Psikotarihle Fatih'in hayatı... İstanbul'un fethinin 571. yılına has sergi

MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Osmanlının entelektüel padişahı Fatih Sultan Mehmed’in hayatı ve tarihte bıraktığı izler, İstanbul’un fethinin 571. yıl dönümünde sergiye dönüştü. Usta sanatçı Reza Hemmatirad ve on öğrencisinden oluşan Algan Sanat Grubu’nun meydana getirdiği yaklaşık 70 minyatür eser “Fatihname” adlı sergiyle İstanbul Lale Müzesinde sanatseverlerle buluşuyor. Biz de 12 Haziran’a kadar devam edecek sergiyi sanatçı Hemmatirad’dan dinledik… 

FATİH TANINMIYOR

“Fatihname” sergisinde İstanbul’un fatihi Sultan II. Mehmed’in hayatını minyatürlerle, görsel şekilde anlatıyorsunuz. Nasıl bir fikirden yola çıktınız? 

En başında öğrencim olan şimdi usta birer sanatçıya dönüşen on arkadaşlarımla yola çıktığımızda aslında Fatih Sultan Mehmed Han’ın tanınmadığını gördük. Ona dair gerçeklerden epeyce uzak birtakım hikâyeler anlatılıyordu. Hâlbuki kendisi döneminin çok ötesinde, entelektüel birisiydi. 17 yaşına geldiğinde yedi dil öğrenmişti. Kendisi aynı zamanda çok konuşmaz, az kimseye güvenirdi. Bunu sanatla göstermek istedik.

HİKÂYELER DEĞİL, AKADEMİK BİLGİLER

 Sergi için nasıl bir çalışma yürüttünüz, nelere odaklandınız?

Aslında sekiz seneden fazla bir zamanda aralıklı olarak çalışarak eserleri meydana getirdik. Hikâyeler üzerinden değil, akademik belgeler ve danışman hocalarla birlikte çalışarak bu minyatür eserlerini yaptık. Padişahın doğumundan vefatına kadar en önemli hadiseleri, hayatının ve imparatorluğunun seyrini değiştiren şeyleri, minyatürlerle anlattık. Mesela Fatih, sarayda değil sıradan bir köşkte doğmuş. Çocukluğunda çok hareketliymiş.

Öte yandan minyatürlerin hepsini klasik üslupla yapmaya gayret ettik ama günümüzün sanat tavrını da yansıttık. Bazı eserlerin sadece tasarımı aylar sürdü. 

Niçin böyle oldu?

Zira danışmanımız olan akademisyenler, bazen yeni belgeler buldular ve eserleri ona göre tekrar hazırlamak durumunda kaldık.

 Peki eserlerinizde Fatih Sultan Mehmed’in hayatına nasıl bir bakış açısıyla yaklaştınız?

O dönemin psikolojisini yansıtmaya çalıştık. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, projemizi gördüğünde “Siz aslında psikotarih eserleri yapmışsınız. Tarihin o devrinin psikolojisini öğrenip döneme uygun tekniklerle bugüne taşımışsınız” dedi.  Çünkü tarihteki şahsiyetlerin psikolojisi öğrenince, yapılan hatalara dair dersler de 
alıyorsunuz. 

SANATSEVER HÜKÜMDARLAR DAHA BAŞARILI

Reza Hemmatirad “Fatih Sultan Mehmed Han iyi bir Müslüman olduğu gibi Batı’yı da tanıyan bir hükümdardı. Tarih boyunca okuyan ve sanata önem veren hükümdarların başarılı olduklarını görüyoruz. Fatih Sultan Mehmed Han da onlardan biriydi. Çok okuması ve bilginlere karşı mütevazı olması beni sanatçı olarak etkiledi. Kendisi sanat eğitimi de almış. Ancak anladığımız kadarıyla kendi çabalarıyla bunu yapmış. Fakat Türkiye’de maalesef bugün Fatih Sultan Mehmed’e dair bir müze yok” diye konuşuyor.

Sinema ve TV’de acayip bir Fatih var

Aynı zamanda film ve diziler için sanat yönetmenliği ve danışmanlığı da yapan Reza Hemmatirad, ekran ve beyazperdede Sultan Fatih’in yer alış şeklini eleştiriyor. Hemmatirad şunları söylüyor: Maalesef kimse tarih okumuyor. Film ve dizilerde de milletin hoşuna gideceğini zannettikleri şeyleri yapıyorlar, kolaycılığa kaçıyorlar. Fatih Sultan Mehmed ve daha birçok padişahın kıyafetleri Topkapı Sarayı’nda duruyor. Onlar yapmak yerine acayip acayip şeyler tercih ediliyor. Sultan Abdülhamid de yanlış tasvir edildi. Sultan, çok kibar olmasına rağmen çatık kaşlı ve devamlı bağıran biri olarak gösterildi.