AYM kararları, her ülkede tartışılıyor
AYM kararlari, her ülkede tartisiliyor
Anayasa Mahkemeleri, verdiği tartışmalı hükümlerle zaman zaman eleştirilerin hedefinde oluyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin “Anayasa Mahkemesinin (AYM) yapısının değiştirilmesine” ilişkin yaptığı açıklamaya destek vermesinin ardından, ülkelerin AYM yapısı gündeme geldi.
Güvenlik soruşturmalarının kaldırılması ve şehirlerarası yollarda gösteri yürüyüşünü yasaklayan kanunun iptal edilmesi kararlarına imza atan AYM, “barış bildirisi” olarak adlandırılan metne imza atan akademisyenlerin yaptığı bireysel başvuruyu da “hak ihlali” olarak değerlendirmişti. Yüksek Mahkemenin verdiği tartışmalı kararlara hukukçular başta olmak üzere, kamuoyundan ve siyasetçilerden de tepki gelmişti. MHP lideri Bahçeli’nin gündeme getirdiği AYM’nin yapısının değiştirilmesine ilişkin tartışmalar devam ederken, önceki gün Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuyla ilgili “Bu da parlamento çalışmasıdır. Parlamento bu konuda yeni bir yapılanma yaparsa ve yeni bir adım atarsa ben de seve seve buna katılırım” sözleri dikkat çekti. Dünya genelinde 50 ülkede Anayasa Mahkemesi bulunurken bu ülkelerde yüksek mahkemeler tarafından verilen kararlar da zaman zaman siyaset gündeminde tartışılıyor.
DÖRT MODELE AYRILIYOR
AYM’lerin yapısı Amerikan, Kıta (Avusturya), Fransız ve Alman Modeli olarak dörde ayrılıyor. Türkiye de dâhil çoğu Avrupa ülkeleri Anayasa Mahkemesi’nin yapısında Kıta Modelini kullanıyor. Kıta modeline göre, AYM, mevzuatın anayasaya uygunluk denetimini yapıyor. ABD, Arjantin, Meksika, Hindistan, Nepal, İsviçre ve İsrail gibi ülkelerin kullandığı Amerikan modeline göre ise, yüksek mahkeme anayasayı yeniden yorumlayabiliyor. Almanya, Brezilya, Peru ve Endonezya gibi ülkelerin kullandığı Alman modelinde de hukuki eylem ve hukuki tasarrufların anayasaya uygunluk denetimi yapılıyor. Yine, tüm mahkemeler yürürlükteki yasalarla ilgili olarak anayasaya aykırılık iddiasında bulunabiliyor. Fransa ve Fas’ta kullanılan Fransız modelinde, yüksek mahkeme sadece kabul edilmiş ancak onaylanmamış kanunların anayasaya uygunluğunu denetleyebiliyor.
ABD’DE AYM KİLİT ROLDE
ABD’de Amerikan Anayasa Mahkemesi özellikle seçimler açısından kilit önemde. Seçimlerde herhangi bir anlaşmazlık çıkması hâlinde nihai kararı Anayasa Mahkemesi veriyor. Anayasa Mahkemesi son olarak George W. Bush’un Başkan seçildiği seçimlerde çıkan oy sayımı anlaşmazlığı sebebiyle belirleyici olmuş, Bush’un başkan olması Amerikan Anayasa Mahkemesinin kararıyla gerçekleşmişti. Haber Merkezi
Yayın Tarihi
|
Bizi Takip Edin
YORUMLAR
