Bu rezalete kim dur diyecek?

MAHMUT ÖZAY

İstanbul’da iki hafta önce, bir grup sosyal medya fenomeni ‘uyuşturucuyu övdükleri’ gerekçesiyle gözaltına alındı. Önceki gün İzmir’de para vadederek küçük yaştaki çocukları ahlaka aykırı davranışlar yaptıran bir fenomen, emniyete götürüldü. Sosyal medyada şöhret olan tiplerin daha fazla ‘like’ alma uğruna sergilediği rezaletler, âdeta ‘toplumsal bir veba’ya dönüştü.

Onlar, YouTube, Instagram, Facebook gibi mecralarda boy gösteriyor. Milyonlarca takipçileri var. Oturdukları yerden yüz binlerce lira kazanıyorlar. Sosyal medyayı sesini daha çok kişiye duyurmak için fırsat olarak gören ve faydalı işler yapan fenomenler yok değil.

Ancak birçoğunun videolarında ne ararsan var: Küfür, erotizm, farklı cinsel eğilimler... Üstelik bunları izlemek için abone olmaya da gerek yok.

LÜKS HAYAT

Artan takipçileriyle geniş sanal şehirler oluşturan YouTuberlar, yayınladıkları videolarla yüzbinlerce liralık gelir elde ediyor. Kendi mecralarından markaların reklamını yaparak servetlerine servet katıyor. Bu sayede villalarda yaşıyor, lüks arabalara binip, sınırsız tüketiyorlar. Bu atmosfer, binlerce gencin iştahını kabartıyor. “Benim neyim eksik” diyen gençler “Youtuber”lığa yöneliyor. 

‘Para kazanayım da ne olursa olsun’ hırsıyla hareket edildiği için seviye aşağılara çekiliyor. Hâl böyle olunca sosyal medya, ‘like’ uğruna vücudunu teşhir eden genç kızlardan, daha 12 yaşında inanılmaz küfürler eden çocuklardan geçilmiyor. Bütün bu çirkinliklerini görmezden gelen bazı belediyeler, şehirlerinin reklamı için bu isimlerin kapısını çalıyor.

Birçok genç uyuşturucuyu da yine bu hesaplardan öğreniyor. Orta okul çağındaki öğrenciler satır arasına gizlenen tuzaklardan habersiz fenomenlerin şarkılarını ezberliyor.

BOZUK TÜRKÇE TÜREDİ

Derin bir soruşturma ve analiz isteyen fenomenler, açık şekilde gençleri zehirliyor, toplumsal yapıyı çok ciddi şekilde tehdit ediyorlar. “Sanki ne var, abartma” diyen büyük bir kesim olsa da gerçeklik şu: Bozuk Türkçesi olan, araştırmayı sevmeyen, kitap karıştırmayan, sorgulamadan uzak içi boş fenomenler, gençler tarafından rol model olarak görülüyor.

AİLELER FARKINDA DEĞİL

Hadisenin daha da kötüsü ebeveynler, evlatlarının bu videoları seyretmesinden oldukça mutlu oluyor. Yaramazlık yapan miniği ve yemeğini yemeyen çocuğun eline telefonlar tutuşturuluyor. Uzmanlara göre renkli dünyaya odaklanan çocuğun susmasıyla anlık bir çözüm bulduğunu sanan aileler, büyük bir yanılgıya düşüyor. Çocuklarının dışarda neyle uğraştığı değil de gözü önünde ya da yan odada video seyretmesi anne-babaları sorumluluktan kurtarıyor.

Bütün bu olumsuz tablo her geçen gün yeni çirkinliklere davetiye çıkarıyor. Son örnek ise İzmir’den... Para karşılığında erkek çocukları öpüştürüp bu görüntüleri de sosyal medya hesabından paylaşan ‘Gagabulut’ lakaplı fenomen B.A. müstehcenlik suçu işlediği gerekçesiyle gözaltına alındı.B.A., çıkarıldığı mahkemece ‘çocukların cinsel istismarı’ndan tutuklandı. Görüntüleri çeken F. B. ise adli kontrolle serbest bırakıldı. 

