Sigarada vergi artırılsın, gelir Sağlık Bakanlığı'na aktarılsın
Sağlık Haberleri
Türkiye’de yılda 3 milyar dolarlık bir bütçe sigaraya bağlı hastalıklara ayrılıyor. Uzmanlar, vergilerin artırılmasını ve sigara vergilerinden elde edilen gelirin bir kısmının Sağlık Bakanlığı’na aktarılmasını tavsiye ediyor.
ZİYNETİ KOCABIYIK'IN HABERİ
Türkiye’nin 2008 yılından itibaren kapalı alanlarda sigara içmenin yasaklanmasının ardından uyguladığı tütünle mücadele politikaları, sağlık alanında elde edilen en önemli başarılardan biri olmuştu. Dumansız hava sahası uygulamaları ile 3,5 yıl içinde tütün tüketiminde yüzde 13.7’lik bir azalma oranlarını yakalayan Türkiye, bu başarısıyla bütün dünyanın ilgisini çekmişti.
Dünya Sağlık Örgütü’nün o dönemdeki genel Direktörü Dr. Margaret Chan bu sebeple ülkemizi ziyaret etmiş, Cumhurbaşkanı ve Sağlık Bakanı ile görüşerek bu modelin diğer ülkelere örnek olması konusunda destek talep etmişti. Ancak son yıllarda bu mücadele gözle görünür oranda gevşedi. Birçok yerde tedbirler neredeyse unutuldu. Bu durum, hem tütün tüketiminde hem de tütüne bağlı gelişen hastalık tablosunda olumsuz artışlara sebep oldu. Bu konudaki son gelişmeleri ve tütün kullanımına ait en son verileri Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi ve Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Direktörü Prof. Dr. Toker Ergüder’den aldık.
ARTIK ÖRNEK ÜLKE DEĞİLİZ
Tüm dünyada tütün tüketimi oranları azalırken Türkiye’de arttığına işaret eden Prof. Dr. Ergüder, tekrar başladığımız noktaya döndüğümüzü söyledi. 2008 yılında yüzde 31.2 olan sigara tüketim oranlarının sadece Sağlık Bakanlığı değil, Maliye Bakanlığı, Tarım Bakanlığı, Radyo Televizyon Üst Kurulu ve diğer tüm kurulların birlikte mücadelesiyle 2012 yılında 27,7’ye düşürüldüğünü hatırlatan Prof. Dr. Ergüder, 2016 yılında bu rakamın yüzde 31.6’ya çıktığını ifade etti.
GENÇ KADINLAR VE ÖĞRENCİLER HEDEFTE
Özellikle kadınlardaki tütün ürünleri tüketim artışının bilim dünyasını korkuttuğuna işaret eden Prof. Dr. Ergüder, “2012 yılında kadınlarda sigara içme oranı13.1’e düşmüştü ama daha sonra yüzde 46’lık bir artışla 2016’da yüzde 19.2’ye çıktı” dedi.
Tütün kullanımındaki tehlikelerden belki de en önemlisinin 15-24 yaşları arasındaki gençlerdeki artış olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Ergüder bu yaş grubunda sigara içme oranlarının yüzde 300 artış gösterdiğini ifade etti. Son yıllarda gençlerin özellikle e-Sigara türevlerine yöneldiğine de işaret ederek, tütün endüstrisinin “daha masum” gösterdiği aroma ve tatlandırıcılarla çeşitlendirilen ürünlerle gençliği bağımlılık tuzağına sürüklediğini ifade etti. Özellikle okul çağındaki gençlerin nikotine alıştırıldığını söyledi.
TÜTÜN ENDÜSTRİSİNİN TUZAKLARI
“Şunu unutmamak gerekir ki, sigara kullanımı ile ilgili mücadele sigara içenlerle değil, tütün endüstrisi ile mücadeledir” diyen Prof. Dr. Toker Ergüder, tütün endüstrisinin sigara ile mücadeleye Türkiye'deki ürün çeşitliliğini arttırma çabalarıyla darbe vurmaya çalıştığını aktardı. Prof. Dr. Ergüder, “Özellikle kadın ve gençlere yönelik ince sigaraların çeşitliliğini arttırarak mümkün olduğu kadar çok piyasaya sürmeye çalışıyorlar. En yoğun çabalarından biri de elektronik ve ısıtılmış sigaraları piyasaya sokmak. Bu ürünleri daha az zararlı diye lanse ediyorlar ve bununla ilgili de inanılmaz kampanyalar yapıyorlar. Birtakım politikacıları ve karar vericileri etkilemeye çalışıyorlar. Bu ürünlerin ülkemizde satışı yasak olduğu hâlde birçok kişi çeşitli yollardan elde ederek kullanıyor ne yazık ki” dedi.
