Milli İstihbarat Akademisi'nden "Nadir Toprak Elementleri" raporu! Jeopolitik satrançta yeni aktör Türkiye

SEZER DOĞRU - Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından, Eskişehir'in Beylikova ilçesinde 694 milyon ton 'nadir toprak elementleri' rezervi bulunduğu müjdesi geçtiğimiz gün düzenlenen Kabine toplantısının ardından verildi. 

Eskişehir'deki NTE rezerv sahasının ABD'ye devredileceği iddialarını sert sözlere yalanlayan Erdoğan "Eskişehir'in Beylikova ilçesindeki nadir toprak elementleri sahasında bugüne kadar 310 ayrı lokasyonda yaklaşık 125 bin metre sondaj yapıldı. Çalışma sahasında nadir toprak elementleri, barit ve florit başta olmak üzere tam 694 milyon ton kaynak olduğu tespit edildi. Bu saha, dünyanın yaklaşık ikinci büyük nadir toprak kaynak sahasıdır. 17 nadir toprak elementinin 10'unun bulunduğu Beylikova sahasında yaklaşık 12,5 milyon ton nadir toprak oksitleri yer alıyor. Nadir toprak elementlerinde dünyanın en büyük 5 üreticisinden birisi olmak istiyoruz. Bu doğrultudaki çalışmalarımızı sürdürüyoruz. İlk etapta yıllık 1200 ton cevher işleyeceğimiz Eti Maden Pilot Üretim Tesisini devreye aldık. Pilot tesisin, endüstriyel tesise dönüştürülmesi için saflaştırma teknolojisi de dahil çalışmalarımıza devam ediyoruz" açıklamasında bulundu. 

Erdoğan'ın açıklamaları sonrası NTE'lere ilişkin soruların cevabı merak edilirken Milli İstihbarat Akademisince hazırlanan "Nadir Toprak Elementleri ve Türkiye: Jeopolitik Satrançta Yeni Dinamikler ve Aktörler" başlıklı rapor konuya ışık tuttu. 

Raporda NTE'lerin küresel enerji dönüşümünün merkezine yerleştiği, elementlerin sadece teknolojik üretimin değil, aynı zamanda jeopolitik güç mücadelesinin de belirleyici unsurlarından biri haline geldiği ifade edildi. 

NTE'LERİN ÇOK SAYIDA SEKTÖRÜN VAZGEÇİLMEZİ HALİNE GELDİ!

NTE'nin bugün yalnızca elektrikli araçlar, rüzgar türbinleri ve elektronik cihazlar için değil, aynı zamanda savunma sanayisinin kritik platformları için de vazgeçilmez hale geldiği aktarılan raporda, 2024'te 325 milyar dolara ulaşan kritik mineraller pazarının, 2040'ta 770 milyar dolara ulaşacağı tahminine yer verildi. Ayrıca, NTE temelli elektronik ve motor sanayisinin ise halihazırda 1 trilyon doları aştığı belirtildi.

NADİR TOPRAK ELEMENLERİ HANGİLERİ?

NTE, ileri teknoloji sektörleri açısından vazgeçilmez kabul edilen bir ham madde grubudur. Bu grup, periyodik tablonun 57-71 numaralı elementlerini oluşturan lantanitler [lantanyum (La), seryum (Ce), praseodimyum (Pr), neodimyum (Nd), prometyum (Pm), samaryum (Sm), evropiyum (Eu), gadolinyum (Gd), terbiyum (Tb), disprosyum (Dy), holmiyum (Ho), erbiyum (Er), tulyum (Tm), iterbiyum (Yb) ve lütesyum (Lu)], kimyasal özellikleri benzer olan ve doğada genellikle onlarla birlikte bulunan 21 numaralı skandiyum (Sc) ile 39 numaralı itriyum (Y) elementlerini içerir 

NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ NASIL ELDE EDİLİR?

Nadir toprak elementlerinin keşfi kadar maliyetli olan ayrıştırılması ve kullanıma hazır hale getirilme süreçleri de dikkat çekiyor. 

Raporda NTE'lerin adım adım işlenme serüvenine yer verilirken "Enerji bağımlılığı ve ham madde arzının kritik önemi düşünüldüğünde, NTE'nin de benzer jeopolitik krizlere yol açabilme ihtimali göz ardı edilemez durumdadır. Özellikle savunma, yüksek teknoloji ve yeşil enerji dönüşümü gibi kilit alanlarda bu elementlerin rolü arttıkça, ülkelerin NTE tedarikine olan hassasiyetlerinin yükselmesi mümkündür" sözleri kullandı. 

JEOPOLITIK SATRANÇ: ABD - ÇIN - RUSYA - GRÖNLAND

Rapora göre; Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre yeşil enerji dönüşümü açısından önemli olan minerallerin piyasa değeri, 2024 yılında yaklaşık 325 milyar dolara ulaşmış olup 2040 yılına kadar 770 milyar dolara çıkması beklenmekte. Öte yandan NTE piyasasının küresel değerinin 2024 yılı için yaklaşık 4 ila 12,5 milyar dolar arasında olduğu tahmin edilmekte.