FURYANIN BAŞINI FENOMENLER ÇEKİYOR

Okumadan yazarlar!

Kitap okuyandan çok kitap çıkaranlarla doldu ortalık... Üstelik bu akımın da yine başını çeken sosyal medya fenomenleri... Çoğunun konusu ise kopya... Edebî değer mi? Kim takar ki!
Gençler arasında tanınan Semih Varol “Başkası Olma, Kendin Ol” adlı bir kitap çıkardı. Instagram’da yaptığı paylaşımlarla ünlenen Çağrı Taner, sayfasıyla aynı adı taşıyan bir kitap yayınladı: “Hüzünlü Bir Ponçik”. Ardından başka bir fenomen Ecem Hotoğlu adını duyurdu. Kitabının adı, Lokal Anestezi. Kapağında kendi fotoğrafını kullandı... Durur mu ‘Gece Gölgenin Rahatına Bak’ şarkısıyla bir anda gündem olan Çağatay Akman, şarkısıyla aynı isimde bir kitap çıkardı. Ve bu saydığımız kitaplar son dönemlerde yok satıyor. Raflar tek vasfın ‘ünlü’ olmak olduğunu sanan gençlerin kitaplarıyla doluyor.

Fenomenlerin ortak özellikleri

Hepsi internet kurdu.
Hepsinin hedefi de cep telefonu kullanan gençler.
Birçoğunun dili bozuk.
Birçoğu teşhirci.
Birçoğu gençleri farklı cinsel eğilimlere yönlendiriyor.

UZMANLAR NE DİYOR?

Göz yummayın, çocukları telefondan uzak tutun

 Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık:  Kısa yoldan kazanç ve şöhret gayesi, çocukları ve gençleri fenomen olmaya özendiriyor. Hatta bazı aileler de kazanç uğruna bu duruma zaman zaman göz yummuyor ve teşvik ediyor. Genç kızlarda makyaj, erkeklere ise oyun kanalları son derece popüler bir duruma geldi. Fenomen olabilme adına kendini teşhir eden, toplumun değer ve normlarına aykırı hareket eden belli bir kesim de mevcut. Her içeriği olumsuz olarak nitelendirmek elbette yanlıştır, fakat bazı fenomenler çocukların şuuraltına doğrudan subliminal mesajlar gönderiyor ve bu durum toplumsal yozlaşmaya sebep oluyor. Marjinal olup dikkat çekme adına ‘Her yol mübah’ diyen bir kesim de var. Bu meselelerle mücadelenin en temel yolu aile içi eğitim ve medya okuryazarlığına gereken önemin verilmesidir. Özellikle eğitim-öğretim dönemlerinde çocuklara dijital detoks uygulanması, onların akıllı telefondan uzuk tutulması faydalı olacaktır.

Birçok örgüt bu kişileri kullanıyor

Sosyal Medya Uzmanı Ümit Sanlav:  Sosyal medyanın bilirkişisi, kanaat önderi durumunda olan sosyal medya fenomenleri çoğu zaman bazı amaçlar doğrultusunda yapılandırılmış hesaplar oluyor. FETÖ’den PKK’ya kadar bütün illegal örgütler bu kişileri kullanıyor. Fenomenliğin en ciddi handikabı, herhangi bir eğitim ve yeterlilik kriteri gözetilmemesi... Bir gazete yayıncılığı bir TV programcılığı için birçok yeterlilik kriterinizin olması gerekirken, sosyal medya fenomenliği için hiçbir yeterlilik ve eğitim gerekliliği bulunmuyor. Bu bir savaş. Kendi arama motorumuzu, kendi sosyal paylaşım sitelerimizi kurmadığımız sürece sosyal medya savaşlarında başarılı olmamız mümkün değil.