Abdüllatif Uyan

Bu büyük evliyâyı, kıskanıp haset eden, "İkiyüz" kadar kişi var idi ki hassaten, Bir araya gelerek, verdiler şöyle karar: "Öldürelim bu zâtı, bu gün akşama kadar."

O "Mevlânâ Hâlid" ki, Delhi'den ayrılarak, Bağdat'a vardığında, büyük "Velî" olarak, Bilcümle âlimler ve fazîlet sâhipleri, Talebeler ve şehrin ileri gelenleri,

"Abdullah Dehlevî"nin hizmet ve himmetinde, Kalıp, kısa zamanda kemâle geldiğinde, Üstâdı, kendisine buyurdu ki: (Ey Hâlid! Şimdi memleketine geri dön, Bağdat'a git. Sen de yay bu nûrları, tâliplerin kalbine. Ve Hak âşıklarını, kavuştur Rablerine.) Arz etti ki: (Ey hocam, ey sebeb-i nîmetim! Bu hizmetin îfâsı, zor olur zannederim. Çünkü o diyârlarda, var ki öyle kişiler, Pek fazla îtibâr ve şöhret sâhibidirler.

Bir sene yolculuktan sonra "Mevlânâ Hâlid", Delhi'ye geldiğinde, ikindiydi tam vakit. "Delhi"nin toprağına, ilk ayak bastığında, Dağıttı sevincinden, her ne varsa yanında. Sonra varıp, elini öperek o büyüğün, Talebesi olmakla şereflendi aynı gün. O da, ilk iş olarak, ezmek için nefsini, Verdi ona dergâhın "Günlük temizliği"ni. Her zâhirî ilimde çok büyük "Âlim" iken, Başladı vazîfeye, hiç îtirâz etmeden.

Ravda-i mübâreki ve Kâbeyi ziyâret, Edip, memleketine avdet etti nihâyet. Talebe okutmakla meşgûl oldu ilk zaman. Lâkin hiç çıkmıyordu "Hindistân" hâtırından. Çünkü ona, Kâbede demişti ki bir âbid: (Senin işin, orada tamam olur ey Hâlid!" Bu düşünce içinde, yanarken her gün içi, Hindistân'dan yanına, çıka geldi bir kişi. "Mirzâ Abdürrahîm"di ismi de o gelenin. Talebesinden idi "Abdullah Dehlevî"nin.

"Hâlid-i Bağdâdî" ki, çok büyük bir velîydi. Devrinin bir teki ve asrın müceddidiydi. Osmân-ıZzinnûreyn'in soyundan olan bu zât, "Bağdat"ta tevellüd ve eyledi "Şam"da vefât. Uzuna yakın boylu ve iri yapılıydı. Buğday benizli olup, heybet ve vakarlıydı. Burnunun orta yeri, yüksekçe idi biraz. Sakalında, siyahtan daha az vardı beyaz. Geniş göğüslü olup, güler yüzlü idi hem. Onun gibi bir "Velî", az görmüştü bu âlem. Daha küçük yaşında, başladı tahsîline. Çabucak vâkıf oldu, ilimlerin hepsine.

"Abdullah-ı Dehlevî", çok büyük bir velîydi, Her türlü meziyette, devrinin bir tekiydi. Bir gün, geldi bir kişi yüksek huzûrlarına. Dedi: (Girmek isterim, büyüklerin yoluna.) Onu kabûl buyurup, dedi ki: (Öyle ise, Sâir talebe gibi, sen de başla tedrîse.) Dedi: (Size gelmekten, şu idi ki maksadım, Hiç zahmete girmeden, hâsıl olsun murâdım. Sıkıntı çekeceksem sizin yanınızda da, Böylesi her yerde var zâten zamanımızda.)

"Abdullah-ı Dehlevî", devrinin bir tânesi. İnsanları ateşten kurtarmaktı gâyesi. Çok mektuplar yazarak devrin insanlarına, Sevk etti hep onları, bu "Kurtuluş yolu"na.

"Abdullah-ı Dehlevî", çok büyük bir evliyâ. Ondan yayılıyordu dünyâya nûr ve ziyâ. Nice fâsık kimseler, hattâ nice kâfirler, Bir teveccühü ile hidâyete geldiler.

"Abdullah-ı Dehlevî", şanı büyük bir velî. Meşhurdu halk içinde bir çok kerâmetleri. Bir gün, biri gelerek mübârek huzûruna, (Oğlumuz, çoktan beri kayıptır) dedi ona. Ve ilâve etti ki: (Lütfen duâ ediniz. Tekrardan ihsân etsin onu bize Rabbimiz.) Onun bu sözlerini dinleyip bu mübârek zât, Buyurdu ki: (Oğlunuz evindedir şu saat.) O kimse hayret edip, dedi: (Ama efendim, Şimdi evden ayrılıp, huzûrunuza geldim.) O yine buyurdu ki: (Evine dön ki şu an, Rabbimiz onu size, tekrardan etti ihsân.) "Peki efendim" deyip, evine gittiğinde, Gördü ki, oturuyor oğlu gelmiş evinde.

