Bir poşet kurban bir dünya mutluluk

FATİH SELEK | MOGADİŞU

Somali’nin başkenti Mogadişu’nun iç kısımları. Çöl bölgesine has dikenli bitkilerin arasına büyükbaş sürüleri doldurulmuş. Köylülerden tüccarların aldığı sığırlar ertesi gün kurban edilecek. Türk yardım kuruluşları, hayvanların toplandığı pazarda kurbanlıkları görmeye geliyor. Bazıları hassas. Boylarına, kulağına, boynuzuna bakıyor, yaşı gelmiş mi diye dişine. Sonuçta vebal var, kaideye uymak gerek. Burada her yıl binlerce kurban kesiliyor. Bu, et fiyatlarını bile artırmış. Üretici memnun mu bilmem! Sanırım burada da aracı kazanıyor. Yoğun güvenlik tedbiri altında gerçekleşen ziyaret kısa sürüyor. Sabah ola hayrola…

BAYRAM AREFEDEN BAŞLIYOR
Somali’de bayram bir gün öncesinden başlıyor. Sokakta gördüğümüz herkes arefe günü niyetli olduğunu söylüyor. Alışveriş faslı iftardan sonra başlıyor... Ve o bayram trafiği hiç bitmiyor. Gece 3.30 gibi yakınlarda bulunan camiden hocanın vaazı işitiliyor. Ne dediğini bilmiyorum fakat pek bir hararetli anlatıyor. Burada Türkiye’deki gibi vakit girdiğinde bayram namazını hemen kılmıyorlar. Cemaat 08.00 gibi sözleşmiş. O saatte camide oluyoruz fakat cemaati dağılırken buluyoruz. Şansımızı üst sokaktaki camide deniyoruz. Oh yetiştik. Uygun bir yere oturuyoruz. Cami çocuk dolu. El kadar veledler giyinmiş, süslenmiş babalarının yanında bayramının keyfini çıkarıyor. Nasıl masum, nasıl uslular!

Cami çıkışında dilenciler bekliyor. Boyunlarında telefon numaraları asılı. “Buraya SMS atın” diyorlar. Nakit parayı kabul etmiyorlar. Zaten her yerde SMS’le alışveriş yapılıyor. Şehrin taksisi dolmuşu otobüsü artık adına ne derseniz deyin üç tekerlekli bajajlar bile kısa mesajla ödeme alıyor. Bizde bazıları “Bankayı cebe taşıdık” diye hava atıyor ya… Burasını görseler ne derler bilmem. Somali’de her şey ‘cepte’. Üstelik telefonun akıllı olmasına da gerek yok. Alacaklı numarayı söylüyor, borçlu şak diye para transfer ediyor. Bunun sebebi de şuymuş: Somali’nin tek bir parası var. Binlik banknot. Fakat dolar karşısında perişan olmuş. 25 tane banknot 1 ABD dolarına eş. Minibüse bindin 25 banknot saymak zorundasın.

Millet de poşette parayla gezmekten bıkmış, “Bu kadar yeter” demiş, dijitale geçmişler. Hem daha güvenli. Gasp ve hırsızlık riski sıfır. Ama bu yöntemin şu mahsuru var: Hayat standardı Somali şilinine göre. Alışveriş dolar hesabıyla. Tanıdık mı geldi(!) Ne diyorduk, kurban…

BU KASAPLAR BAŞKA KASAP
Mogadişu’nun banliyölerinde devlet bir kurban kesim yeri kurmuş. Kesmek isteyen kiralıyor. Kiralamak için gelenlerin hemen hepsi Türk yardım kuruluşları. Sabah bitmek bilmeyen güvenlik noktalarındaki sorgulardan ve yolların bozukluğundan mütevellit iç organları yer değiştirecek kadar sallantılı yolculuktan sonra menzilimize varıyoruz.

