Abdüllatif Uyan

O "Süleymân Paşa" ki, Orhan Bey'in oğludur. Rumeli'yi fetheden yiğit şehzâde, odur. Onun fütûhâtının hep sürmesi ard arda, Görülmedik bir tesir bıraktı Avrupa'da.

Osmânlı devletinin bânîsi Osmân Bey'in, Var idi ki en büyük evlâdı "Alâaddîn", Büyük olduğu için, "Ağabey" mânâsına, "Baş ağa Paşa" nâmı verilmiş idi ona.

Vaktâ ki "Orhan Bey"in vefâtı yakın oldu, Evlâdına, şöyle bir vasıyyette bulundu:

"Orhan Bey", halim selim bir huya sâhip idi. Ayrıca son derece merhamet sâhibiydi. Sinirlenip kızmazdı olur olmaz şeylere. Kızsa, belli etmezdi etrâfındakilere.

Orhan Gâzi'nin oğlu, yiğit "Süleymân Paşa", Başladı Rumeli'de fütûhât ve savaşa. Yaptığı akınlarla, bölgeyi hemen hemen, Osmânlı toprağına katıverdi tamâmen.

"Osmân Gâzi", cihânın en büyük devletini, Kurdu ve o devlete verdi kendi ismini. Babasının yerine geçtiği zamanlarda, Bulunurdu sâdece "yirmiüç" yaşlarında.

Orhan Bey'in, Bursa'yı fethinden hemen sonra, Arttı "Osmân Gâzi"nin hastalığı o sıra. Şeyh Edebâli'nin ve hanımı Mâl Hâtun'un, Vefâtı da, arttırdı hastalığını onun. Daha şiddetlenince hastalığı nihâyet, Oğlu "Orhan Gâzi"ye eyledi bir vasiyyet. İşbu vasiyyetnâme, onun, "İslâmiyyet"e,

Osmân Bey hayattayken, oğlu "Orhan Gâzi"yle, Kumandanlar, gazâya devam etti hâliyle. Böylece "Akyazı" ve "Ayanköy" kazanıldı. Sonra "Karamürsel" ve "Orhaneli" alındı. Ve lâkin Osmân Gâzi, vefât etmeden önce, Şu "Bursa"nın fethini istiyordu gönlünce.

Yalnız dörtyüz çadırı olan bir tek aşîret, Günden güne güçlenip, buldu çok güç ve kuvvet. Sonra Osmân Gâzi'nin adına izâfeten, "Osmânlı devleti"ni kurdular çok geçmeden. Osmân Gâzi, bir yandan kuruyorken teşkîlât, Yapardı bir yandan da hem fütûhât ve cihat. İnsanlara, Allahın var ve bir olduğunu,

"Osmân Gâzi", güçlenip kuvvetlendi begâyet. Bir gün istiklâlini îlân etti nihâyet. İlk Karacahisar'da hutbeler, o aralık, "Osmân Gâzi" adına okunur oldu artık. Oğlu Orhan Gâzi'yle, Gündüz ve Aykut Alp'ler, Gazâya çıkarlardı yiğitlerle berâber. Ordaki insanlara, Allahın birliğini, Anlatıp, yaparlardı teblîğ vazîfesini. Nihâyet Moğolların zulüm ve fesâdından, Kaçan Anadolu'nun ahâlisi, o zaman, Gelip "Osmân Gâzi"den yurt talep eylediler. Gösterdiği yerlere gelerek yerleştiler.

"Osmân Gâzi", çok zaman Bizans tekfurlarıyla, Savaşıp gâlip geldi herbirinde onlara. Gâlip gelemeyince harplerde ona mertçe, Türlü entrikalara başvurdular nâmertçe.

