İzmir'de altyapıdan asırlık Osmanlıca rögar kapakları çıkması tartışmalara sebep oldu
Kültür - Sanat Haberleri / İHA, Türkiye Gazetesi
İzmir'de tarihi Kemeraltı Çarşısı’ndaki 19. yüzyıldan kalma borular ve kapaklar çıktı. Belçika firmasının ismi yazılı demir döküm borular ve Osmanlı Türkçesi yazılı kapaklar koruma altına alındı. Sosyal medyada Osmanlı'dan kalma eserlerin kullanılıyor olması tartışmalara sebep oldu.
İzmir Büyükşehir Belediyesinin Kemeraltı'nda yürüttüğü altyapı çalışmalarından çıkan borular, çarşıdaki altyapının geçmişine ait ipuçlarını barındırıyor. Kazıların her anını İzmir Müze Müdürlüğü ve Smyrna Antik Kenti Kazı Başkanlığına bağlı uzman arkeologlar takip ediyor. Altyapı ve üstyapı çalışmalarının beraber ilerlediği Kemeraltı'nda; atık su, yağmur suyu ve içme suyu hatları ile aydınlatma ve gerilim hatlarının yenilenmesi sırasında yapılan kazılarda asırlık içme suyu borularına rastlandı.
80 YILDIR AYNI ALTYAPI
Parçaları bulunan demir boruların, 1895 yılında Belçikalı yatırımcıların kurduğu “Compagnie Ottomane des Eaux de Smyrne” (İzmir Suları Osmanlı Şirketi) tarafından döşendiği öğrenildi. DEÜ Öğretim Üyesi Tarihçi Dr. Erkan Serçe Belçikalı firmaya imtiyaz verildikten sonra şirketin iki şekilde çalıştığını ifade ederek, “Firma içme suyu hizmetini doğrudan doğruya abonelere götürdü hem de yapılan anlaşmalarda belli bölgelerde genel çeşmeler koyarak bölgeye su verdi. İlk etapta su şirketinin döşeme faaliyeti içme için sınırlıydı. Şirket İzmir Belediyesine geçtikten sonra genel olarak bütün her yere hizmetini genişletti. 1905 yılına ait APİKAM’da yer alan harita var. Hangi çeşmelere su verildiği gösteriliyor. 49 yıl boyunca su dağıtım imtiyazını elinde tutan şirket, 1944 yılında satın alınarak, su dağıtımı İzmir Belediyesi'nin denetimine girdi. ESHOT kurulunca su şirketi de ESHOT şirketine geçti. Buradan anladığımız 80 yıldır belediyenin devraldığı şirketin döşediği bazı borularda değişim yapılmamış” diye konuştu.
KAPAKLARDAKİ OSMANLI TÜRKÇESİ
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü Öğretim Üyesi ve Smyrna Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Akın Ersoy, Kemeraltı çalışmalarında bazı sokaklarda rastlanılan döküm demir borular ve Osmanlı Türkçesi yazılı kapaklarla ilgili konuştu. Ersoy o dönemki belediyenin çalışmalarından bahsederek rögar kapaklarının harf inkılabından hemen önceki yıllara tarihlendiğini ifade etti.
Ersoy, “...İzmir'de bir manyetolu telefon şebekesi kurdurmuş, tesis 1925 yılında 200 abone ile işletmeye açılmıştır. 1927 yılında faaliyete başlayan İzmir ve Civarı Telefon Türk Anonim Şirketi, 1938 yılında; yani kuruluşundan 11 yıl sonra hükümetçe çıkarılan bir kanun ile PTT'ye devredilmiştir. Kanal kazılarında bulunan döküm demir kapaklar telefon hatlarının geçtiği sokaklarda kullanılan zemin kutularının kapaklarıdır. Kapakların üzerinde Osmanlı Türkçesi ile İzmir ve Civarı Telefon Türk Anonim Şirketi yazmaktadır” ifadelerini kullandı.
SOSYAL MEDYADAN TEPKİLER
Öte yandan kapakların ortaya çıkması sosyal medya çeşitli tartışmalara sebep oldu. Sosyal medya kullanıcılarının bir kısmı hâlâ 80 yıllık altyapının kullanılmasını, bu zamana kadar düzenleme yapılmamasını eleştirirken, bir kısmı da harf inkılabından sonra bütün Osmanlı Türkçe'si tabela, levha, kitap vb. eserler ortadan kaldırılırken, neden rögar kapaklarının kaldırılmadığını sorguladı.
'da Takip Edin!
