Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Biz açmaya hazırız” dediği Heybeliada’daki tarihî okulda restorasyon bitmek üzere. Sınıflar eğitime hazır. Ancak okulun lise mi üniversite mi olacağı, hangi şartlarda eğitim vereceği muamma!

Kaydet

KORAY ERDOĞAN - İstanbul Heybeliada’daki Ruhban Okulu, Türkiye’nin çözümsüzlüğe terk edilen konularından biri. 1971 yılında kapatılan okul, geçen yıl restorasyona alındı. Tadilat çalışmasında sona gelindi. Ancak okulun ne olacağıyla ilgili tartışma sürüyor. Mesele, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump’ın görüşmesinde de gündeme geldi. Erdoğan “Üzerimize ne düşerse yapmaya hazırız” mesajı verdi.

Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu - 1. Resim

Türkiye’de bir kesim okulun açılmasından yana. Bir kesim Lozan Antlaşması ve laiklik ilkesi gereği bunun mümkün olamayacağını söylüyor. Bir kesim Batı Trakya’da ilahiyat fakültelerinin kurulmasına izin verilmediğini hatırlatarak mütekabiliyet istiyor. Patrikhane’ye tavırlı bir kesim de “casusluk okulu” diyerek toptan karşı çıkıyor. Biz de bu tartışmaların gölgesinde yarım asırdır sessizliğin hâkim olduğu Heybeliada Ruhban Okulunu ziyaret ettik, yıllar sonra kampüsü ve sınıfları görüntüledik, yetkilileri dinledik.

Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu - 2. Resim

SENEYE TAMAM

Aya Triada Manastırı Başrahibi ve Aravissos Piskoposu Kassianos (Vasili Nikolar), okulun geleceğine dair sürecin şu aşamada Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ile yürütüldüğünü söyledi. Restorasyonun 2026’da tamamlanmasının planlandığını aktaran Kassianos “Okulun açılmasından önce bazı şeylerin tamamlanması gerekiyor. Millî Eğitim Bakanlığı’nın ardından şu anda Yükseköğretim Kurulu ile görüşmelere devam ediyoruz. Önceliğimiz, okulun ne olarak eğitim-öğretim hayatına başlayacağına karar verilmesi ve gerekli prosedürlerin tamamlanması” dedi.

Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu - 3. Resim

BUTİK ÜNİVERSİTE MODELİ

Daha önce Türk ve Yunan basınında devlet üniversitelerine bağlı bir enstitü, vakıf üniversitesi çatısı altında bir ilahiyat fakültesi ya da meslek yüksekokulu gibi formüllerin konuşulduğuna yönelik haberler çıkmıştı. Kulislerde en güçlü seçeneğin “özel statülü bir üniversite modeli” olduğu konuşuluyor.

Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu - 4. Resim

Piskopos Kassianos bu konuda “Özel statülü bir üniversite seçeneği üzerinde görüşmeler sürüyor. Ancak özel üniversite açmak için gerekli prosedürlerin de Ruhban Okulu özelinde hazırlanması gerekiyor. Ruhban Okulu’nun kuruluşundan itibaren öğrencilerinden ödeme alarak onları okuttuğu bir ortam olmadı. Şu anki restorasyon projesi kapsamında yer alan odalarda öğrenciler konaklayacak, günde üç öğün yemek yiyecekler ve burada eğitim alacaklar. Bu öğrencilerden ödeme alınmayacak. Bu da diğer özel üniversiteler gibi bir kurum olamayacağı anlamına geliyor” değerlendirmesini yaptı.

Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu - 5. Resim

YABANCI ÖĞRENCİ ALINACAK MI?

Kassianos, YÖK’ün normal bir özel üniversite için istediği açılış şartlarının Ruhban Okulu’nun işleyişiyle uyumlu hâle getirmesi için de görüşmelerin sürdüğünü belirtti. Kassianos yurtdışından gelecek öğrenci ve akademisyenler konusunda şu açıklamalarda bulundu: “Bu okul uluslararası nitelikte eğitim verecek bir kurum. 1971’e kadar da Türkçe dersler dâhil olmak üzere geniş müfredatıyla birçok din adamı yetiştirdi. Burada okuyacak her öğrenci elbette Türkiye’nin dili, dinî bayramları, millî değerleri ve kültürü hakkında bilgi sahibi olmalı. Okulda çalışmaya başlayacak akademisyen ve öğrencilerin tamamının güvenlik soruşturmalarının Türkiye Cumhuriyeti’nin ilgili kurum ve kuruluşları tarafından yapılması bizi mutlu eder. Biz de okulumuzda okuyacak öğrencilerimizi ve çalışanlarımızı bu yönden tanımak isteriz.”

Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu - 6. Resim

AKADEMİSYEN İHTİYACI

Kassianos, Heybeliada Ruhban Okulu’nun bir butik üniversiteye dönüşmesi durumunda akademisyen ihtiyacının nasıl karşılanacağıyla ilgili sorumuza da “Yabancı akademisyenlerin burada kesinlikle çalışması gerekiyor. Yurt dışından eğitim için gelecek akademisyenlerin çalışma ve oturma izni gibi konular da ayrıca düzenlenmeli. Burası eğer bu şekilde açılırsa butik bir üniversite olarak çalışacak, az öğrenci kontenjanıyla din adamı yetiştirecek. Yakın zamanda Patrik Bartholomeos’un Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesini bekliyoruz. Sürecin bundan sonra daha da netleşeceğine inanıyoruz” cevabını verdi.

YANDI, YIKILDI, KAPANDI

Heybeliada Ruhban Okulu’nun bulunduğu arazi, 9. yüzyıldan beri Aya Triada Manastırı’na ait. Manastır idarecileri bir okul yaptırmak için 1772’de dönemin padişahından izin aldı. Okul, 1821’de çıkan yangın sebebiyle ancak 1844 yılında açılabildi. 1894’teki büyük İstanbul depreminde bina tamamen yıkıldı. Sultan II. Abdülhamid’in izniyle okul yeniden yapıldı ve 1896’da açıldı. 2 bin 360 metrekare alana yapılan bina inşaat masraflarını üstlenen Pavlos Stefanovic’in isminin Yunanca baş harfi (Pi sembolü) şeklinde tasarlandı. Kurum, Osmanlı arşivlerinde Papaz Mektebi, Rum Milletine Mahsus İlm-i Kelam Mektebi, Ruhban Mektebi ve Büyük İsa Kiliseleri Teoloji Okulu gibi ifadelerle tanımlandı.

Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu - 8. Resim

Millî Eğitim Bakanlığı’nın 1951 tarihli yönetmeliğinde ise “Heybeliada Rum Rahipler Okulu” ifadesi kullanıldı. Lozan Antlaşmasıyla yabancı okulların Türk eğitim sistemine uygun çalışmasına karar verildi. 1971 yılında Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatıldı. Kararın ardından manastır içerisinde sadece “Heybeliada Özel Rum Erkek Lisesi” eğitim-öğretim hayatına devam etti. 1991’de Bartholomeos patrik olunca okulun açılması girişimlerine başladı. Kuruluşundan bu yana bin civarında mezun veren Ruhban Okulu, 35 yıldır tartışılıyor. Piskopos Kassianos “Patrik Bartholomeos 1991’de göreve geldiğinde ben bir öğrenciydim. İlk konuşmasında oradaydım. O konuşmada Ortodoks dünyasına ve Türkiye’deki azınlık toplumuna verdiği tüm sözleri tuttu; o sözlerden sadece bu kaldı. En büyük ümidim bu okulun tekrar açılması ve koridorlarında öğrencilerin seslerini duymak” diye konuştu.

Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu - 9. Resim

SINIFLAR HAZIR

Restorasyon öncesi fotoğraflarla karşılaştırıldığında yapının durumunun tamamen değiştiği, hem lise hem üniversite için restore edilen sınıfların, sıraların son durumunun eğitime hazır olduğu görülüyor. 100 binin üzerinde esere sahip kütüphane ve taş koridorlar, yarım asırlık bir boşluğun ardından yeniden canlanmaya hazırlanıyor.

Heybeliada’da statü muamması! Tartışmaların odağındaki Ruhban Okuluna yıllar sonra ilk giren Türkiye Gazetesi oldu - 10. Resim