Duvar dibinde çömelmiş, elleri, belleri bıçaklı insanlar dikkatimizi çekiyor. Kurban yardımı için mi bekliyorlar diye soruyorum. Mihmandarımız “Kasap, kasap” diyor. Ama bunlar bildiğiniz kasaplardan değil. Profesyonel değiller. Civardaki kamplardan toplamışlar. Onlar da ne buldularsa ellerine alıp gelmişler. Balta, bıçak, pala…
Koca hayvanı yatırıp ipsiz, bağlamasız, asmasız olduğu yerde kesip, yüzüp doğruyorlar. 50 kadar Somalili genç, 100 kurbanı bir saate boğazlıyor. Üç-dört saatte de poşetleyip dağıtıma hazır hâle getiriyorlar. Tek bir kişinin eli dahi kanamıyor. Onları, Türk yardım kuruluşlarının yerli partnerleri bulmuş. Zaten her işi onlar organize ediyor. “Günlükleriniz ne kadar?” diye soruyorum, cevap alamıyorum. Anlatılanlara göre hayvan başı kesim 5 dolarmış. Ülkede etin kilogramı 5,5 dolar. “Ucuz değil mi?” diyorum, piyasa böyle cevabını alıyorum. Neyse ki o kestikleri hayvanların etinden onlar da faydalanıyor.

BU NASIL BİR YARIŞ
Bir tarafta yüksek duvarlar içinde hayvanları kesme yarışı sürerken dışarıda ise kadın ve çocukların sesi yükseliyor. Merak ediyorum. Sürgülü demir kapı önündeki omzu kalaşnikoflu askerden izin alıyorum. Kapıdan adım atar atmaz kesif bir koku eşliğinde çığlığın sebebini anlıyorum. Kadınlar ve çocuklar kurbanların çöpe atılan bağırsak, mide ve sakatatlarını kapmak için kavga ediyor. Yarı bellerine kadar pisliğin içine girmişler kör bıçaklarla parça çıkarıyorlar. Bizde çocuklar şeker toplamak için poşet taşırlar. Onların elinde de poşet var. Ama onlar şekere değil birkaç parça et artığına bayram ediyorlar. Diyeceksiniz ki, kesilen kurbanların eti nereye gidiyor, bunlara dağıtılmıyor mu? Öyle olsa kargaşa çıkar diyorlar. Etler kampların içinde güvenli şekilde dağıtılıyor. Suistimal edilmemesi için güvenli yerler seçiliyor.

Kurbanın en keyifli yanı dağıtım. Kesimhaneden bir kamyon dolusu poşetlenmiş eti kamplara götürmek için yola çıkıyoruz. Marşa basmakla birlikle toz dumana karışıyor. O toz varana kadar bitmiyor. Sallana sallana gidiyoruz. All Suge isimli bir kampın meydanına varıyoruz. Her yer sacdan baraka ev dolu. “Daha bunlar iyi, çadırda kalanlar var” diyorlar. Tabii ona da çadır denirse. Kafalarını sokacak kadar kümes bile demeyeceğin yerler. İçinde ne halı var ne kilim ne de bez parçası. Bazılarının kumun üstünde uyuduğunu öğreniyorum. Karşımdaki tek kelimeyle yokluğun resmi. Kadınlar biz gelmeden kamp binasında toplanmış. Emir verilince bir bir sıraya giriyorlar. Kıyafetleri dikkat çekici. Kırmızı, turuncu, yeşil, mavi… Bu bahtı kara toprakların renk kuşağı geçidi gibi. Ama öyle mahcuplar ki…

Dağıtım işi kesmek kadar zahmetli olmuyor. 45 dakikada işimiz bitiyor. Vedalaşıp ayrılıyoruz oradan.
İHH İnsani Yardım Vakfı Teşkilatlanma Koordinatörü Ahmet Göksun dönüş yolunda anlatıyor: Somali’de üç farklı yerde 350 kurban kestik. 2.450 hisse ihtiyaç sahiplerine ulaştırıldı. Biz bu ülkeye gelen ilk sivil toplum kuruluşuyuz. Yirmi yıldır bu bölgedeyiz.

Kurban vesilesiyle geldiğimiz Somali’de, tarım fakültesi, yetimhane, okul, cami, yüzlerce su kuyusu ve daha birçok kalıcı proje kazandırdık. Biz vakıf olarak kurbanı bir yerlere gitmek için vesile kılıyoruz. Bu yerler de zulüm altındaki zor coğrafyalar oluyor. Onları yalnız bırakmadığımızı hissettiriyoruz. Müslüman olmamız ve Türk imajı burada bütün kapıları açıyor. Somalililerin sevgisini her yerde hissediyoruz. Önemli olan senede bir defa kurban dağıtmak değil, kalıcı eser bırakmak, yılın her günü buralarda bulunmak. Çünkü bu insanların buna çok ihtiyacı var.