Atilla Yayla

Yarın 29 Ekim. Ülkenin her yerinde yapılacak törenlerle "Türkiye Cumhuriyeti’nin 99. Kuruluş Yılı" kutlanacak... "Doksan dokuz sene önce, 1923’te, ne oldu ki kutlanıyor?" sorusuna insanların çok büyük bir çoğunluğunun "cumhuriyet kuruldu" cevabını vereceği söylenebilir. Öyle ki bu hususta iktidar da muhalefet de, irisiyle ufağıyla tüm partiler de, sağ da sol da hemen hemen tümüyle müttefik. Hepsine ve herkese göre Türkiye’de cumhuriyetin kurulması kutlanıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan 2023 seçimlerine giderken yeni bir kavramı kendisini ve partisini vasıflandırmak için kullanmaya başladı: Muhafazakâr devrimci... Bu kavram siyaset terminolojisinde mevcut mu? Siyasal hayatta bir karşılığı var mı?

Zamanımızda en çok dile getirilen iddialardan biri, dünyanın zenginler ve fakirler biçiminde iki kampa ayrıldığı ve zenginlerin zenginlikleri artarken diğer insanların gitgide fakirleştiği. Âdeta sorgusuz sualsiz kabul gören -hatta bazılarınca iman edilen- bu görüş ne kadar doğru?

Amasra’da meydana gelen ve 41 can kaybına yol açan maden kazası toplumu yasa boğdu...

Dünyada muazzam bir Türkiye aleyhtarı hava var. Bunun bir taraftan özellikle Batı ülkelerinin dünyaya kendilerini merkeze alarak ve üstten bakmalarının diğer taraftan da Türkiye hakkında yurt dışına akan ve itibar edilen bilgilerin çoğunun FETÖ ve PKK kanalıyla gönderilmesinin tesiri var.

Cumhurbaşkanı Erdoğan geçenlerde yaptığı bir konuşmada daha iyi araba, daha yeni telefon alma, daha çok konsere gitme gibi ‘süfli amaçlar’ için yurt dışına gitme peşinde koşanları eleştirdi.

HDP tartışması zaman zaman ısınmakta. Tartışmanın iki ana kanadı var. İlkine göre HDP mevcut mevzuata göre var olan ve teşkilatlanan bir parti.

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu Mart 2019 mahallî seçimleri esnasında yapılan tartışmalarda Yüksek Seçim Kurulu üyelerine “ahmak” demekle suçlanarak yargılanıyor. Geçenlerde görülmesi gereken dava duruşması kasım ayına bırakıldı. İmamoğlu bu kelimeyi YSK üyeleri için değil rakip siyasetçiler için kullandığını söylüyor. Ama yargılanması YSK üyelerine hakaret gerekçesiyle yürütülüyor.

İran söz konusu olduğunda bazı çevreler hemen Türkiye ile İran’ı kıyaslıyor ve “Türkiye İran olmayacak” benzeri sözler söylüyor. Bununla kastettikleri, galiba, Türkiye’deki hak ve özgürlüklerin korunacağı ve ülkede İran’daki gibi totaliter bir teokrasinin kurulmasına izin verilmeyeceği…

Siyaset teorisinde İran’daki rejimi değerlendirebilmek için başvurabileceğimiz bir yaklaşım mevcut: Totalitarizm. İran’a bu açıdan baktığımızda karşımıza çıkan manzara nedir?

Ahlak ile hukuk arasındaki ilişkiler ele alınırken genellikle hukuk kurallarının devlet tarafından uygulanma kabiliyetine sahip fiziksel zora dayanmasına karşılık ahlak kurallarının -toplumdan dışlanma, ayıplanma, kınanma gibi- sosyal müeyyidelere dayandığı ifade edilir.

Birleşik Krallık’ın Kraliçesi II. Elizabeth’in ölümü çağdaş siyasi sistemler ile demokrasi arasındaki ilişkilerin yeniden sorgulanmasına yol açtı. Soru şu: Anayasal monarşi mi yoksa cumhuriyet mi demokrasi ile daha iyi uyuşmakta? Başka bir deyişle, demokrasi anayasal monarşilerde mi yoksa cumhuriyetlerde mi daha kolay hayat bulmakta ve istikrarlı olmakta?

17 Eylül 2022 Adnan Menderes’in alçakça katledilişinin 61’inci yıl dönümü. Menderes, Zorlu ve Polatkan’dan bir gün sonra, idam edildi. Menderes ve arkadaşları ölüm günlerinde rahmet ve hürmetle, darbeci zalimler ise öfke ve nefretle anılmakta…

Bu hafta başı 12 Eylül darbesinin 42. yıl dönümüydü. Cumhuriyet Türkiye'sinin demokrasi karnesindeki kara lekelerden biri olarak yerini alan darbe her yıl dönümünde toplumun büyük çoğunluğu tarafından öfke ve lanetle anlıyor...

Bu sene 30 Ağustos Zaferi’nin 100’üncü yılıydı. Bu münasebetle ülkenin her yerinde insanların coşkuyla katıldığı anma ve kutlama törenleri yapıldı. Hemen her kamusal kişi ve kurum kutlama mesajları yayınladı. Bazı mesajlarda zaferin ‘bağımsızlığımızı ve özgürlüğümüzü kazanmamızı sağladığı’ vurgulandı.

Demokrasi mükemmel bir sistem değil. Keza demokrasiler her problemin sihirli ve kesin çözümünü de elinde tutmuyor. Her siyasi sistem gibi demokrasi de akut ve kronik çeşitli problemlerle birlikte yaşıyor. Başka türlü olması eşyanın tabiatına aykırı.

Piyasa ekonomisi bir taraftan anlaşılması ve kabullenilmesi zor, diğer taraftan birçok hikmetle ve erdemle dolu bir ekonomik sistem. Nadiren farkına varılan en önemli faydalarından biri, insanların üretim faaliyetlerinde kullandığı materyal miktarının sürekli olarak azalmasına yol açması. Başka bir deyişle, piyasa ekonomisi kaynak kullanımında tüm alternatiflerinden çok daha etkin.

Mahalle bakkalları ile süpermarketler veya süpermarket zincirleri arasındaki karşılaştırmaların nispeten eskiye giden bir tarihi var. Bu tartışmaların Türkiye’de yeni yaşanmakta olması bizi yanıltmamalı. Benzer tartışmalar zincir marketlerin daha evvel kurulduğu Batı ülkelerinde yaşandı...

Türkiye siyaseti aşağı yukarı iki eksenli olageldi: Bir tarafta CHP diğer tarafta DP... Bu geleneğin de Osmanlı’daki İttihat Terakki Fırkası ile Hürriyet ve İtilaf Fırkası arasındaki ihtilafın bazı bakımlardan devamı olduğu söylenebilir. Şüphesiz, siyasette bugün daha renkli ve çok sayıda unsuru barındıran bir tablonun söz konusu olduğu öne sürülebilir. Bu görüş de belli ölçülerde doğru olmasına rağmen, ikili geleneğin devam ettiğinde ısrar etmek de mümkün.

Daha önceki yazılarımda Türkiye’de demokrasiyi kurmaya değil korumaya ihtiyacımız olduğunu vurgulamıştım. Yaklaşan seçimler demokrasiyi nasıl koruyabileceğimiz üzerine bilhassa kafa yormamızı gerektiriyor.