Abdüllatif Uyan

"Behâeddîn Buhârî", çok yüksekti himmeti. İslâma tam uygundu, her hal ve hareketi. Buyurdu: (Bir müslümân, uymazsa hiç nefsine, Vâsıl olur bu yolda, maksûdunun hepsine.)

Bir sevdiği vardı ki, ismi, "Emîr Hüseyin". Bu zâtı, Buhârâ'ya gönderdi bir iş için. O kimse anlatır ki: Ben Kasr-ı ârifândan, Hocamın emri ile, yola çıktım o zaman. Yolda, kendi kendime bâzen söyleniyordum. Nefsimi azarlayıp, ona şöyle diyordum:

"Behâeddîn Buhârî", bir gün çıktı evinden. Teşrîf etti bir eve, kendi sevdiklerinden. O, "Şeyh Hüsrev" adında biriydi garip, fakir. Sevinip bu "Velî"yi etti evde misâfir. Köylülerden biri de, işitti ki nihâyet, O köye, bir "Evliyâ" gelmiş ehl-i kerâmet. "Hakîkaten kerâmet sâhibi midir?" diye, Bir torba "armut" alıp, götürdü o velîye.

"Behâeddîn Buhârî", bâzı talebesiyle, Bir eve gitmiş idi, ziyâfet gâyesiyle. Bu "Allah adamı" ve hem de talebeleri, Oturdular sofraya, gelmedi fakat biri. O talebeye dönüp, sordu ki o büyük zât:

Vakti ile "Şeyh Sâdî" adında bir müslümân, Duydu ki, falan yerde bir "Evliyâ" var şu an. "Behâeddîn Buhârî" diyorlar kendisine. Gidip girmek istedi, o zâtın hizmetine. Bu niyetle gitti ve dedi ki: (Ey efendim! Sizi ben, ziyârette geciktim, hatâ ettim. Zîrâ yeni işittim, ismi şerîfinizi. Bu sebepten ne olur, af edin bendenizi.)

"Behâeddîn Buhârî" hazretlerini seven, Talebeden birisi, diyor ki: (Ben, önceden, Bilmiyordum maalesef dîni, islâmiyyeti. Bu yüzden, işliyordum her türlü ma'siyyeti. Duydum ki: "Behâeddîn Buhârî" hazretleri, Diye bir kimse var ki, çok tatlı sohbetleri. Ben de çok istedim ki, gideyim o sohbete.

"Behâeddîn Buhârî" evliyâ-i kirâmdan. Sâyesinde, ateşten kurtuldu nice insan. Buyurdu ki: (Bu yolda, maksada varmak için, "Hiç" bilin kendinizi, esâsı budur işin.)

"Behâeddîn Buhârî", kendisi nakleder ki: Tasavvufa girdiğim ilk günlerimde idi. Yakınlığım olmuştu, çok mübârek bir zâtla. Dedim ki: (Tenvîr edin beni bir nasîhatla.) Buyurdu ki: (Dikkat et, düşmandır sana "nefs"in. Günâhlar karşısında, seni mağlûb etmesin.

Kendisi anlatır ki: Ben Dünyâ'ya gelince, Babam, büyük hocama götürdü beni önce. Ne zaman ki gelmiştim tam evlenme çağına, Gönderdi dedem beni, bu zâtın ocağına. "Semmâs"ta otururdu, o zaman bu büyük zât. Biz, "Kasr-ı ârifân"da oturuyorduk fakat.

"İmâm-ı Buhârî" ki, hadîste büyük üstâd, Sahîh-i Buhârî'yi o yazdı kendi bizzât. Kitâbullah'tan sonra, bu kitaptır bî-baha. Zîrâ bundan kıymetli, bir eser yoktur daha. Çok küçük yaşta iken, vefât etti babası. Ve lâkin çok sâliha var idi bir anası. Oğlunun tahsîlini, o aldı üzerine.

"Hâce Ahmed Yesevî", küçük yaşından beri, Her sünnete riâyet ediyordu ekseri. Ve "Altmışüç" yaşına geldiğinde o hattâ, Artık arzu etmedi bulunsun bu hayâtta.

"Ahmed-i Yesevî"nin tesirliydi sözleri, Hidâyete getirdi binlerle kimseleri. Bir eseri vardı ki, "Dîvân-ı hikmet" diye, Doludur, insanlara öğüt nasîhat ile.

"Ahmed-i Yesevî"nin birçok talebeleri, Vardı ki, birbirine çoktu muhabbetleri. "Yesevîyye yolu"nda ilerliyen kimseler, Taşırlardı müşterek bâzı husûsiyetler. Çok üstün bilirlerdi kendi "rehber"lerini.

Bir müderris vardı ki, "Mervezî" ismi ile, Düşmanlık besliyordu, "Ahmed-i Yesevî"ye. Lâkin tanımıyordu yakînen kendisini. Yalnız "Kötü" olarak, işitmişti ismini. Hakkında uydurulan yalan ve iftirâya, İnanıp, buğzederdi, bu büyük "Evliyâ"ya.

Talebe yetiştirir, çok ibâdet yapardı. Kendisi "Kepçe-kaşık" îmâl eder, satardı. Bir "Öküz"ü vardı ki bu evliyâ kişinin, Onu kullanırdı hep, onları satmak için. O öküzün sırtında, bir "Heybe" duruyordu. Kepçe ve kaşıkları, ona dolduruyordu.

"Ahmed Nâmıkî Câmî" ümmiydi gerçi, fakat, Kitap yazıp, herkese ederdi çok nasîhat. Tövbe etmek hakkında, buyurdu: (Ey insanlar! Büyük bir hazînedir günâhlara istiğfâr. Hak teâlâ buyurdu: "Tövbe edin hepiniz. Ancak tövbe etmekle kurtulabilirsiniz."

"Ahmed-i Nâmıkî"yi, Herat'ta bir gün yine, Abdullah-i Ensârî, dâvet etti evine. Tam çıkıyorlardı ki, durdu bu mübârek zât. Buyurdu: (Beklememiz gerekiyor bir saat. Zîrâ dertli bir yolcu, geliyor bize şu an. Gelir de bulamazsa, üzülür o müslümân.) Hakîkaten aradan geçince tam bir saat, Hanım ve çocuğuyla, geldi bir müslümân zât.

Bir gün "Ahmed-i Câmî", Herat'a gitmek için, Yola çıktı, kimseye bir haber vermeksizin. Ve lâkin Herat'lılar, bunu haber alarak, Döküldüler yollara, genç ihtiyâr, cümle halk.

"Ahmed Nâmıkî Câmî", çok yüksek bir velîydi. Ve bütün mahlûkâta, pek çok merhametliydi. Cömert olup, herkese yapardı hep iyilik.

"Ahmed Nâmıkî Câmî", nice yıllar, dağlarda, Kalarak, riyâzetler çekti hep oralarda. Mânevî bir emirle, sonra bu mübârek zât, Şehre inip, eyledi halka vâ'z-ü nasîhat. Öyle tesir ve fayda vardı ki sözlerinde, Altıyüzbin günâhkâr, tövbe etti elinde.