VERGİ, TÜKETİMİ AZALTIR
Dünya Sağlık Örgütü tütün vergilendirmesini bir tütün kontrolü stratejisi olarak benimsedi. Ancak Türkiye’de sigara ve alkol vergileri arasında da bir uçurum olduğuna işaret eden Prof. Dr. Toker Ergüder, “Alkolde vergi oranı yüzde 300 iken sigarada yüzde 80 civarında. Vergilendirme tütünle mücadelede en etkili yöntemlerden biridir. Bugüne kadar yapılan uygulamalar sigara fiyatlarına yapılan zamların yetişkinlerde sigara içme oranlarını yüzde 4, gençlerde yüzde 8 oranında azalttığını ortaya koydu. Türkiye’de yılda yaklaşık 6 milyar paket sigara satılıyor. Paket başına 5 TL’lik bir artış 30 milyar dolar, 10 TL’lik bir artış 60 milyar dolar bir bütçe oluşturur. Bizim önerimiz, Maliye Bakanlığı’nın paket başına 5 ya da 10 TL’lik bir vergi koyması ve buradan elde edilecek geliri sigaradan kaynaklanan hastalıkların teşhisi ve tedavisi için Sağlık Bakanlığı’na aktarması. Dünyadaki uygulama da böyle aslında. Bu şekilde hem tüketim azalır hem de vergi geliri artar. Son veriler Türkiye’de sigara kullanımına bağlı hastalıkların sağlık maliyetinin 3 milyar dolar olduğunu gösteriyor” dedi.
YASAK DİNLEMİYORLAR
Ankara, İstanbul ve İzmir’de lokantalarda yapılan bir çalışmaya göre 2012 yılında kapalı ortamda sigara içme yasaklarına uyum yüzde 80’lerde iken bugün üç ilin ortalamasında yüzde 36’lara düşmüş durumda.
EN UCUZ SİGARA TÜRKİYE'DE
Türkiye’de sigara fiyatlarının enflasyon oranında artmadığına da işaret eden Prof. Dr. Toker Ergüder, Avrupa’da en ucuz sigarayı Türklerin içtiğine dikkat çekti. Türkiye’de 1 paket sigaranın 1,6 dolara karşılık geldiğini anlatan Prof. Dr. Ergüder, “Bu fiyat Avrupa ülkelerinde ortalama 10 dolar, İngiltere’de 15 dolara karşılık gelmektedir. Avrupa ülkelerinde 1 paket sigaranın fiyatı yaklaşık 5-6 litre benzine eşittir. Bu açıdan bakıldığında bizde çok düşük” diye konuştu.
DÖRT ÖLÜMDEN BİRİSİ SİGARADAN
Sigaranın sağlık üzerindeki etkisinin rakamlara da yansıdığını söyleyen Prof. Dr. Toker Ergüder, “Türkiye'de 2011-2021 yılları arasında sigara tüketimi ve sigaraya bağlı ölümlere de baktık. Sigara tüketiminin yüzde 37 arttığı dönemde akciğer kanserinden ölümler de yüzde 38’lik artmış. İskemik, kalp hastalıklarında, yüzde 21’lik bir artış var. KOAH gibi akciğer hastalıklarındaki artış yüzde 18. Şu anda bizim tahminlerimize göre Türkiye'de yaklaşık on beş yaş üzerinde 19 milyondan fazla kişi sigara içiyor. Bunların yaklaşık 14 milyonu erkek, 5-6 milyonu da kadın. Ve bu sigara içme oranlarına bağlı olarak da Türkiye'de her yıl yaklaşık 120-130 bin kişinin sigara kaynaklı hastalıklardan öldüğünü tahmin ediyoruz. Türkiye'deki tüm ölümlerin dörtte biri; yüzde yirmi beşi sigara kaynaklı hastalıklardan meydana geliyor” dedi.
DÜZ PAKETİN EKSİKLERİ VAR
Türkiye 2004 yılında imzaladığı DSÖ Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi kapsamında tütüne olan talebin azaltılması ve tütün arzının azaltılmasına yönelik tedbirleri alıyor. Türkiye’de 2019 yılında kabul edilen tüm sigaraların standart hâle getirilmesini içeren düz paket yasasının bir yönetmelikle tam olarak uygulanmadığını da belirten Prof. Dr. Ergüder, “Bu yasaya göre bütün sigaralar standart ve düz paket olacaktı. İnce sigaralar satılamayacaktı. Ancak daha sonra çıkarılan bir yönetmelikle sadece düz paket oldu. Pek çok ülkede ince sigara satışı yapılmıyor” diye anlattı.
'da Takip Edin!
