Türk çayı artık koruma altında: Doğu Karadeniz'de gen havuzu oluşturuldu

TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Ziraat Fakültesi Kampüsünde bulunan Ulusal Çay Gen Havuzu’nun açılış töreninde, dünyadaki beşinci çay gen havuzu olduğunu belirtti. 
Hasan Mandal, "Hedefimizi 2 bin olarak belirlemiştik. Şu an 2 bin 54 tane farklı tür var. Çay bu bölgenin bir gerçeği. Gelecek açısından baktığımızda, bu kadar çok rekabetin olduğu ortamda ne kadar çok katma değer katabilirsek, o kadar kıymetli hale getirebiliyorsunuz. Bu çalışmanın en büyük önemi, Türkiye'yi çayda beşinci büyük olarak ifade ediyoruz ama katma değer noktasını geliştirmemiz olduğunu biliyoruz." dedi.
Mandal, katma değer denildiğinde akla havacılık, uzay gibi değerli kavramların geldiğini söyleyerek, “Ülkemizin de liderlik yaptığı alanlar. Rize'deki en önemli katma değer ise çaya vereceğimiz katma değer. Bundan ekmeğini kazanan, evini, ailesini, bölgeyi geçindiren her bir bireye faydası olacak. Çünkü bahçelerimizde tek tip homojen olmayan, önceki yıllardan kalma yetiştiriciliğin olduğu, katma değeri düşük genler var. İnsanlar artık içmek için çayın yanında yan ürün olarak neler yapılabileceğine bakıyor. Bunun için elinizdeki ürünü tespit edip, düzgün olarak yetiştirmeniz lazım.” şeklinde konuştu. 
Gen çalışmasının tamamlandığını duyuran Mandal, “Bundan sonra artık dört tip çay olan, yeşil çay, siyah çay, beyaz çay ve çok az bildiğim Oolong çayı. Türkiye'de üretiminin olmadığı söylendi. Bunların hepsi katma değer noktasında farklı adımlar.” dedi. 
ÇAY ALANLARI TARANDI
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Karaman, sudan sonra en fazla tüketilen içeceğin çay olduğunu aktardı. Rize'de 22 bin kişinin çay sektöründe çalıştığını belirten Karaman, 220 bin ailenin çay müstahsili, üretici konumunda olduğunun altını çizdi.
Karaman, çayla ilgili organik gübre, çay kanunu, çay kütüphanesi, verimlilik ve kalite iyileştirme, çaydan alternatif ürün elde etme gibi birçok proje ve çalışma yapıldığına değindi. 
TÜBİTAK tarafından desteklenerek hayata geçirilen, ‘Çay Bitkisinin Gen Havuzunun Oluşturulması ve Ticari Çeşit Adaylarının Belirlenmesi’ çalışmasının en değerli çalışma olduğunu belirten Karaman, çalışma ekibinin çay tarımı yapılan Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun'da 31 ilçede yer alan çay plantasyonlarının tamamını taradığını söyledi.
Karaman, taramalar sonucunda tespit edilen 2 bin 34 farklı genotipin koruma altına alındığını dile getirerek, ÇAYKUR'un elinde bulunan yerli ve yabancı çeşitler de eklenerek genotip sayısının 2 bin 54'e çıkarıldığı ifade etti. 
Genotiplerin tamamının Ulusal Çay Gen Havuzu'na dikildiğini ve koruma altına alındığını belirten Karaman, "Çalışma kapsamında iki farklı gen havuzu oluşturuldu. Bunların birisi, ÇAYKUR'un Hayrat bahçesinde, diğeri üniversitemizin Ziraat Fakültesi bahçesindedir. Bu çalışma, ülkemizdeki tüm çay plantasyonlarının tarandığı ilk ve tek çalışmadır. Çay Gen Havuzu, dünyada en büyük beşinci gen bankası olmaktadır." dedi.
Törene, Vali Kemal Çeber, ÇAYKUR genel müdür yardımcıları Zeki Karaoğlu ve Erdinç Hatinoğlu, Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Akbulut, Ziraat Fakültesi Çay ve Çay Ürünleri Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Keziban Yazıcı ve diğer ilgililer katıldı.