Helikopter kazası dünyayı etkileyecek! Reisi’nin ölümü dengeleri değiştirecek

YILMAZ BİLGEN'İN HABERİ - İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin ölümünün Suriye, Irak, Lübnan, Yemen, Körfez ülkeleri ile birlikte Türk devletleri ve dünya geneli yansımaları olacağı belirtiliyor. Uzmanlar, İran’ın iç hesaplaşma görüntüsü veren bu helikopter faciası sebebiyle uluslararası arenada imaj kaybettiği görüşünde. Tahran rejiminin İslam dünyasına dönük, savaş ve kaos yöntemlerini kullanarak sürdürdüğü Şii yayılmacılık stratejisi de ciddi yara aldı. Reisi’nin temsil ettiği misyonun geleneksel muhafazakâr temelli olduğunu vurgulayan Mısırlı araştırmacı Yasir Abdulaziz, özellikle Suriye, Irak ve Lübnan’ın ciddi manada etkileneceğini söyledi. Irak ve Suriye’de konuşlu Şii milislerde yaşanan huzursuzluğa dikkat çeken Abdulaziz “Tahran’da tablo netleşene kadar bu huzursuzluk sürecek. Suriye’de Esad rejimi büyük ölçüde İran desteğine dayanmakta ve hem Reisi hem de Dışişleri Bakanı Hüseyin Emîr Abdullahiyan’ın öldürülmesi bu destekte geçici bir karışıklığa yol açabilir. Her ne kadar Devrim Muhafızları Ordusuna doğrudan bağlı olsalar da Husiler ve Yemen için de benzer olumsuzluklar yaşanır. Mısır’da ise meselelerin Suudi Arabistan liderliğindeki Körfez sistemine bağlı olduğuna inanıyorum. Bu dosya esas olarak ABD tarafından yönlendirilmektedir, ancak son dönem İran Devrim Muhafızlarının politikalarının uygulanmasında bir değişikliğe şahit olmuştur.  Filistin konusunda İran Cumhurbaşkanı ile Devrim Muhafızları arasındaki temel anlaşmazlık var” dedi. 

TÜRK DÜNYASINI KISMEN ETKİLER

Siyaset bilimci ve Türk dünyası uzmanı Prof. Dr. Toğrul İsmail’e göre de bu olay Türk dünyasını da kısmen etkiler. Yeni yönetim ve takip edeceği temel siyasetin ne olacağı ile ilgili beklemek gerektiğini savunan Prof. Dr. İsmail “Son dönem geleneksel tutumun zıddına adımlara şahitlik ettik. Önceleri Ermenistan merkezli yanlış tutumu terk etmeye başladılar. Pragmatik bir yaklaşımla Türkiyesiz Türk dünyasına açılamayacaklarını ve Ermenileri Azerbaycan’a tercih ederek hiçbir kazanım elde edemeyeceklerini gördüler. Daha esnek bir siyasi tutum takınmaya başladılar. Her zor döneminde Türkiye yanlarında oldu ancak İran bunu çok kolay unutan bir ülke geleneğine sahip. Ayrıca hem Türkiye hem de Azerbaycan, İran’ın bölünmesini istemiyor. Fakat İran devlet aklı, Güney Azerbaycan konusunda Kürt kartını oynayarak PKK konusunda olduğu gibi bölgeyi farklı yöntemlerle dizayn etmekte ısrar ediyor. Bu projeksiyonu değiştirmesi şart. Zira son olayda onları tarihi bir utançtan kurtaran yine Türkiye oldu. Türk TİHA’sı gitti ve aciz kaldıkları arama-kurtarma faaliyetini sonlandırdı. Bu aynı zamanda dinî lider Ali Hamaney’in geçtiğimiz hafta kitap fuarında iftira niteliği taşıyan ‘Türkler Yunanlılara zulmetti’ sözüne de müthiş cevap oldu. Modası geçmiş siyasi şark kurnazlığı ile bu işlerin yürümeyeceğini stratejik üstünlük farkını göstererek anlattı. İran’ın neredeyse bölgede müttefiki yok. Reisi son dönem İsrail-Filistin gerilim dönemi, Körfez açılımı ve Türk dünyası ile ilişkiler konusunda yeni bir yol arayışı içerisinde görüntüsü çizdi. Bundan sonraki yönetimin tavrı ne olur zaman gösterecek” dedi. 

"YENİ LİDER 'YA DEVAM YA DA TAMAM' DİYECEK"

Azerbaycanlı enerji-politik uzmanı İlham Şaban, İran müesses nizamının bundan sonra atacağı adımın Türk dünyası ve ekonomi, siyaset, enerji biçimini şekillendireceğini vurguladı. Şaban “Türkiye- İran enerji ilişkisi gaz merkezli geleneksel bir boyut kazandı. Yıllık 10 milyar metreküp seviyelerindeki düzey bugün dek değişmedi ancak yeni girişimler de olmadı değil. Özellikle Türkmen gazı ile ilgili ciddi müzakereler var. İran herşeyden önce kendi dilini ve mezhebini paylaşan Tacikistan’da dahi Türkiyesiz etkili olmayacağını gördü. Türkmenistan, Kırgızistan, Azerbaycan, Kazakistan gibi ülkeler ile olan ilişkileri içinde anahtar ülke Türkiye. Bu kapsam dahilinde Türkiye-Azerbaycan 14 Mayıs’ta bir anlaşma yaptı. İran’ın da dahil olduğu anlaşma dahilinde 2 milyar metreküp ilave gaz akışı sağlanacak. Oturmuş bir pazar ekonomisi olmayan İran şimdi her zamankinden daha fazla Türk Devletleri ve Türkiye’ye muhtaç. Ancak yeni seçilecek Dışişleri Bakanı ve Cumhurbaşkanı’nın tutumu ya devam ya da tamam anlamı taşıyor” ifadelerini kullandı.

İRAN REİSİ’YE VEDA  EDİYOR

Helikopter kazasında hayatını kaybeden İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emîr Abdullahiyan ve diğer yetkililer için cenaze merasimi düzenleniyor. Cenaze namazının ardından geçit töreniyle başlayan merasimler önce Tebriz’de ardından Kum’da gerçekleştirildi. Bugün Tahran’a getirilecek olan Reisi’nin cenazesi, yarın Meşhed şehrindeki törenin ardından defnedilecek.