Prof. Dr. Emre Alkin

Merkez Bankası'nın faiz kararıyla alakalı eskiden tek seçenek var iken, son iki aydır seçenek sayısı yükseldi. Eskiden "sabit tutacak" denilirken, şimdi "100, 75, 50" baz puan indirecek şeklinde seçenekler oluştu.

Avrupa'da baş gösteren enerji krizinin ihracatımıza yapacağı etki konusunda henüz kimsenin elinde yeterli bir veri yok. Enerji-Yoğun sektörler artan maliyetler sebebiyle rekabet avantajlarını kaybettiklerini söylerken, bazı sektörler de Avrupa'ya göre daha düşük maliyetlerin verdiği cesaretle yola devam ediyor. Demek ki ihracatımızı maliyet, parite gibi unsurlardan çok karşı taraftan gelecek talep olumsuz etkileyecek.

Geçen hafta Orta Vadeli Plan açıklandı. Bana her konferansta soruyorlar "OVP yapmak iyi midir?" diye. Şu açıdan bakalım: Devletin önümüzdeki üç yılda ekonomiyle alakalı beklentilerini özel sektörün ve vatandaşların görebilmesi için elbette iyidir. Ancak şu yanılgıdan kurtulmamız lazım.

Efsaneleşmiş Manchester United Hocası Sir Alex Ferguson "genç futbolcularla teması hep anneleri üzerinden kurmak gerekir" demiş kitabında. Bunun sebebi babaların annelere göre çok daha az duyarlı olmaları. Çünkü çocuğun sağlığı ve sağlam bir şekilde hayata devam etmesinden çok hemen boy göstermesi transfer olması ve para kazanmasını amaçlıyorlar çoğunlukla...

Fed kararı yaklaştıkça piyasalardaki gerginliği daha fazla hisseder olduk. Aslına bakılırsa 75 baz puanlık artırım için piyasa aktörleri kendilerini hazırlamıştı. Ancak, karar yaklaşırken Fed üyelerinin açıklamaları gündeme oturdu.

Merkez Bankası bizi tekrar şaşırtmaya hatta şoke etmeye karar verdi anlaşılan! Ancak bazı gelişmeler dünkü faiz kararına gerekçe oluşturmaya faydalı oldu diyebilirim.

Söze önce sakin bir millet olmadığımızı kabul ederek başlayalım. Sosyal davranışlarımız istikrarlı olmadığı için, piyasa davranışlarımız da benzer şekilde oluşuyor. Çabuk kızan, bir anda yumuşayan, pire için yorgan yakan, işleri yolundaysa başkasının derdiyle ilgilenmeyen bir milletiz.

Basına yansıyan banka ve reel sektör açıklamaları gösteriyor ki, kredi faizleri %29 ile %50 arasında, banka harici kurumlarda ise en yüksek oranlarla kaynak kullandırılıyor. Gelişmiş ekonomilerde bu oranların dörtte biri bile tüketim ve yatırımların durmasına yol açarken, gelişen ekonomilerde bir şekilde devinim devam ediyor. Sebeplerini anlatayım.

​Hafta başında birçok mecrada "Türkiye AB'nin Çin'i olabilir mi" meselesini dile getirdim. AB için ciddi bir potansiyel barındıran Türkiye'nin çok ciddi eksikleri olduğunu ifade ederken, bizim büyüme modelimizin Çin'e benzemediğini de özellikle belirttim.

Hiç bekletmeden konuya gireyim. İthalatımızın %65'i dolar cinsinden, ihracatımızın da %40'a yakını avro cinsinden olduğu için, dış ticaret açığı ve cari açık konusunda hem rakamsal hem de parasal anlamda bir sıkıntının içine girmek üzereyiz.

Bu bayram evdeyiz ama geçmiş bayramlardan size aktaracağım önemli bir analizim var. Birkaç yıl önce, aracımı yenilemek için kenara ayırdığım parayı çocuklarımla tatilde harcamak gibi bir deliliğe imza atmıştım.

Fernando Pessoa "Huzursuzluğun kitabı" eserinde şöyle yazmış: "Adam etrafına kayıtsızdı, bu derecede kayıtsızlık ancak çok fazla acı çekenlerde olur..."

​Her hafta bu köşeye farklı bir konu ya da gelişme üzerine yazmak için yola çıkıyorum. Birçok kere döviz-borsa-faiz üçlemesi dışına çıkmak mümkün olsa da, ekonominin ajandası bizleri zorluyor. Mesela Merkez Bankasının faiz kararı üzerine yazacak bir şey yok ama yazmasak da “neden es geçtin” diye soruyorlar.

Hani "game changer" derler. O ana kadarki seyri bir anda değiştiren bir adımdan bahsediyorum. Berabere giden maçta skoru lehimize çeviren, ya da geriden gelip galibiyetle sonuçlandıran...

​Haziran ayına büyük bir hızla girdik. Önce beklenenden daha düşük açıklanan enflasyon, diğer taraftan yükselen döviz kurları ve faiz tartışmaları derken, enflasyona endeksli tahvillere ait bilmece de devam ediyor...

​Şu an itibarıyla Türkiye'nin uğraştığı meselelere bir bakalım: ABD, AB, NATO gerginliği, Doğu Akdeniz ve Yunanistan gerginliği...

​Ne zaman ters giden bir iş veya ekonomiyle alakalı yeni bir adımla alakalı uyarıda bulunsak, "Hoca çözüm söyle?" diyenler oluyor. Kendi web sitemden yıllarca paylaştığım yazılarda, yazdığım kitaplarda, YouTube, Instagram, Twitter; Linkedin gibi mecralarda hem bireyler hem kurumlar hem de karar alıcılar için önerilerde bulunuyorum. Ayrıca köşe yazılarımda da paylaşıyorum.

Tarih tekerrürden ibarettir derler. "Şu anda yaşanan ekonomik zorluklar acaba daha önce hangi zamanda yaşanmıştır" diye geriye dönüp baktığımda, eldeki tüm bilgiler 1970'leri gösteriyor diyebilirim. Ancak meselenin evveliyatı var elbette.

Uzun zamandır kripto değerler üzerine yazmıyorum. Bunun temel sebebi kripto varlıkların paraya ikame etme özelliğinden çok emtiaya ikame etme sürecinin öne çıkması.