Abdüllatif Uyan

"Ubeydullah-ı Ahrâr", üstâdına az hizmet, Ederek almış idi, ondan mutlak icâzet. Üç ay gibi zamanda, işinin bittiğini, Görüp, "Yâkub Çerhî"den sordular hikmetini. Buyurdu: (Onun gibi gelseydi her kim şâyet, Onlar da, böyle çabuk alırlardı icâzet. Yağını, fitilini hazırlamış o kişi.

Allah adamlarından "Ubeydullah-ı Ahrâr", Sâyesinde, zulmetten nûra çıktı insanlar. Çocukken parlıyordu yüzünde nûr ve şuâ, Görenler hayrân olur, ederdi ona duâ. "Şihâbüddîn" adında, vardı ki bir dedesi, Evliyâ bir zât olup, yüksekti derecesi. Hastalanıp, vefâtı yaklaşınca bu zâtın, Vedâlaştı hepsiyle, âile efrâdının.

Bir köyde, bu "Velî"yi çok seven talebeler, Bir evde toplanarak, bir araya geldiler. Gâyeleri, o akşam biraz sohbet etmekti. "Hâce hazretleri"nden konuşup bahsetmekti.

Talebesinden biri anlatıyor ki şöyle: Evden çıktım, "Hocam"ı ziyâret gâyesiyle. Yolumun üzerinde, vardı bir büyük ırmak. Köprü var idiyse de, baktım ki hayli ırak.

Seyyid Emîr Külâl'in, vardı ki bir evlâdı, "Emîr Burhâneddîn"di hem dahî onun adı. O der ki: Otururken biz bir gün evimizde, "Hazret-i Hâce" dahî, var idi o gün bizde. "Mevlânâ Ârif" diye, vardı bir din kardeşim. Uzakta olduğundan, çoktandır görmemiştim. Öyle özlemiştim ki o kimseyi o ara, Derdim ki: "Gelir mi ki, o kişi buralara?" Hazreti Hâce'ye de, eyleyince bunu arz, Buyurdu: (Bunun için üzülme, bekle biraz.)

Bu zâtın var idi ki, gençten bir talebesi, Çoktu bu üstâdına muhabbeti, sevgisi. "Behâeddîn Buhârî" ona dedi: (Ey filân! Her zaman beni yâd et, çıkarma hâtırından.) O talebe diyor ki: Bu emir mûcibince, Onu unutmamaya çalışırdım gün gece. Bir sene, babam ile Hac yoluna çıkmıştık. Ve bir müddet sonra da, "Hirat"a ulaşmıştık. Seyrederken Hirat'ın bir kısım yerlerini Unuttum bir aralık "Hâce hazretleri"ni.

Bu zâtın bir sevdiği "Abdullah-ı Hâcendî", Vardı ki, bir vak'ayı anlatır şöyle kendi: Der ki: Ben gençliğimde, bir "Rehber" arıyordum. "Bir mürşidim olsa da, hizmet etsem" diyordum. "Hakîm-i Tirmizî"nin kabrine en nihâyet, Gelip, onun rûhundan istedim yardım, medet. Sonra uyku bastırdı, uyudum o arada. Heybetli "iki kişi" göründü o rüyâda. Onlardan bir tânesi, bana buyurdular ki: (Ben, "Hakîm-i Tirmizî", "Hızır"dır yanımdaki.

Biri naklediyor ki onun talebesinden: Semerkant'ta ikâmet ederdim ben eskiden. Duydum ki, "Behâeddîn Buhârî" hazretleri, Büyük bir velî olup, çokmuş kerâmetleri. Onu gidip görmeyi istiyordum be gâyet. "Buhârâ"ya gitmeye, karar verdim nihâyet.

"Behâeddîn Buhârî", çok büyük evliyâdır. Onun feyiz verdiği binlerce kimse vardır. Talebeden birini, göndermişti bir yere. O, işini halledip, dönüyorken geriye, Bir ağaç gölgesinde oturup dinlenirken, Yorgun olduğu için, uyuyup kaldı birden. Ve lâkin rüyâsında, "Behâeddîn Buhârî", Hazretlerini gördü, heybetliydi bir hayli. Kendisine yaklaşıp, buyurdu ki pür hiddet: (Bu yerde uyunur mu, burayı hemen terk et!

