30 bin liraya sanal darphane

Dijital para birimi Bitcoin dolar ve avro gibi bir yatırım aracına dönüşüyor. Siz de 20-30 bin liralık bir sistemle sanal para üretimine dâhil olup Bitcoin basabilirsiniz.

Ömer TEMÜR İSTANBUL - Dünyada Bitcoin çılgınlığı yaşanıyor. Bundan bir yıl öncesine kadar altının fiyatını geçip geçmeyeceği tartışılan Bitcoin için 10 yıl vadede 100 bin dolar hedefi konuşuluyor. Peki Bitcoin ne işe yarar? Darphanede mi basılır? Güvenli midir? Soruların cevaplarını vermeden önce Bitcoin’in nasıl çıktığına bakalım.
Amerikan Merkez Bankası’nın 2008’de patlak veren mortgage krizine çözüm bulmak için karşılıksız para basması yeni bir ihtiyacı ortaya çıkardı. Dijital bir para birimi fikri de bu ihtiyacın ardından ortaya atıldı. 2008 yılında Satoshi Nakamoto mahlazıyla “Uçtan uca kripto para nasıl çalışır” diye bir makale yayınladı. Makaleyle birlikte tartışmalar başladı. 2009 yılında ise ilk Bitcoin madenciliği başladı. Bugün nasıl paranın karşılığı altınsa ve altın madenciler tarafından çıkarılıyorsa benzer şekilde Bitcoin üretimi başladı. 2010 yılında ise Bitcoin ile ilk alışveriş yapıldı. Floridalı bir programcı Laszlo Hanyecz, 10 bin Bitcoin harcayarak iki pizza sipariş etti. O gün 10 bin bitcoin 22,5 dolar ediyordu. Bugün bir Bitcoin’in 2500 dolar (9 bin lira) olduğu düşünüldüğünde dünyanın en pahalı alışveriş yapıldı. Bitcoin ile bugüne kadar yapılan işlemlerin toplam değeri ise 14 milyar dolara ulaşmış durumda. Bugün dünyada birçok mağazada Bitcoin ile alışveriş yapılabiliyor. Kızılhaç ile Greenpeace gibi sivil toplum kuruluşları da Bitcoin üzerinden bağış kabul ediyor. Bitcoin Türkiye’de ise daha çok dolar ve avro gibi yatırım aracı olarak görülüyor. İşte Bitcoin ile ilgili merak edilenler:

1 - Bitcoin nedir?
Bitcoin kripto bir para. Bitcoinin bir merkezi yok. Uluslararası bir hareket. Anonim bir para. Arkasında yüksek bir matematik kullanılıyor. Yüksek matematik sayesinde işlemler tekrarlanamıyor. Bir satış ikinci defa yapılamıyor. Veriler geriye dönük değiştirilemiyor. Normal para biriminde devletler istediği zaman para basabilirken Bitcoin’de böyle bir şey söz konusu değil.

2 - Nerede ve kimler tarafından basılır?
Bitcoin’i basan kişilere “Miner” adı yani “Madenci” denir. Bitcoin’i Miner’ların sahibi olduğu büyük işlem gücüne sahip bilgisayarlar üretir. İçerisinde Bitcoin yazılımı bulunan bu bilgisayarlar çözdüğü matematik problemleri karşılığında Blokchain dediğimiz bloklar oluşturur. İşte Bitcoin’in bütün sırrı bu bloklarda yatıyor. Bu şekilde her 10 dakikada bir birbirine matematiksel olarak bağlı bloklar oluşturuyor. Defter-i Kebir’e benzeyen blok defterleri bütün işlemleri kaydediyor.

3 - Bloklar ne işe yarar?
Her blokun bir işlem kapasitesi bulunuyor. Uçtan uça şifreli bir şekilde çoğalan blokların içerisinde yer alan işlemler değiştirilemiyor ve kopyalanamıyor. Açık kodlu yazılımlar olduğu için yapılan işlemler herkes tarafından görülebiliyor. Dolayısıyla yapılan bir usulsüzlük hemen fark ediliyor. 2009’dan bu yana Bitcoin ile yapılan işlemlerin toplam büyüklüğü 100GB’a ulaşmış durumda.

