Aman göz değmesin! Teknoloji̇ ve yapay zekâ ile engeller kalkıyor

ÖMER TEMÜR'UN HABERİ - 1920’lerde beyaz baston; 1930’larda ise görme engellilerin okuyabilmesini mümkün kılan Braille alfabesi büyük bir devrimdi. Bu gelişmelerden tam 100 yıl sonra, yapay zekâ, görme engelliler için betimleme aracı olurken, artık körlük de tarihe karışıyor. 

YAPAY GÖRÜNTÜ OLUŞTURUYOR

İsviçre’de geliştirilen CEBRA adlı yapay zekâ, gözlerden beyne gönderilen sinirsel sinyalleri görüntüye çevirebiliyor. Teknoloji sayesinde gelecekte körlük tarihe karışabilir. Bilim insanları, siyah beyaz bir film izlettikleri farenin beynindeki elektrik sinyallerini yapay zekâ ile görüntüye dönüştürdü. Yalnızca beyin taramasından elde edilen verilerle farenin izlediği film yüzde 95 doğrulukla yeniden üretildi. Nature dergisinde yayımlanan araştırmanın insan beynine uyarlanması bekleniyor. Bu sayede gelecekte görme engelliler için biyonik gözler üretmek mümkün olabilecek.

YOL GÖSTEREN BASTON

Görme engelliler için geliştirilen akıllı baston teknolojisini WeWalk, navigasyon ve toplu taşıma özellikleri sayesinde yolculukları kolaylaşıyor. ‘Belirli bir durağa nasıl gidebilirim? Bu duraktan hangi otobüsler geçer? Şu an hangi duraktayım? Hangi durakta inmem gerekir?’ gibi sorularımızın tamamına cevap veriyor. Görme engelliler keşif moduyla etrafındaki mağaza, kafe ve restoranlardan da haberdar oluyor

SESLİ BETİMLEME YAPIYOR

Microsoft’un SeeingAI mobil uygulaması renk algılama, sahne ön izleme, kısa metin okuma, kişi tanıma, ışık algılama, belge & para ve ürün barkodu okuma gibi özelliklerini sesli betimleme yoluyla paylaşarak görme engelli bireylerin sosyal hayatta yardım almadan hareket edebilmelerini sağlıyor. Microsoft Copilot ise tamamen sesli komut aracılığıyla fotoğraf betimleme yaptırılabildiği gibi “Bu fotoğraf neden komik?” gibi bir soruya dahi yazılı ve sesli olarak cevap alınabiliyor. 

GÖRMEDEN GÖRÜŞME 

“Be My Eyes” uygulaması gönüllüler ile görme engelliler arasında videolu görüşme imkânı sağlıyor. Uygulamada 560 binden fazla görme engelli, 7 milyondan fazla da gönüllü bulunuyor. Ayrıca, uygulama cihaz ekranında bulunan metni yapay zekâ desteğiyle seslendiriyor.

KONUŞAN KİTAPLIK

Görme engellilerin hayatını kolaylaştıran uygulamaların başında sesli kitaplar geliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığınca görme engellilerin kitaplara erişimini hızlandırmak, eğitim ve öğretimlerini desteklemek amacıyla hazırlanan “Konuşan Kitaplık” ile kitaplara erişim sağlanabiliyor. Turkcell’in “Hayal Ortağım” uygulamasıyla güncel haberlere, köşe yazılarına ve film betimlemelerine erişilebiliyor. 

BU GÖZLÜKLER KONUŞUYOR 

Yapay zekâ destekli çalışan Envision gözlükleri, çevredeki görsel bilgileri sese dönüştürerek görme engellilerin önündeki engelleri kaldırıyor. ChatGPT ve Google Glass donanımını kullanan akıllı gözlük 5G desteği sayesinde, bilgileri çok daha hızlı bir şekilde işleyerek görme engellilerin hizmetine sunuyor.