Bilim insanları, mikroplarla dolu tarih öncesi yer keşfetti... 'Gördüğüm hiçbir şeye benzemiyor'
Yaşam Haberleri / Türkiye Gazetesi
Araştırmacılar, Arjantin'in Puna de Atacama çölünde, Dünya ve Mars'taki ilk yaşamsal oluşumlara dair bilgiler sunabilecek, kristal berraklığında lagünler ve tuz ovalarından oluşan dudak uçuklatan bir ekosistem keşfetti. Çalışmayı yapan bilim insanlarında biri, "Gördüğüm hiçbir şeye benzemiyor. Bir bilim insanının böyle bir şey gördüğünü sanmıyorum" diyerek şaşkınlığını ifade etti.
Bilim insanları, Puna de Atacama platosunda, beyaz tuzla kaplı düzlükler arasında, genişledikçe katmanlı tepecikler oluşturan ve "stromatolit" adı verilen bakteri topluluklarına evsahipliği yapan, yeşilimsi lagünlerle kaplı sıra dışı bir ekosistem keşfetti. Araştırmacılar bölgeyi, "herhangi bir bilim insanının şimdiye kadar gördüğü hiçbir şeye benzemeyen, dünya dışı bir ekosistem" olarak tanımladı. Ekosistemin, ilkel organizmaların Dünya'da ortaya çıkmaya başladığı milyarlarca yıl öncesine dair bilgi sunması bekleniyor.
Arjantin'in kuzeybatısındaki çölün uydu görüntülerini izleyen araştırmacılar, tuhaf lagünlerden oluşan bu kayıp dünyayı tesadüfen keşfettiklerini söylüyor. Daha önce hiç görülmemiş olan bu lagünler, ilk bakışta Dünya'dakilere benziyor ve mikroplarla kaplı kaya yığınlarına ev sahipliği yapıyor.
Puna de Atacama, Arjantin'in Şili sınırında, deniz seviyesinden 3 bin 660 metre yukarıda dev bir platodur. Burada yüksek rakım, kupkuru koşullar ve kavurucu güneş ışığı bir araya gelerek çok az bitki ve hayvanın hayatta kalabildiği zorlu bir ortam oluşturuyor.
"GÖRDÜĞÜM HİÇBİR ŞEYE BENZEMİYOR"
Colorado Boulder Üniversitesinde jeoloji bilimleri alanında çalışmalarını sürdüren Doçent Dr. Brian Hynek ve çevre danışmanı PunaBio'nun kurucu ortağı mikrobiyolog Maria Farías, lagünleri görmeden önce çorak arazide birkaç kilometre yürüyüş yaptı.
Açıklamaya göre, dağlarla çevrili on iki sığ, kristal su havuzu, 25 dönümlük (10 hektar) çöle yayılan yeni keşfedilen uzaylı ekosistemini oluşturuyor. Araştırmacılar lagünlerin yüzeyinin altında yeşil mikrobiyal yaşam barındıran küçük tepecikler buldu.
Hynek, yaklaşık 4,6 metre genişliğinde ve birkaç metre yüksekliğinde ölçülen canlı tepeciklerin, Dünya'daki yaşamın en erken aşamasına ve hatta potansiyel olarak Mars'taki eski yaşama bir bakış açısı sunduğunu söyledi.
İlk gözlemlere göre bunların, atmosferin oksijen içermediği, "Arkeen" (4 milyar ila 2,5 milyar yıl önce) olarak adlandırılan Dünya tarihinin bir döneminde var olanlara benzer "stromatolitler" olabileceğini gösteriyor. Stromatolitler, salgıları kaya katmanları halinde katılaşan karmaşık mikrop topluluklarıdır.
Stromatolitler günümüzde hala çeşitli deniz ve tatlı su habitatlarında oluşabiliyor ancak atalarına göre çok daha küçük boyutlara ulaşmakta. Atacama lagünlerindeki tümseklerin boyutları ise Arkean stromatolitlerine yakın ve Arkean'daki fosillere bakıldığında boyutları 6 metre yüksekliğe kadar büyümüştü.
Atacama stromatolitleri çoğunlukla fosilleşmiş stromatolitlerde yaygın olan ancak modern örneklerde bulunmayan bir mineral olan alçı taşından oluşuyordu.
Hynek, "Bu tepeciklerin aslında mikroplardan büyüdüğünü düşünüyoruz, en eski örnekler de böyleydi" diyor.
İşte ilginç ekosistemin bilim insanlarının çektiği görüntüsü;
İLGİNÇ DOĞAL OLUŞUM MİKROPLARLA KAPLI ÇIKTI
Lagünlerin tuzlu, asitli sularına ve aşırı güneş ışığına maruz kalarak kavrulmuş olan bu tepelik oluşumlar, dışını kaplayan "siyanobakteri" adı verilen fotosentetik bakteri katmanları ve çekirdekte gelişen arkea olarak bilinen tek hücreli organizma toplulukları ile iki tür mikrop barındırıyordu.
Hynek keşfe ilişkin, "Bu şimdiye kadar gördüğüm hiçbir şeye benzemiyor, hatta herhangi bir bilim insanının gördüğü hiçbir şeye benzemiyor" dedi.
Bu tuhaf ekosistem, günümüze gelene kadar çölleşmiş olsa da çok eski tarihlerde göller ve nehirlerle dolu olduğu düşünülen Mars gezegeninin yapısına ışık tutabilir. Hynek, "Eğer yaşam, Mars'ta fosil bırakacak seviyeye kadar geliştiyse, büyük ihtimalle bu şekilde görünürdü. Dünya'daki bu modern toplulukları anlamak, Mars kayalarında da benzer şeyler aramamız gerektiği konusunda bizi bilgilendiriyor." diye düşünüyor.
Öte yandan, eğer araştırmacılar daha fazla çalışma yapacaksa hızlı hareket etmek zorundalar, çünkü bu alan lityum madenciliği için kiralandı bile. Hynek, "Bu benzersiz ekosistemin tamamı birkaç yıl içinde yok olabilir" diyor.
'da Takip Edin!