4 - Peki Miner’lar ne kadar kazanıyor?
Sistemde üretilen her blok, karşılığında makinenin sahibine bugünün şartlarında 10-12 Bitcoin kazandırıyor. Bir anlamda kazan kazan üzerine bir model. Sistem her çözülen matematik problemi ile daha güvenli hale gelirken, Miner’lar da kazandığı Bitcoin’leri sisteme sokar. Ancak problemler sürekli zorlaştığından dolayı 4 yılda bir Miner’ların kazancı azalıyor.

5 - Ben de Bitcoin basabilir miyim?
Bitcoin sanal para biriminden sadece bir tanesi. Dileyen herkes Bitcoin basabilir. Hatta kendi adınıza bile dijital para basabilirsiniz. Para basmak için bilgisayar mühendisi olmaya da gerek yok. 20-30 bin liralık bir donanım yatırımıyla Bitcoin üretimine dahil olabilirsiniz. Ya da sunucuları kiralayarak gelir elde edebilirsiniz. Bu şekilde Türkiye’de Bitcoin üreten 100’e yakın “Miner” olduğu tahmin ediliyor.

6 - TL’nin kuruşu var. Bitcoin’in yok mu?
Bitcoin’den en küçük para birimine Satoshi adı veriliyor. Bir nevi 1 liranın alt basamağında yer alan kuruş gibi. Bitcoin kendi içerisinde 8 alt basamağa kadar bölünebiliyor.

7 - Sınırsız para basmak mümkün mü?
Bitcoin üretimi 2140 yılına kadar maksimum 21 milyon adede ulaşacak. Daha fazlası üretilemeyecek. Sistem ona göre ayarlanmış.

8 - Değeri nasıl belirlenir?
Bitcoin’in değeri arz ve talebe göre belirlenir. Talep artınca fiyat artar, talep azalınca değer azalır. Tedavülde sınırlı miktarda Bitcoin bulunuyor ve belirli bir limit olduğundan talep arttığı anda Bitcoin para biriminin de değeri artmış oluyor.

9 - Nasıl alabilirim?
İnternetten aracı kurumlar üzerinden kimlik bilgilerinizi vermeden oluşturacağınız bir veya birçok sanal cüzdan sayesinde para alıp alışveriş yapabilirsiniz. Döviz bürosunda satılan bir şey değil ama ATM’ler Bitcoin satın alınabilir. İstanbul Atatürk Havalimanında Bitcoin veren ATM bile bulunuyor. Deşifre olmak istemeyenler ise Change partileri ile elden Bitcoin alım-satımı yapıyor.

10 - Ne kadar güvenli?
Bitcoin ile alım satım yapmak güvenli. Fakat dijital paralarınızı bir siber saldırıda kaybedebilirsiniz.

Paranız bir anda buhar olabilir
Bitcoin sistemi ne kadar güvenli olsa da siber saldırılara maruz kalabilirsiniz. NASA’ya siber güvenlik hizmeti veren Netsparker’ın Web Güvenliği Araştırmacısı Ziyahan Albeniz, Bitcoin hizmeti veren aracı kuruluşlar ile Bitcoin cüzdanlarının rahatlıkla haclenebildiğini belirterek, bu şekilde birçok örnek bulunduğunu söyledi. Albeniz, “Cüzdan sonuçta dijital bir dosya. O dosya ele geçirilirse paranızı kaybedersiniz. Cüzdanınızı bilgisayarınızda ya da QR kodu ile kâğıt üzerinde saklamanız çok önemli değil. Hizmet aldığınız kurumda da saklanıyor. Firma hacklenirse paranız çalınır. Mesela 25 Şubat 2014 yılında MT.Gox diye bir takas şirketi siber saldırıya uğradı. O zamanın parasıyla 450 milyon dolarlık Bitcoin gitti. Firma iflas ettiğini açıkladı. Bitcoinlerin kime gittiği bilinmiyor. Aynı şekilde dünyanın en büyük uyuşturucu trafiği olan Silk Road (İpek Yolu) 2013 yılında IFB tarafından bir baskına uğradı. Yaklaşık 144 bin Bitcoin’e el konuldu. Daha sonra bunlar açık artırma ile satışa sunuldu” dedi. Bitcoin’in daha çok Darknet’in para birimi olduğuna dikkat çeken Albeniz, “Bütün illegal satın alma işlemleri burada yapılıyor. Ayrıca vergiye tabi olmadığı için de tercih ediliyor” diye konuştu.