İlgili Haber

Nadir toprak elementleri Türkiye'yi nereye taşıyacak? "Ambargo uygulayanlar artık 5 kez düşünecek"

ABD, NTE'LERE MUHTAÇ

NTE'lerin ABD’nin üstünlük sağlaması gereken modern savunma platformlarının neredeyse tamamında vazgeçilmez rol oynadığına dikkat çekilen raporda "F-35 savaş uçağında yaklaşık 410 kg, Arleigh Burke sınıfı DDG-51 destroyerinde 2,36 ton, Virginia sınıfı nükleer denizaltıda ise 4,17 ton NTE bulunmaktadır. Söz konusu elementlere Tomahawk seyir füzeleri, Predator insansız hava araçları, gelişmiş erken-uyarı radar ağları ve akıllı mühimmat gibi pek çok sistemde de ihtiyaç duyulmakta" ifadelerine yer verildi. 

2020-2023 arasında ABD’nin tüm nadir toprak bileşikleri ve metallerine yönelik ithalatının yaklaşık %70’ini Çin’den yaptığı belirtilerek "ABD’nin Grönland’daki NTE arayışları, öncelikle ANTE tedarikini güvenceye alma stratejisi olarak değerlendirilebilir. Grönland; disprosyum, terbiyum ve diğer ağır NTE’ler bakımından zengin rezervleriyle hem Çin’in küresel tedarik zincirindeki hâkimiyetine karşı alternatif bir kaynak oluşturma potansiyeli taşımakta hem de önemli bir jeopolitik hamle niteliği kazanmaktadır. ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşları, 2018 yılından beri devam eden tarife ve ticaret kısıtlamalarıyla karakterize edilmektedir. Ukrayna’yla yapılan anlaşma, ABD’nin Çin’e olan bağımlılığını azaltma stratejisinin bir parçası olarak görülebilir. Söz konusu anlaşma, ticaret savaşlarını etkileyebilir. Rusya, önemli ölçüde kendi NTE kaynaklarına sahiptir. ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumuna göre Rusya’nın NTE rezervleri, dünya sıralamasında beşinci konumdadır." denildi. 

NTE'LER MÜCADELESİNDE TÜRKİYE'NİN YERİ VE YOL HARİTASI 

Eskişehir'de bulunan ve dünyanın en büyük NTE rezervlerinden biri olan alana işaret edilen raporda "Eskişehir/Beylikova bölgesinde bulunan 694 milyon tonluk rezerv, Çin’in ardından dünyanın en büyük ikinci rezervi konumundadır.Türkiye’nin NTE üretmesi sadece ekonomik bir kazanç sağlamayacak, aynı zamanda küresel enerji ve teknoloji piyasalarında daha güçlü bir konuma gelmesini de sağlayacaktır. Çin’in söz konusu hâkimiyeti, diğer ülkeleri yeni tedarikçiler aramaya zorladığı için Türkiye’nin uzun vadede küresel NTE piyasasında stratejik bir aktör hâline gelmesi oldukça muhtemeldir" açıklamasına yer verildi. 

İlgili Haber

Nadir Toprak Elementleri neler, Türkiye'de nerelerde var?

SAVUNMA SANAYİDE NTE ETKİSİ 

Savunma sanayi ürünlerinde NTE'lerin kullanımın kritik olduğuna vurgu yapılarak "Savunma sanayisi açısından, modern teknolojilerde NTE kullanımı kritik bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Güdüm sistemlerinden radar teknolojilerine, zırh malzemelerinden yüksek ısıya dayanıklı motor parçalarına kadar pek çok alanda bu elementlere ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye’nin yerli ve millî savunma sistemlerini geliştirme hedefiyle uyumlu olarak NTE kaynaklarını keşfetme, üretme ve işleme konusunda adımlar atması özellikle bazı stratejik elementlerde dışa bağımlılığı azaltarak savunma teknolojilerinin sürekliliğini güvence altına almasını sağlayacaktır" ifadeleri kullanıldı. 

TÜRKİYE, BÖLGESEL VE KÜRESEL ÖLÇEKTE ÖNEMLİ YER EDİNECEK

Analizde "NTE, geleceğin petrolü olabilir fakat Türkiye açısından “çıkar-sat” modelinden ziyade “rafineri, geri dönüşüm, çevre” üçlüsünün aynı hizada yürütülmesi kazançlı olacaktır. Önümüzdeki 10 yıl, Türkiye için “rezerv sahibi” konumundan “katma değer üreticisi” konumuna geçiş fırsatı barındırmaktadır. Kritik başarı faktörleri; kanıtlanmış rezerv verisi, ölçeklenebilir rafineri yatırımı, ileri manyetik alaşım teknolojisi ve finansal diplomatik portföy çeşitliliği olarak öne çıkmaktadır. Bu unsurlar dengeli yönetildiğinde Türkiye, 2035 yılına kadar hem bölgesel hem de küresel olarak nadir toprak tedarik zincirinde güçlü bir yer edinecektir" değerlendirmesi yer aldı.