"Abdullah-ı Dehlevî", bir kâmil-i mükemmil. Olmuştu insanlara dinde rehber ve delîl. Aslâ dünyâ kelâmı edilmezdi yanında. Biri gıybet etseydi, sustururdu ânında. Derdi: (Kötülenecek kimse varsa, o benim. Gıybet büyük günâhtır, cezâsı da pek elîm.) Sultân'ın gıybetini yaptı biri önünde. "Abdullah-ı Dehlevî" oruçluydu o günde. O gıybeti yapana buyurdu ki o bizzât: (Bu gün oruçlu idim, sevâbı gitti fakat.)

Allah adamlarından, "Abdullah-ı Dehlevî". Sülâle-i Resûlden, büyük âlim ve velî. Henüz gelmemişti ki bu büyük zât dünyâya, Babasıyla amcası, gördüler birer rüyâ. Allah arslanı Alî, rüyâda, babasına, Buyurdu ki: (Bir oğul verecek Allah sana. Büyüyünce olacak, gâyet yüksek ve âlî. O dünyâya gelince, ismini koyun "Alî".) Ve hem amcasına da, rüyâda Resûlullah, Buyurdu: (O çocuğun ismi olsun "Abdullah".)

Kerâmetler sâhibi, bir "Velî"sidir Hakk'ın. Kulların hizmetine çalışmıştır bihakkın. "Dîne hizmet" aşkıyle, kalbi hep çarpıyordu. Bir şeyler yapmak için fırsatlar arıyordu. Zengin idi, malını verdi İslâm yolunda. Çünkü mal ve paranın, sevgisi yoktu onda. Ne kadar çok idiyse onun malı, serveti, Çok idi o kadar da, o mallara nefreti. Bir gün, bir talebeye buyurdu: "Odaya gir. Beşbin dînar olacak, onları bana getir."

Hindistân'da yetişmiş Hakk'ın evliyâsıdır. "Ferîdüddîn Genc Şeker", bu zâtın dayısıdır. Binyüzaltmışdokuz'da "Mültan"da doğan bu zât, "Yüz sene" ömür sürüp, orada etti vefât.

Evliyâ-yı kirâmdan, şânı büyük bir "Velî". İlmiyle, insanlara oldu çok fâideli. Aslen Buhârâ'lıdır, "Rivgir"de doğdu fakat. Uzun bir ömür sürüp, o yerde etti vefât.

Hindistân'da bir zaman, "Ganj Nehri" üzerine, Bir kanal yapılması düşünülmüştü yine. Kanal, plâna göre "Dergâh"tan geçiyordu. Bunun için, dergâhı yıkmak gerekiyordu. Müslümânlar bu işe, hiç râzı olmadılar. Ve lâkin bu karara mâni olamadılar. İngiliz mühendise verilmişti inşaat. Ve mâalesef başlayıp, devam etti icrâat.

"Alâüddîn-i Sabîr", edince Hakk'a vuslat, Ondan sonra o yerde, oldu bâzı hâdisât. Hattâ bu evliyânın mübârek nûrlu kabri, Gâib olup, bir müddet belirsiz oldu yeri. Kâfirlerden birisi geçerken o yerlerden, Bir yeri, çok "Parlak" ve "Nûrlu" gördü ilerden. Mezar kalıntıları var idi o mahalde. Dedi. "Bu, bir mü'minin mezarıdır herhalde." Kâfirdi, sevmiyordu zâten müslümânları. Daha çok harab etmek istedi bu mezarı.

"Alâüddîn Sabir"e inanmadı hiç o halk. Hattâ "Büyücü" dedi bu zâta "Kadı Tabrak". O ise, çok üzülüp bunların yaptığına, Mektup yazıp bildirdi bu hâli üstâdına. "Ferîdüddîn Genc Şeker", o mektubu okuyup, O da, Kadı Tabrak'a yazdı şöyle bir mektup. "Ey kadı, o kimseyi biz gönderdik oraya. Ona inanmazsanız, uğrarsınız belâya. Çünkü o, Rabbimizin sevdiği bir kişidir. Sizleri irşâd için beldenize gelmiştir.

"Şâh Abdurrahîm" idi babasının adı da. Ölüm hastalığına yakalandı sonunda. Komşular haber alıp, ziyârete geldiler. Onu çok hasta görüp, tesellî eylediler.

Üç ilim talebesi vardı ki o diyârda, Onun büyüklüğünü işitmişti onlar da. Birisi "Ebû Sa'îd", "İbnüssakka"ydı biri, Bir de "Abdülkâdir-i Geylânî" hazretleri.