Asrın felaketinden çıkan 10 acı ders
Gündem Haberleri
Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki ikiz deprem büyük yıkıma yol açtı. 42 bini aşkın kişi hayatını kaybetti. 140 bin bina yıkıldı. Pekiyi asrın felaketinden hangi ders çıkarılmalı? Hatalarımız, eksiklerimiz nelerdi?
ESMA ALTIN'IN HABERİ - Deprem uzmanlarına, inşaat mühendislerine, sosyal bilimcilere ve arama kurtarma ekiplerine sorduk... İşte afetten çıkan 10 ders.
1- YÖNETMELİKTEKİ HATALARI GÖRDÜK
Son depremler bize mevcut deprem yönetmeliğinin esas aldığı ivme hesaplarının büyük hatalar içerdiğini gösterdi. Bu konuda uyarılarda bulunan Doç. Dr. Tolga Komut şunları söyledi: Depremler yapı inşası için kullanılmak üzere sismik tehlike haritalarından alınan PGA (en yüksek ivme değeri) parametresinin gerçekte olandan çok daha belirgin şekilde düşük kaldığını açıkça pekiştirdi. Mevcut deprem yönetmeliğine göre bina yapılırsa güvende olmadığını gösterdi. Tehlike belirlemede fayların deprem tekrarlama aralıklarına ihtiyaç olmayınca buna yönelik çalışmaların da zaten şu an olduğu gibi zayıf kalacağını ortaya çıkardı. Deprem tehlike haritalarının “olasılıksal” yaklaşımdan mümkün mertebe uzaklaşılması faylardan her fay için ayrı ayrı alınan paleosismolojik verilerle hareket edilmesi çabası içerisinde olunması gerektiğini öğretti.
2- SADECE BİNA DEĞİL ZEMİN DE ÖLDÜRÜR
Ovadakiler yıkıldı, dağdakiler ayakta kaldı. Zeminin de binanın sağlam yapılması kadar önemli olduğu tescillendi. Prof. Dr. Abdüssamet Arslan “Bundan sonra mümkün olduğu kadarıyla tarım arazilerinden kaçınmak gerekiyor. Eğer tarım arazisine inşaat yapılacaksa burada daha donanımlı ve sağlam binalar yapılması lazım. Sağlam bir zemine yapılan bir binanın projesi bu zeminler için kullanılamaz. Burada ekstra bir maliyet ve projelendirme gerekiyor. Ama maalesef biz standart bir binayı gidip tarım arazisine de yapıyoruz. Öncelikle buna bir kısıtlama getirilmesi lazım” dedi.
3- ÇED RAPORLARI YETERLİ DEĞİL
“Afet Risk Yönetimi” hayata geçirilmeli. “İmar planlarının yeniden gözden geçirilmesi gerekir” diyen Prof. Dr. Abdüssamet Arslan şunları söyledi: Sadece Çevre Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu yeterli değil. Bunun dışında ekstra bölgenin afet yönünden incelenmesi, uygun olup olmamasıyla ilgili bir rapor alıp ondan sonra imar çalışmalarına geçilmesi zorunlu olmalı. Bununla ilgili de yeni bir düzenlemenin mutlaka yapılması gerekir. Kentsel dönüşüm yasası uygulanabilir şekilde yeniden gözden geçirilmeli. Afete dönüşmeden önce önlem almanın yoluna bakılmalı. Bu nedenle “Afet Risk Yönetimi” hayata geçirilmeli. Şu anda henüz deprem olmamış ve deprem riski altında olan illerimiz için risk analizleri mutlaka yapılmalı. Çok katlı bina yapımına gidilmemeli.
4- BİNA SAĞLAMLIĞI SORGULANMALI
Vatandaşın üzerine düşen görevinin bu süreçte çok büyük olduğu bir kez daha ortaya çıktı. Mutlaka herkes oturduğu binanın sağlamlığını sorgulamalı, test ettirmeli. Çünkü bu kadar binaya devletin yetişmesinin imkânı yok. O yüzden vatandaşlarımız da bunu bir sorumluluk olarak görüp kendi tedbirlerini almalı.
5- DESTEĞE GELECEK İLLER DE YIKILDI
AFAD’ın afet müdahale planına göre Kahramanmaraş’taki muhtemel afete Adana, Mersin, Osmaniye, Gaziantep, Kilis, Hatay, Adıyaman, Sivas, Şanlıurfa, Diyarbakır ve Niğde’den destek il gruplarının gitmesi öngörülüyordu. Hatay’ın imdadına da Mersin, Adana, Osmaniye, Kahramanmaraş, Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa, Kayseri ve Adana yetişecekti. Ancak ‘destek illeri’ de yıkıldı. Arama kurtarma ve yardım ekipleri enkaz altında kaldı. 11 ili etkileyen bir yıkım hesap edilmedi.
