Su Enerjisi: Gelgitler

Çocukken yaşadığımız yere yakın iki ada arasında suyun akışını izlediğimi hatırlıyorum. Yosunların ve diğer ıvır zıvırın gelgitlerle sürüklenmesini izlemek büyüleyici olurdu. Balıklar, gelgitle mücadele etmeye çalışan küçük balıkları yemeye çabalardı. Bazı yerlerde küçük girdaplar oluşurdu. Bazı yerlerde deniz kaynıyormuş gibi gözükürdü. Gelgitler deniz kenarında geçen çocukluğumun büyük bir parçasıydı...

Gelgitler doğanın en güvenilir yönlerinden biridir. Güneş'in, Ay'ın ve Dünya'nın birbirleriyle olan pozisyonlarını doğru şekilde bilerek, arazinin, nehirlerin şekillerini bilerek ve derin okyanus akıntılarını bilerek gelgitin ne zaman yükseleceği, ne zaman alçalacağı ve ne hızda olacağı hakkında iyi bir tahmin yapılabilir.

Gelgitler, rüzgara ve bulutlara göre çok daha öngörülebilirdir. İyi bir kaptan veya denizcinin yanında her zaman gelgit kitabı ya da yazılımı bulunur. Bu kaynaklar saati gösteren çok iyi bir saat kadar güvenilirdir. Fırtına, kasırga, siklonlar ve bunların oluşturduğu dalgalar, karlar eridiğinde oluşan seller veya tsunamiler gibi bazı şeyler gelgitleri değiştirebilir. Ancak normal şartlarda gelgitler oldukça güvenilir şekilde öngörülebilir su enerjisine sahiptir.

Bazı yerlerde günde iki kez gelgit olur. Bazı yerlerde 4 kez olur. Hatta bazı yerlerde gün boyunca gelgitler olur. Bazı yerlerde düzensiz gelgitler olur. Bazı yerlerde, mesela Akdeniz'de, küçük gelgitler olur. Bazı yerlerde devasa gelgitler olur, mesela Fundy Körfezi'nde gelgitin boyu zaman zaman 14 metreyi bulur. Hindistan'da 9 metreden fazla gelgit olan yerler vardır. Bu yerlerde gelgitin girip çıktığı deliklerden korkunç homurtular duyulur ve bunlar gemiler ve insanlar için çok tehlikelidir. Kuzey İrlanda ve İngiltere'de büyük gelgitler olur. Rusya'nın bazı yerlerinde ve Kuzey Fransa'nın bir kesiminde büyük gelgitler olur. Büyük nehirlerin ağzındaki gelgitler müthiş olabilir.

Bir yerde gelgit ne kadar güçlüyse, seviye değişimi ne kadar büyükse ve enerji ihtiyacı olan bölgeye ne kadar yakınsa, orası gelgit enerjisi için o kadar elverişli bir yerdir. Gelgit enerjisi rüzgar enerjisine benzer, ama burada rüzgar pervaneleri suyun altında bulunur. Gelgit olurken çekilen sular pervaneleri döndürür ve elektrik üretir. Sular yükselmeye başladığında ise pervaneler yön değiştirir ve bir kez daha dönmeye başlar.

Gelgit enerjisinin olumsuz yönleri arasında inşa etmenin ve bölge veya ülke şebekesine bağlamanın maliyeti yer alır. Ayrıca bazı bakım maliyetleri gerekli olabilir. Bu cihazlar tuzlu suyun içinde bulunmaktadır. Başka bir dezavantajı ise bazı balıkların etkilenebilmesidir, ama pervanelerin etrafına bazı cihazlar yerleştirerek balıklar uzak tutulabilir. Yunuslar pervanelere doğru yüzmeyecek kadar zekidir. Yunuslar okyanustaki birçok insandan daha zekidir.

Gelgit enerjisi çok temiz enerjidir. Hiç sera gazı üretmez. Kömür, petrol ya da doğalgaz yakılması gerekmez. Ve güvenilir bir enerjidir. Gelgit hızları ve yönleri gün boyunca değiştiği için aralıklıdır, ancak bu değişiklikler uzun yıllar boyunca tahmin edilebilir.

Türkiye'de bu sistemin uygulanabileceği birçok yer vardır. İstanbul Boğazı boyunca veya İstanbul yakınlarındaki adalardan birine bir sandalye koyup oturun ve gelgiti izleyin. Baktığınız şey evleri, fabrikaları, iş yerlerini ve hastaneleri aydınlatacak gigawatlarca saat enerjidir...