Komplo teorilerine neden inanırız?

MAHMUT ÖZAY'IN HABERİ

Yaşar Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sinan Alper ve Kadir Has Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onurcan Yılmaz ‘Komplo Teorilerine Neden İnanırız? Komplo İnançlarının Psikolojisi Üzerine’ kitap yazdı.

Sorularımızı cevaplayan Doç. Dr. Sinan Alper’e ‘Üniversite öğrencileri komplo teorilerine nasıl bakıyor’ dedik.

Alper, “Üniversite öğrencilerinde komplo inançları daha az olmakla birlikte yine de var. Tüm dünyada eğitim seviyesi arttıkça komplo inançlarının biraz azaldığını görüyoruz ama bu çok dramatik bir düşüş değil. Üstelik, eğitim ile komplo inançları arasındaki ilişki ülkeden ülkeye de değişebiliyor. Kendi yürüttüğümüz bir çalışmada, yolsuzluk seviyesi yüksek olan ülkelerde eğitim arttıkça komplo inançlarının azalmadığı görüldü. Bunun sebebi de yolsuzluk seviyesi yüksek olan ülkelerde komplovari gizli olayların gerçekten de sık sık yaşanması, bu yüzden de komplo teorilerinin daha makul gözükmeye başlaması. Bu sebeple bu tarz ülkelerde komplo teorileri eğitimli insanlara bile inandırıcı gelebiliyor” dedi.

Sinan Alper, kitapta insanlığın komplo teorisi üretme alışkanlığını evrimsel ve psikolojik açıdan ele aldıklarını söyleyerek “Komplo teorileri, büyük çoğunluğu gerçeklikten kopuk ve somut delillere dayanmayan inançlardır. Kendisini tehlikeden korumak isteyen insanlar, ortada büyük bir tehlike olduğuna dair bu rivayetlere kulak kabartırlar ve ciddiye alıyor olmaları da evrimsel açıdan uyumludur. Aksi takdirde gerçek bir tehlikeyi önemsemeyip gözden kaçırma riski doğar” dedi.

Komplo teorilerinin sebep olduğu tehlikelerden örnekler veren Alper, sözlerini şöyle sürdürdü:

COVID-19 pandemisinde bu tehlikelerin bazılarını gördük. Komplo inançları arttıkça insanların aşı olma ve maske takma niyetleri düştü. Yakın gelecekte iklim krizinin aslında var olmadığını veya abartıldığını iddia eden komplo teorilerini sık sık göreceğiz. Bu da alınması gereken tedbirleri sekteye uğratabilecek. Komplo teorilerinin siyaset dünyasını da oldukça etkileyebildiğini biliyoruz. Hem ülkemiz hem de dünya siyasetinde siyasetçiler, rakipleri hakkında komplo teorilerini propaganda amacıyla kullanabiliyor.