6- MAHALLE MAHALLE SİVİL SAVUNMA ŞART
Arama-kurtarma çalışmalarında eğitimli ekiplerin önemi bir kez daha ortaya çıktı. Arama kurtarma uzmanı Fatih Işık’a göre bu depremde gönüllülerin yaşadığı en büyük sıkıntılardan biri ekipman eksikliğiydi. Bu konuda tedbir şart. İHH İnsani Yardım Vakfı Yönetim Kurulu üyesi Mustafa Özbek’e göre eğitimli gönüllü sayısı artırılmalı. Özbek şöyle dedi: Eğitimli arama kurtarmacı sayısının artması lazım. Bu iş gönüllülük esasına göre ilerliyor. Herkesin yapabileceği bir iş değil. İnsanlar bina altına girip hayatlarını riske atıyor. Gönüllüler çalıştıkları iş yerlerinden izin alma sıkıntısı yaşayabiliyor. Çağrı yapılıp sahaya koştuğunda bu kişilerin zihninin boş olması gerekir. Bu yönde kanuni düzenleme yapılabilir. Sivil savunmanın önemi net şekilde ortaya çıktı. Mahalle mahalle teşkilatlanma yapılmalı.
7- DİJİTAL OKURYAZARLIĞIN ÖNEMİ ANLAŞILDI
Halkı korku ve paniğe sürükleyici provokasyon içerikli paylaşımlarla yaşanan afetin üzerine bir de sosyal medya afeti eklendi. Bu gibi durumlarda sosyal medya yönetimi çok iyi ve kontrollü olmalı. Bilişim Uzmanı Orhan Toker, “Yaşanan depremin ardından sosyal medya bir kaos ortamına dönüştü. Böyle durumlarda sosyal medya, dijital okuryazarlık çok önemli. Sosyal medyada son derece iyi niyetli olan kişilerin malum kişiler tarafından duygularının oynanarak yalan yanlış paylaşımlar yaptırıldığını düşünüyorum. Vatandaşın bu gibi durumlarda sosyal medyayı daha sağlıklı ve ekiplere yardımcı olacak, onların işlerini aksatmayacak şekilde kullanmaları önemli” dedi.
8- BAZ İSTASYONLARI ÇATIDA OLMAMALI
Depremin ardından iletişim sıkıntısı kendini gösterdi. Bilişim Uzmanı Orhan Toker “Hiçbir iletişim şirketi deprem olup da alıcı-verici kulelerinin yıkılacağını düşünerek altyapı kuramaz. Deprem anında tabii ki herkes birbirinden haber almak istiyor. Burada da mobil istasyonlar devreye giriyor. Bu anlamda hem iletişim şirketlerinin hem de devletimizin bu gibi afet olaylarında mobil istasyonlarının kapasitesini daha fazla artırması gerekiyor. Ayrıca deprem riskini göz önünde bulundurarak apartman çatılarına baz istasyonu kurulmamalı. Şirketlerin de ülkemizdeki deprem gerçeğini göz önünde bulundurması gerekiyor” ikazında bulundu.
9- HASARLI BİNADAN KAÇMAYI ÖĞRENDİK
9 saat arayla 7,7 ve 7,6 ve sonrasında 6,4 büyüklüğünde depremlerin dünya arşivlerinde benzeri yok. İlk sarsıntıdan sonra evine dönenler ikincisinde göçük altında kaldı. Sonuncusunda eşya kurtarmaya çalışanlar öldü. Peş peşe yıkıcı depremler olabileceği, hasar alan binalara girilmemesi gerektiği ortaya çıktı. Kamu binaları ve yardım kuruluşlarının binaları yıkıldı. Bunlar daha sağlam yapılmalı. gerektiği ortaya çıktı.
10- KOORDİNASYONUN KIYMETİ ANLAŞILDI
Türkiye tek yürek oldu ancak yardım tırlarının ve araçların hücum etmesi trafiği kilitledi. Yol koordinasyonunun hayati olduğu ortaya çıktı. Hükûmet hemen harekete geçti. Güçlü bir karar mekanizmasının yani sistemin afette karar alma sürecinde önemli olduğu tescillendi.
'da Takip Edin!
