Cemre düşmesi bilimsel mi? Prof. Mikdat Kadıoğlu'na göre meteorolojide karşılığı yok

KEVSER ERBAY’IN HABERİ — Baharın kapımızı çalması öyle birdenbire olmuyor, değil mi? İlk önce cemre havada kendini hissettiriyor, sonra bir bakmışsınız sular ısınmaya başlıyor, derken cemre toprağa düşüyor ve işte o zaman bahar "Geldim!" diyor.

Bu süreç 21 gün sürüyor, yani tam 3 hafta. Ve bahar, gelişini mor renkle haber veriyor. Kuşlar da cemrenin haberini alıp ötmeye başlıyor bahar gelmiş gibi. Biz insanlara gelince, baharın gelişini algılamamız mart ayını buluyor.

Cemre düşmesine ilişkin tarihte bilinen anlatılardan biri de gazeteciliğe yeni başlayan muhabirlere dayanıyor. İşe yeni başlayan muhabirlerin dalga geçmek için cemrenin düşme fotoğrafını çekmeye gönderildiğini sözlü tarih taşıyıcıları günümüze taşıdı.

'GELENEKSEL BİR GÖZLEM BİÇİMİ'

Geçmiş yıllarda bundan nasibini alan gazetecilerden biri olarak cemre düşmesinin gerçekte ne anlama geldiğini İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu’na sorduk. Kadıoğlu, bilimin ışığında bizi aydınlattı.

Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, cemre kavramının iklim biliminde bir karşılığı olup olmadığına dair soruya, "Meteorolojik veya iklim biliminde ise 'cemre' gibi bir kavram bulunmamaktadır. Bu tamamen kültürel bir inançtır ve doğa olaylarıyla ilişkilendirilmiş geleneksel bir gözlem biçimidir" şeklinde cevap verdi.

CEMRE HANGİ FAKTÖRLERE DAYANIR?

Cemrenin bilimsel bir temelden ziyade, kültürel bir olgu olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirten Kadıoğlu, "Meteorolojik olarak baharın başlangıcı genellikle dönemsel olarak belirlenmiştir ve sıcaklık, güneş ışığı süresi gibi faktörlere dayanır" dedi. Kadıoğlu, cemre kavramının modern meteoroloji içerisinde bir karşılığı olmadığını, ancak baharın başlangıcının bilimsel yöntemlerle belirlendiğini vurguladı.

Kadıoğlu “Bilimsel anlamda önce yer, su ve hava ısınabilir” şeklinde devam etti.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ETKİSİ

Prof. Kadıoğlu, iklim değişikliğinin cemrenin düşme zamanları üzerindeki potansiyel etkisine ilişkin şu ifadeleri kullandı:

"İklim değişikliği, atmosferde ve deniz seviyelerinde meydana gelen değişikliklerden dolayı mevsimsel desenler üzerinde etkili olabilir. Cemre, geleneksel olarak Mart ayında üç kez düşer ve baharın geldiğini haber verir. Ancak, iklim değişikliğinin etkisi altında, bu mevsimsel olaylar üzerinde değişiklikler gözlemlenebilir."

CEMRE DÜŞME ZAMANLARI DEĞİŞEBİLİR Mİ?

Kadıoğlu ayrıca, "Sıcaklık, yağış miktarı, rüzgar desenleri gibi faktörleri etkileyerek mevsimlerin başlangıcını ve bitişini değiştirebilir" diyerek iklim değişikliğinin cemrenin düşme zamanlarını etkileyebileceğine dikkat çekti.

Mikdat Kadıoğlu, iklim değişikliğinin karmaşık bir süreç olduğunu ve gelecekteki değişiklikleri kesin olarak öngörmenin zor olduğunu, ancak bilim insanlarının bu değişiklikleri daha iyi anlayıp tahmin edebilmek için araştırmalarına devam ettiğini vurguladı.