasonografik incelemeler, ses dalgaları kullanılarak iç organların detaylı olarak izlenmesidir.. Hastamız radyasyona maruz kalmadığı için güvenilir bir inceleme yöntemidir. Abdominal (karından) veya vajinal usg yapılabilir. Karından yapılacak incelemelerde hastanın mesanesinin dolu olması gerekir.

Tüp bebek tedavisi yumurtalıklardan alınan yumurtaların erkek eşten alınan spermler ile vücut dışında döllenmesi ve elde edilen embriyoların anne adayının rahmine yerleştirilmesidir. Tüp bebek tedavisi ilk kez 1978 yılında Dr. Edwards ve ekibi tarafından İngiltere'de uygulanmıştır. Bu tedavi yöntemi ilk dönemlerde tüplerinde( yumurtalık kanallarında) tıkanıklık sebebi ile çocuk sahibi olmayan kadınlara uygulanmıştır. Günümüzde endometriosiz, antisperm antikoruna bağlı imminolojik infertilite, erkeğe bağlı infertilite ve nedeni bilinmeyen infertilite vakalarında da tüp bebek tedavisi başarı ile uygulanmaktadır.

Üçlü tarama testi 16-20'nci haftalar arasında ideal olarak 16-18'inci haftalar arasında yapılmalıdır. Down sendromu gibi kromozom anomalisi mevcut bebeklerin sadece %20'si 35 yaş üzeri annelerde görülmüştür.

İnfertilite vakalarının üçte biri erkek faktörüne bağlı olduğundan dolayı çocuğu olmayan çiftlerin incelenmesinde sperm analizi ilk yapılacak testlerden bir tanesidir. Ortalama üç günlük cinsel perhiz sonrasında alınan spermler incelenir. Şayet spermler hastane dışında alınırsa en geç bir saat içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Özellikle soğuk havalarda sperm kabı vücut ısısında (vücuda temas ederek) taşınmalıdır.

20. hamilelik haftasından önce ve arka arka meydana gelen üç ardışık hamilelik kaybı habituel yani tekrarlayan düşük olarak tanımlanır. Kendiliğinden gelişen düşüğün görülme sıklığı % 15-40'tır, iki ardışık kaybın % 2-3 ve üç ardışık kaybın riski %1'den azdır. Görülme sıklığı anne ve babanın yaşı ile de yakından ilgilidir. Yine daha önceden düşüğü, ölü doğumu, anomalili bebeği olan bayanlarda görülme sıklığı daha yüksektir.

Sağlıklı bir vajinada âdet görülen dönem boyunca, değişen oranlarda şeffaf ve kokusuz akıntı olması normal bir durumdur. Vajinadaki mevcut bezler ince bir sıvı oluşturarak vajinanın nemli kalmasını sağlar.

Çocuk isteği olan çiftlerde tedavinin başarısı pek çok faktöre özellikle de bayanın yaş durumuna göre değişmektedir. Normal şartlarda korunmayan bir çift için evliliğin birinci yılında gebe kalma şansı % 80, ikinci yılda %10, üçüncü yılda %1.2 ve dördüncü yılda ise %0.6'dır. İlk adetin görülmesinden hemen sonraki yıllarda gebelik şansı yüksek değildir.

İnfertilite, belirli bir sürede hamile kalamama durumudur. Bu süre genellikle bir yıldır. Çiftlerin yaşlarının ileri olduğu durumlarda bir yıldan daha önce tedavi yöntemlerine geçilebilir. Çocuk isteği olan çiftler değerlendirmeye alındığında kadın, erkek, ya da her iki tarafta birden problem tespit edilebilir. Bunun yanında çiftlerin yaklaşık %15'inde tüm tetkikler normal sonuçlanabilir.

Burun kanamanız, vücudunuzdaki mukoz membranlara artmış kan akımı sonucudur. Bu değişiklik rahatsız edici ölçüde değilse sizin ve bebeğinizin sağlığına zarar vermez. Bol bol sıvı alın ve burun sekresyonunu yumuşatmak için bulunduğunuz ortamın nemli olmasına dikkat edin. Ayrıca tahrişi önlemek için burnunuzu çok yavaş temizleyin. Kanama esnasında burun deliklerini birkaç dakika sıkıp tekrar serbest bırakın.

Diş ağrınızı çözümsüz hale gelene kadar bekletmenizin bir anlamı yok. Korkunuz yersiz ve zaman kaybetmeden bir diş hekimine başvurmanız gerekmektedir. Hamilelik sırasında diş tedavisi görmenin bebeğinize herhangi bir zararı yoktur. Önemli olan muayene sonucunda müdahalenin gerekip gerekmediğidir. Gerekmiyorsa, uygun olan ilaç tedavisi düzenlenir. Verilecek olan ilaçları aynı zamanda kadın doğum uzmanınıza da danışabilirsiniz.

Tüp bebek yöntemi; daha önce basit tedavi yöntemlerinin yeterli sayıda uygulanmasına rağmen gebelik elde edilemeyen, tüpleri kapalı olan ya da ağır erkek faktörü (sperm sayısında veya hareketliliğinde ileri derecede azalma) bulunan çiftlerde uygulanabilir. Klasik tüp bebek yönteminde, vücut dışına alınan yumurta hücreleri ile spermler laboratuvar ortamında, aynı kabın içinde, yan yana getirilerek spermlerin yumurtaya ulaşıp zarını delerek döllenmesi amaçlanır.