İnönü tekfurunun bir ziyâfeti vardı. Dâvetli olan beyler, bir bir geliyorlardı. Hâlis idi tekfurun, bu işteki niyeti. Maksat, ihtilâfları konuşup halletmekti. Tekfur, "Osmân Bey"i de etmişti buna dâvet. O da kabul ederek, eylemişti icâbet. Yedi arkadaşını hem yanına alarak, Ziyâfet mahalline geldi memnun olarak. Misâfirler neş'eyle yemeklerini yerken, O tekfurun yanına yanaştı biri hemen. Kulağına eğilip, birşeyler fısıldadı. Tekfur heyecanlanıp, dışarıya fırladı. Gördü ki etrâfları yüzlerce atlı ile, Halka halka çevrilip sarılmış tamâmiyle. Bu kuşatmayı yapan, Eskişehir Beyi'ydi. Niyet kötü olduğu, açık seçik belliydi. At üstünden, tekfura bağırdı ki pür hiddet: (Derhâl git ve Osmânı, getir bana teslim et!) Evet, anlaşılmıştı gâyesi gâyet iyi. Öldürmeye gelmişti burada Osmân Bey'i. Kızını istemişti zîra Edebâli'nin. Lâkin Şeyh reddetmişti teklifini bu Bey'in.

"Orhan Gâzi", Dünyâ'ya geldiği vakitlerde, Göçtü Ertuğrul Gâzi dünyâdan âhirete. Henüz vefât etmeden, Kayı boy beyliğine, Oğlu "Osmân Gâzi"yi vekil yaptı yerine. Onun vefâtı ile, hem Osmân Gâzi dahî, Bey seçilip, aldı tam eline idâreyi. Vaktâ ki Osmân Gâzi Kayılara "Bey" oldu, Bizans tekfurlarıyla iyi geçiniyordu. Bunların arasında, hepsinden daha fazla, İyi anlaşıyordu Bilecik tekfuruyla.

Osmânlı Devleti'nin kuruluş yıllarında, Bir derviş yaşıyordu "Ebdal Kumral" adında. Akıncılardan olup, mücâhit bir 'eren'di. Şeyh Edebâli'nin de talebelerindendi. Bu zât, islâmiyyete hizmet için, gün gece, İlim ve kılıcıyla çalışırdı öylece. Hazreti "Hızır" ile görüşüp yine bâzan, Sohbet ediyorlardı ikisi zaman zaman. Yine rastlamıştı ki o, hazret-i Hızır'a, Oturup, tatlı tatlı konuştular o sıra. Hızır aleyhisselâm, sohbet devam ederken, Bir ara, bu dervişe söz etti "Osmân Bey"den. Dedi: (Müslümanları, bu yiğit, pek yakında, Derleyip toplayacak tek bir bayrak altında. Sonra da kuracak ki öyle yüce bir devlet, Üç kıt'aya yayılıp, sürecek uzun müddet.) O, "Osmân Bey" adını, Hızır'dan o gün duydu. Ve lâkin kendisini henüz tanımıyordu.

"OsmânGâzi", dünyâya teşrif ettiği zaman, Hülâgu da, Bağdat'ı yağmalıyordu o an. Mustarip oluyorken Bağdat'taki insanlar, Sevince gark olmuştu "Söğüt"te müslümanlar. Yepyeni bir devleti binâ edecek olan, Bir yiğit doğuyordu Söğüt'te çünkü o an. Büyüğüp serpilince "Osmân Gâzi" nihâyet, Güzel ahlâkı ile temâyüz etti gâyet. Hem o devrin tanınmış "Ahî" büyüklerinden, "Şeyh Edebâli" ile tanıştı gidip hemen. Hizmet ve sohbetiyle şereflenip o zâtın, Tahsil etti yanında İlm-i zâhir ve bâtın. Dînin emirlerine uyarak ince ince, Resûl'ün ahlâkıyla zînetlendi böylece. Hem "Ertuğrul Gâzi"nin silâh arkadaşları, Onu yetiştirdiler herbiri ayrı ayrı. Ata nasıl binilir, kargı nasıl savrulur? Öğrendi özellikle kılıç nasıl vurulur? Gazâ hikâyeleri dinleyip hem onlardan, Bilgi ve görgüsünü geliştirdi durmadan.

