Abdüllatif Uyan

Hindistân'ın "Bedevân" şehrinde doğan bu zât, Yine bu memlekette, "Delhi"de etti vefât. "Seyfettin Fârûkî"nin bulunup sohbetinde, Bir "Kâmil-i mükemmil" oldu nihâyetinde.

"Ebül Abbâs Seyyârî", hem âlim, hem evliyâ. Allahü teâlâdan ederdi edeb, hayâ. Sohbetiyle çok kişi, gafletten oldu âgâh. Ettiği her duâsı, makbûl idi indallah.

"Ebül Feth-i Serahsî", devrinin bir tekidir. Ebû Nasr-ı Serrâc'ın en baş talebesidir. İbâdeti çok olup, meşhurdu kerâmeti. Pek çoktu insanlara tasarrufu, himmeti.

Evliyânın büyüğü "Ebû Alî Cürcânî", Dîne hizmet yolunda, tanımadı bir mâni. Ekseri bahsederdi "Ölüm"den, "Âhiret"ten. Binlerce müslümânı uyandırdı gafletten.

"Ebû Bekr-i Verrak" ki, âlim ve evliyâdan. Pek fazla korkuyordu Allahü teâlâdan. "Hazret-i Hızır" ile çok isterdi görüşmek. Ve her gün, âdetiydi, kabir ziyâret etmek.

"Ahmet ibni Hadraveyh", büyük bir evliyâdır. Hal ehli bir zât olup, kerâmetleri vardır. Belh emîrinin kızı, zevcesiydi bu zâtın. O dahî tasavvufta yetişmişti bihakkın.

Bir Aşûre günüydü, "hazreti Abdülhâlık", Sohbet ediyordu ki mescitte bir aralık, Müslümân kıyâfetli bir "Genç" girdi içeri. Talebe arasında, oturdu diz üzeri.

Evliyâ-i kirâmın en büyüklerindendir. Kararmış gönülleri, nûruyla etti tenvîr. Babası "Abdülcemil", o da âlim insandı. Ve "İmâm-ı Mâlik"in mübârek soyundandı.

Hanbelî mezhebinde büyük hadîs âlimi. İlim tahsîl etmekle meşgûl oldu dâimî. Nesebi, "Ebâ Eyyüb Ensârî"ye ulaşır. Bunun için, "Ensârî" ismiyle oldu meşhur. Binaltı senesinde, "Herat"da doğan bu zât, Seksenbeş yaşlarında, orada etti vefât. Dört yaşında başladı o ilim tahsîline.

"Hakîm-i Tirmizî"nin, tasavvufla ilgili, Bir "Kitâb"ı vardı ki, ilimle dolu idi. Verip bu kitâbını talebeden birine, Buyurdu ki: (Götür at, bunu Ceyhun nehrine.) "Peki" deyip, kitâbı alıp çıktı oradan.

"İmâm-ı Tirmizî" ki, hadîs âlimi bir zât. "Sünen-i Tirmizî"yi o yazdı kendi bizzât. Rivâyet eylediği hadîs-i şerîflerden, Birkaçı, aşağıda yazılmıştır meâlen.

"Tirmizî" hazretleri, büyük ilim ehliydi. Tasavvufta yükselmiş, mârifet sâhibiydi. Şefkatli davranırdı, kızmazdı insanlara. Sabrederdi onlardan gelen sıkıntılara.

"Hakîm-i Tirmizî" ki, evliyâdan bir kişi. İnsanları gafletten îkâz idi hep işi. Pek fazla korkuyordu Allahü teâlâdan. Titizlikle kaçardı her günâh ve haramdan.

"Hakîm-i Tirmizî" ki, büyük hadîs imâmı. Hem dahî tasavvufta yüksek idi makamı. Tevâzû sâhibiydi, üzmezdi kimseyi hiç. Yok idi dünyâlığı, bir kulübesi hâriç.

"Hakîm-i Tirmizî" ki, hâlis Allah adamı. O idi zamanının büyük hadîs imâmı. Genç iken, temiz kalbi yanardı "ilim" için. Yollarını arardı ilim tahsîl etmenin. İki arkadaşıyla, bir gün karar verdiler.

Hâtim dedi: (Ey hocam, baktım şu insanlara, Helâl haram demeden, kazanırlar hep para. Bir lokma ekmek için, girerler çok zillete, Katlanırlar bu yüzden bir hayli eziyete.

Hâtim dedi: (Ey hocam, beşinci istifâdem, İnsanlara baktım ve çok hayret eyledim hem. Şöyle zannederler ki bâzıları maalesef: İnsan, "Dünyâlık" ile bulur kıymet ve şeref. Makam sâhiplerine, gösterirler çok hürmet.

Hâtim dedi: (Ey hocam, faydamın ikincisi, Nefsinin peşi sıra koşar gördüm herkesi. Onun isteklerini, helâl-haram demeden, Yapıyorlar, Allah'tan hiç de hayâ etmeden.

O "Hâtim-i Es'am" ki, devrinin bir tânesi. Velîlerden "Şakîk-i Belhî"nin talebesi. Çocuk yaşta başladı hocasının dersine. Vâkıf oldu bilcümle ilimlerin hepsine.

Bir gün "Şakîk-i Belhî" Mekke'ye vardığında, İnsanlar haber alıp, toplandılar yanında. Onlardan bir tânesi yaklaşıp ona bizzât, İstirhâm eyledi ki, etsin biraz nasîhat.