Usta sanatçı Kâmil Fırat: "Bilmediğiniz kültürü fotoğraflayamazsınız"

MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ -  Fotoğraf sanatçılarının çoğu mütemadiyen yollarda. Yarım asırdır elinden kamerayı düşürmeyen usta sanatçı Kâmil Fırat da onlardan biri… Sanatçının 1985’ten bugüne Anadolu coğrafyasının farklı yerlerinde çektiği enstantaneler, G-art Galeri Çukurcuma’da açılan “Yol” adlı sergide bir araya geliyor. Fırat, eserlerinde yolun etrafındakilere ve bizi götürdüğü yere odaklanıyor, biraz da çevreye dikkat çekiyor. Biz de kendisiyle 40 seneden enstantanelerinin arka planını konuştuk…. 

Fotoğraf makinesini yarım asırdır elinize tutuyorsunuz. Geride kalan bu zaman zarfında fotoğraf sanatı nasıl bir değişime uğradı?

Evet, elli senede teknolojik olarak büyük değişimler yaşandı. Teknolojinin getirdiği yeni bir dil fotoğrafı derinden etkiledi. Ancak fotoğrafın kendisi aynı oranda etkilenmedi. Yani o bildiğimiz geleneksel yapı, belirli bir kulvarda hakimiyetini devam ettiriyor. Tabii, yine de -iyi mi kötü mü tartışılır- herkesin fotoğrafçı olduğu bir devri yaşıyoruz. 

FOTOĞRAF, KELİMELERİN YERİNE GEÇİYOR

Fotoğraftaki yeni dili nasıl yorumluyorsunuz?

Sadece fotoğrafı değil, gündelik hayatı da derinden etkileyen bir değişim var. Eskiden insanlar birine derdini anlatmak istediğinde mektup yazıyordu. Şimdi ise ya emoji ya fotoğraf gönderiyor. Fotoğraf, gündelik dilin de bir parçası olunca boyutu değişiyor. Gelecekte de kelimelerin yanında fotoğraf gibi sözcük yerine geçecek birçok şey kullanılacak. 

Peki geride kalan elli senede sizin fikirleriniz nasıl bir dönüşüme uğradı?

Yaptığınız iş sizi etkiliyor tabii… Fotoğraf bizi şekillendiriyor, biz de onu şekillendirmeye çalışıyoruz. Zamanla şunu öğreniyorsunuz: Bugünkü hayat, insanları hızlandırmak istiyor. Ancak fotoğraf sizi “Aman, bu hıza kapılma!” diye ikaz ediyor. Bize empoze edilenin veya sunulanın dışına çıkabilmeyi sağlıyor.

“Yol” serginize doğru gelirsek; fotoğrafçının nasıl bir yolda olması lazım?

Ömür boyunca “yolda olmak iyidir” diye laf etmişimdir. Yolda olmak iyi ama ben geçmişe dönüp baktığımda yolun etrafının beni daha çok ilgilendirdiğini görüyorum. O yüzden yol ve etraf üzerine bir sergi kurduk. 

Bir de “Elimizden alınan etraf” diyorsunuz….

Çok uzun zamandır yollardayım. Eskiden gittiğim birçok yerde doğru düzgün yol yoktu. O zamanlar yol etrafa çok zarar veren bir şey de değildi. Fakat bugün yol, etrafı bizim elimizden alan bir araç hâline de geldi. Bundan otuz sene evvel çobanlar kepenekle dolaşıyordu şimdi ise marka montla geziyorlar. Fakat o kepenek çobanı başka tehlikelerden de koruyordu. Mont ise korumuyor! 

Yollara nasıl düştünüz? Sadece fotoğraf için mi seyahat edersiniz?

Tabii fotoğraf seyahat için iyi bir bahane oluyor. Bir de yol gitmek aslında kendinize yolculuk gibi; sonunda dönüp kendinizle hesaplaşıyorsunuz. Dolayısıyla çok küçük yaştan beri ruhumda gezme, mekân değiştirme isteği var. 

ANADOLU YOLLARI SÜRPRİZLERLE DOLU

Sergide yer alan kareler hep yurt içinde mi çekildi?

Sergide 1985’ten beri Anadolu’nun hemen her yerinde çekilmiş kareler var. Yurt dışına da çıkıyorum tabii ama oralarda fotoğraf çekmekten hoşlanmam. Hatta hiç çekmem. Çünkü insan, ait olduğu veya aşina olduğu kültürün fotoğrafını çekebilir. Mesela ancak birkaç sene Berlin’de yaşarsanız oranın fotoğrafını çekebilirsiniz. Yani insanların kültürünü, espri anlayışlarını ve farklılıklarını bilmeden olmuyor. Tabii, bu benim fotoğraf anlayışım.  

Anadolu yollarının birleştiği, ortak bir nokta var mı peki?

Anadolu yollarının bizi çeken tarafı çok sürprizli olması. Yani bir yerde gidiyorsunuz; önce on bin yıl önceye ulaşıyorsunuz, sonra bugüne dönüyorsunuz, ardından üç bin yıl ileriye varıyorsunuz.