Sevdiği talebeden "Şeyh Ömer-i Taşkendî", Vardı ki, hayâtını anlatır şöyle kendi: Önceleri "Taşkent"te ikâmet ediyordum. "Bir evliyâ bulsam da, hizmet etsem" diyordum.

"Behâeddîn Buhârî", nakleder şöyle kendi: Bu tasavvuf yoluna ilk girdiğim günlerdi. Beni, bir "Cezbe hâli" kaplardı ara ara. Dolaşmaya giderdim, gece kabristanlara.

"Behâeddîn Buhârî", çok yüksek evliyâ zât. Bir gün talebesine, etti şöyle nasîhat: (Bizim bu yolumuza, her kim ki olsa tâbi, Gözetmesi lâzımdır, şu üç mühim "Edeb"i. Birincisi, "Allah"a karşı olan edeptir. Yâni farzları yapıp, günâhı terk etmektir. Ona "Kul" olduğunu, iyi idrâk ederek, Her emr-ü yasağına, hakkıyla uymak gerek.

Bir gün "Melik Hüseyin", çok büyük bir ziyâfet, Hazırlayıp, onu da yemeğe etti dâvet. "Behâeddîn Buhârî", teşrîf etti biriyle. Lâkin o yemeklerden, yemedi lokma bile. Buna, Melik Hüseyin üzüldü bî ihtiyâr. Düşündü ki: "Acabâ ne için yemiyorlar?" Arz etti ki: (Efendim, sofradaki yemekler, Şahsî malımdan olup, helâl ve temizdirler.

"Behâeddîn Buhârî", vaktâ ki etti vefât, Kıldılar namâzını, çok büyük bir cemâat. Sonra gidip yaptılar, mezarına defnini. Ve bir talebesi de, okudu telkînini. "Abdülkâdir" adında, bir kimse idi o zât. Gördüğü bir vak'ayı, anlatır kendi bizzât.

"Behâeddîn Buhârî" devrinde sâlih bir zât, "Şeyh Nûreddîn Halvetî", etmişti Hakka vuslat. Behâeddîn Buhârî, bâzı talebesiyle, Bu eve teşrîf etti "Tâziye" gâyesiyle.

"Behâeddîn Buhârî", çok büyük bir velîydi. Söz ve nasîhatleri, pek çok fâideliydi. Buyurdu ki: ("Tıp ilmi", bedenin sağlığına, Bakıp çâre bulursa, dert ve hastalığına,

Şöyle naklediyor ki "Alâeddîn-i Attâr": "Hocamız", bir gün gelip, odunluğa baktılar. Mevsim kışa yakındı, buyurdu: (Çokça odun, Toplayıp, odunluğu tamâmiyle doldurun. Hattâ biraz acele edin ki, belli olmaz. Birden kış bastırırsa, yakacaksız durulmaz.) "Peki" deyip, o günü gidip odun topladık.

"Hâce hazretleri"nin, sâdık bir talebesi, Vardı ki, bu "Velî"ye pek çok idi sevgisi. O der ki: Ben Hocam'ı, henüz tanımıyordum. Bir sandığın içinde, "Yüz altın" saklıyordum. Biraz zaman geçince, düşündüm ki nihâyet: "Yapayım bunlar ile alışveriş, ticâret." Hazır elbise alıp, yollandım "Buhârâ"ya. Ve başladım onları, köy köy gezip satmaya.

"Behâeddîn Buhârî", bir dostunu ziyâret, Edip, onun evinde eyledi uzun sohbet. Buyurdu: (Hakîkati bulmak için, bir kişi, Hâlisen yola çıksa, hâsıl olur o işi. Şu anda bir kişi de, "Tirmiz"den çıktı yola. İster ki, kendisine "Kâmil bir rehber" bula.

"Hâce Behâeddîn-i Buhârî" hazretleri, Dergâhta otururken, biri girdi içeri. Dedi ki: (Ey efendim, bu dergâha, bendeniz, Geldim ki, edineyim buradan ben de feyiz.) Behâeddîn Buhârî, ona dönüp hemence, "Merhamet nazarı"yle bir nazar eyleyince, Acâyip haller oldu, o kimsenin kalbinde.