130 yıllık elbisede bulunan dünyanın en gizemli kodu 11 yıl sonra çözüldü

Amerika'nın Maine eyaletinde bulunan ve dünyanın en zor 50 kodundan biri olan "Silk Dress Cryptogram" (İpek Elbise Kriptogramı - Şifresi) sonunda çözüldü. Elbise 11 yıldır veri analizi uzmanlarının, kod kırıcıların ve komplo teorisyenlerinin çözemedikleri bir problemdi. Kanada Manitob Üniversitesi veri analisti Wayne Chan, yakaladığı ipuçlarını takip ederek kodu kırmayı başardı.

1880'lerin elbisesindeki kelimeler bir telgraf şifresiydi. Ancak ne anlama geldiği yıllarca anlaşılamadı. Chan, meteorolojik bilgilerle paralellik arz ettiğini tespit ederek derin bir araştırmaya girişti. Ulaştığı kaynakları birleştiren Chan, kodu kırdı ve tespitlerini Cryptologia dergisinde yayınladı.

130 YILLIK HİKAYE

Antika bir mağazadan satın alınan bir nostaljik kadın elbisesi, herkesi şaşırtan gizli bir kod içeriyordu. Yıllarca kod hakkında pek çok komplo teorisi üretildi. Kod dünyanın kırılamayan en zor 50 kodundan biri oldu.

On yıl boyunca, kod kırıcılar, kırışık bir kağıdın bulunduğu, 1880'lerden kalma bir ipek elbisenin dikişlerinin içindeki gizli bir cepte bulunan bu kodu çözmeye çalıştılar ve başarısız oldular. Zamanla bu şifreli metin kendi adını dahi kazandı: Silk Dress Cryptogram (İpek Elbise Kriptogramı - Şifresi)

CASUS KONUŞMASI MI? KUMAR BAHİSLERİ Mİ?

Hikayenin başı 1880'lere dayanıyor. O yıllarda elbisenin sahibi, gizli cebe bir mesaj yerleştirdi. Kağıt ya unutuldu ya da fonksiyonunu icra edemeden elbise elden çıktı. Elbise Sara Rivers Cofield adlı biri tarafından 2013 yılında ABD Maine eyaletindeki bir antikacıdan alındı.

Rivers Cofield, gizli cebinde kalan metni keşfetmekle kalmadı. Aynı zamanda onun bir kod olduğu hakkında blog yazısı yayınladı. Ardından "Eğer burada bir deşifre dahisi varsa ve bir proje arıyorsa, bunu buraya koyuyorum" diyerek internet kuyusuna bir taş attı. Yıllarca kod, deşifre edilemeden kaldı. Kağıtta şöyle cümleler yer alıyordu:

• "Bismark omit leafage buck bank," (Bismarck, atla, yaprak, geyik, banka)
• "Calgary Cuba unguard confute duck," (Calgary, Küba, korumasız, çürütme, ördek)
• "Spring wilderness lining one reading novice" (İlkbaharda doğal ortamda sıralanan bir şey, bir okuma acemi.)

Bu ifadelerin ne anlama geldiği herkesin aklında bir muammaydı. Yasadışı kumar kodları mıydı? Elbise hakkında bilgiler mi? Yoksa casus konuşması mı?

DÜNYANIN EN ZON 50 KODU

İlk başta yapılan temelsiz tahminlerin, boş yorumların ardından, tecrübeli kod kırıcılara konu intikal etti. Notun bir tür telgraf kodu olduğunda söz birliği oluştu. Çünkü telgraf şirketleri kelime başına ücret aldığından o yıllarda sınırlı kelimelerle şifre gönderildiği bilinen bir şeydi. Dolayısıyla kısaltmalardan oluştuğu açıktı ancak neyin kısaltması olduğunu herkes merak etmeye başladı.

Silk Dress Cryptogram, dünyanın çözülemeyen en zor 50 kodundan biri haline geldi. 

Manitoba Üniversitesi'nden veri analisti Wayne Chan de pek çok kişi gibi bu kodu çözmeye karar verdi. Chan, önce 170 telgraftan oluşan bir kod kitabını taradı. Hiçbir benzerlik veya ipucu bulamadı. 

KOD KIRILDI

Sonunda eski "Telegraf Hikayeleri ve Telgraf Tarihi" adlı bir kitapta ABD Ordusu Sinyal Kolordusu'nun - 1800'lerin sonlarında milli hava servisi olarak görev yapan bir grubun - hava gözlemleri göndermek için kullanılan kodlarını buldu. Elbisedeki kod ile kitaptaki hava gözlemleri için kullanılan kod kelimeleri arasında bir paralellik vardı. Bu ipucunu yakalayarak buradan ilerlemeye başladı.

Kısa süre sonra Maryland'deki merkez kütüphaneyle işbirliği yaparak, araştırılmamış hava telgrafı kod kitapları buldu. Bunlardan biri 1892'de yayınlanan ve doğru yolda olduğunu ispatlayan bir kitaptı. Kaynakları birleştiren Chan, kodu kırdı ve tespitlerini Cryptologia dergisinde yayınladı.

11 YIL SONRA DEŞİFRE

Bu kırışık kağıdın her satırı belirli bir konumda hava gözlemlerini ve günün saatini içeriyordu. Bu bilgiler, Washington’daki merkezi bir sinyal servisi ofisine telgrafla iletiliyordu. Kodu kırmak zordu çünkü yalnızca hava haritaları oluşturan hükümet yetkilileri tarafından kullanılıyordu.

1887'de benimsenen bu kod sisteminde, bir konum için bir rapor sağlamak için altı kelimeye izin veriyordu. Biraz daha derinlemesine araştıran Chan, çözülen kodun tarihini tam olarak 27 Mayıs 1888 olarak tespit etti.

Chan'ın deşifresi muhtemelen pek çok kişiyi üzdü. Çünkü insanlar gizemli ve  bilinmeyen şeylerin içini kendi hayal güçleriyle doldurmayı sever.

Kod çözülmesine rağmen sahibiyle ilgili hala cevap bekleyen sualler de var. Sara Rivers Cofield, elbisede bir etiketin üzerinde "Bennett" kelimesini bulmuştu. Ancak kodu kıran Wayne Chan, bu adı o yıllarda Washington’daki ilgili birimlerde çalışan bir kadın personelle bağdaştıramadı. Acaba Bennett kimdi?