İlk Osmânlı Sultân'ı olan "Osmân Gâzi" Hân, Oğuz'un, "Bozok" kolu, hem de "Kayı" boyundan. O, "Ertuğrul Gâzi"nin hem en küçük oğludur. Osmânlı devleti'nin kurucusu da O'dur. Mîlâdî bin ikiyüz ellisekiz yılında, Dünyâya gelmiş idi "Söğüt" kasabasında. Binüçyüz yirmialtı yılında yine bu zât, Altmışaltı yaşında, eyledi Hakk'a vuslat. Devletin temelini gâyet sağlam atmıştır. Yirmiyedi yıl kadar hükümdârlık yapmıştır. "Ertuğrul Gâzi" dahî, hâlis bir müslümandı. Gözü pek, mert ve cesur, eşsiz bir kumandandı. Babası "Süleymân Şâh", cümle aşîretiyle, Orta Asya'dan çıkıp, geldiler bu ellere. Velâkin Süleymân Şâh, tam geçerken Fırat'ı, Suya düşüp boğuldu, tökezleyerek atı. Diğer birâderleri, geri döndü oradan. O, dörtyüz bahadırla, yoluna etti devam.

Selçuklu hükümdârı "Alâaddîn Keykûbât", Gördü ki, "Osmân Gâzi" yapıyor çok fütûhât. Vaktâ ki bildi onun bu büyük hizmetini, Hemen taltif etmeyi düşündü kendisini. Eyâlet vâliliği vererek ona bizzât, Gönderdi kendisine buna dâir bir berat. Yazdı ki: (Alâaddîn Keykûbât cânibinden, Yazılmıştır bu nâme Osmân Bey'e hitâben. Allahü teâlâya olsun hamd ve senâlar. Ve dahî Resûlü'ne çok salât-ü selâmlar. İmdi ben işittim ki, "Osmân bin Ertuğrul" nâm, Bir yiğit, tekfurlarla cihat eder durmadan. "Müşriklerle harb edin!" âyeti mûcibince, Bizans tekfurlarıyla cenk eder gün ve gece. Cür'et ve cesâreti, sarmış cümle cihânı. Teb'ası, çok sever ve sayarmış bu civanı. "Hazreti Sıddîk" gibi, nesi varsa, o hemen, Hepsini, Hak yolunda sarfedermiş tamâmen. "Ömer-ül Fârûk" gibi, insaf ve adâletle, Dîn-i mübîn uğrunda çalışırmış gayretle. Ahlâkta, benziyormuş hem "hazreti Osmân"a. Benzermiş cenkte dahî "Allahın Arslanı"na.

"Osmân Bey"le Savcı Bey, Şeyh Edebâli ile, Birlikte yürüyerek, ulaştılar tekkeye. Dergâh, köy câmiini andıran bir binâydı. Bir tepe üzerinde, ağaçlık alandaydı.

Düşünceli ve dalgın oldu birden halleri. Bir kenara çekilip, dalardı düşünceye. Kimse de sormuyordu "Bu hâlin nedir?" diye. Hazreti Mevlânâ'nın verdiği o müjdeyi, Düşündükçe, heyecan sarardı "Osmân Bey"i. Öyle ya, kuracaktı çok kuvvetli bir devlet. Mevlânâ dedi ise, olacaktı bu elbet... Yine bir rüyâ gördü yattığında o gece. Bir kadın, "İmdaat!" diye bağırırdı öylece. O tarafa koşunca, gördü koca bir yılan. Çok güzel genç bir kıza, saldırıyor durmadan. Gözler bâdem yeşili, ay parçasıydı yüzü, Kırmızı lâlelerle işliydi başörtüsü. O yılanı öldürüp, geldi kızın yanına.

Selçuklu Devleti'nin pâyitahtı Konya'da, Hükümdâr, bir toplantı yapıyordu sarayda. O ara dış kapıda birşeyler oluyordu. İçeri girmek için, birisi zorluyordu. Bu, tam onyedisinde, genç bir delikanlıydı. Altında yağız bir at, belinde kılıç vardı. Üstü başı toz toprak içindeydi kâmilen. Uzak yoldan geldiği, belli idi hâlinden. Diyordu ki: (Bir nâme getirdim Pâdişah'a. Bunu vermem gerekir kendisine şu anda.) Ve lâkin muhâfızlar, diyorlardı ki: (Hayır! Giremezsin, şu anda hünkârın işi vardır.)