Talât Paşa’nın son günleri

MURAT ÖZTEKİN

1918’de Berlin’e kaçan Talât Paşa’nın en yakınındaki isimlerden olan Arif Cemil’in bazen bir roman gibi bazen de hatıralarla süslediği yazılar, Kronik Kitap’tan çıkan “Talât Paşa’nın Son Günleri” isimli eserle okuyucuya sunuldu. Volkan Soran’ın yayına hazırladığı kitapta Paşa’nın Almanya’da geçen günleri, bazen şüphe uyandıran subjektif bir dille anlatılıyor. Kitaptan Hardenberg Sokağı, 4 numaralı apartmanda “Ali Sai” takma adıyla ikamet eden Talât Paşa’nın öldürülme korkusu yaşadığı günlerde “lakayıt davranıp” her gün öğleden sonra briç oynadığını, hem de “Anamı bir daha göremeyeceğim” diye devamlı ağladığını öğreniyoruz. Enver-Talât çekişmesi de eserde geçiyor; Talât Paşa bile Almanya’ya gelen Enver Paşa’nın fikirlerini “aşırılık” olarak görüyor, teşkilatın merkezi için onunla çekişiyor. Rusların İngilizlere karşı İslam’ı kullanmak istemesi üzerine Enver Paşa’nın İslam İttihadı Cemiyeti kurmayı planlanması, ismini de Rusların hoşuna gidecek şekilde seçmesi de eserde geniş yer buluyor. Talât Paşa’nın yaşanan felakete rağmen Birinci Dünya Savaşı’na girme kararından pişman olmadığı da kitaptaki diyloglarda geçiyor. Arif Cemil, İttihatçı liderin öldürülmesi safhasını da bir roman havasında anlatıyor. Talât Paşa’yı çok seven yazarın tefrikaları her ne kadar o döneme dair realist bir bakış sunmasa da satır aralarında çok şey bulmanızı sağlıyor.