Faiz artarsa ne olur? Merkez Bankası faiz yükseltirse dolar artar mı, düşer mi?

Faiz artarsa ne olur? Merkez Bankası faiz yükseltirse dolar artar mı, düşer mi sorularının cevabı araştırılan konular arasında yer almakta. Döviz kurlarında kontrolsüz yukarı hareketlerin dizginlenmesi ve dezenflasyonist sürecin tesisi için uygulamaya alınan faiz artışlarının etkileri merak ediliyor.

FAİZ ARTARSA NE OLUR?

Faiz arttığında oluşabilecek değişimleri Ömer Faruk Bingöl, Türkiye Gazetesi içinderledi.

MEVDUAT FAİZLERİ ARTAR

Bankaların, mevduat faiz oranlarında da benzer şekilde artış yaşanır. Bu durum, bankada vadeli mevduatta birikimlerini değerlendiren tasarruf sahiplerinin, daha yüksek faiz geliri elde etmesi anlamına gelmektedir. Bankadaki paranın getirisi arttıkça da tüketicilerin harcama eğilimleri azalır. Böylece aşırı/gereksiz tüketim eğilimlerinde gerileme meydana gelir.

KREDİ FAİZLERİ YÜKSELİR

Merkez Bankası faiz oranları yükseldikçe, kredi faiz oranlarında da yükseliş meydana gelir. Bu kapsamda Kredili Mevduat Hesaplarına (KMH) uygulanan faiz oranları, kredi kartı nakit avans oranları ve kredi kartı gecikme oranları yükselir. Bununla birlikte konut, araç ve tüketici kredileri için de bankalar tarafından talep edilen faiz oranlarında artış meydana gelir. Aynı şekilde ticarî faiz oranlarında da yukarı yönlü eğilimler yaşanmaya başlar. Bu durumda tüketicilerin kredi kullanma eğilimlerinde düşüş yaşanır ve bankaların kredi hacimlerinde gerileme gözlemlenir. Aynı şekilde tüketiciler KMH ve avans kullanma ile kart borcu ödeme geciktirme gibi eğilimlerden uzak durmaya gayret gösterir. Ticari kredi faiz oranlarında yaşanan yükseliş de girişimcilerin ve iş insanlarının yatırım yapma iştahını düşürebilir.

FİYATLARDA ARTIŞ HIZI YAVAŞLAR

Faiz artışı ihtiyacı genellikle aşırı ısınan ekonomilerde ve yüksek enflasyon dönemlerinde ortaya çıktığı için; faizlerin artması ile birlikte piyasada fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın giderilmesi, fiyat artış hızlarında iktisadi temelden yoksun yükselişlerin son bulması gibi etkiler ortaya çıkabilir.

TÜKETİM AZALIR

Faizlerin arttığı bir ekonomide tüketim eğilimleri ve talep azalacağı için, piyasada dönen para miktarı da azalır. Perakende satışlar başta olmak üzere Dayanıklı Mal Siparişleri verilerinde gerileme gözlemlenebilir.

YATIRIMLAR ERTELENİR, BÜYÜME ORANI GERİLER

Satış hacimlerinin düşmesine bağlı olarak işletmelerin kârlılıklarında azalmalar yaşanabilir. Hatta yeni yatırımların ertelenmesi gibi gelişmeler de yaşanabilir. Bunlar ‘İmalat’ başta olmak üzere sanayideki çarkların yavaşlaması anlamına gelir ve Kapasite Kullanım Oranı, Satın Alma Yöneticileri (PMI) endeksi gibi makroekonomik verilerde zayıflama gözlemlenebilir. Sonuçta ülkenin büyüme oranlarında gerilemeye sebep olabilir.

İŞSİZLİK YÜKSELEBİLİR

Özellikle emek yoğun çalışan işletmeler, talepte belirgin düşüşlerin yaşanabileceği yüksek faiz ortamlarında üretimi kısma eğilime yöneliyorlar. Bu durum, istihdam piyasasında sıkışma ve işsizlik oranlarında artış gibi gelişmeleri de beraberinde getirebilir.

CARİ AÇIK GERİLER

Özellikle Türkiye gibi ithalatın ihracattan fazla olduğu ülkelerde, faiz artışları neticesinde dış açık/cari açık gibi problemlerde de düzelme görülebilir. Çünkü aşırı ve gereksiz tüketimin son bulması ve TL maliyetinin yüksek olması, tüketimle birlikte ithalatı da azaltacaktır. Bu gibi dönemlerde aylık bazda cari fazla verildiği de görülmüştür.