Donbass yığınağı

YILMAZ BİLGEN

Rusya-Ukrayna arasında son dönem Donbass bölgesinde yaşanan olaylar, iki ülkeyi çatışmanın eşiğine getirdi. Kırım’ın işgali ile aynı dönem Rus yanlıları tarafından özerk bölge ilan edilen ve Lugansk Halk Cumhuriyeti adı verilen Donbass’ta dokuz ay önce ilan edilen ateşkesin bittiği açıklandı. Ukrayna hükûmeti, Rus yanlısı medya kuruluşları ve sivil toplum kuruluşlarını kapattı. Bununla birlikte bir diğer karar Kırım’ın işgalden kurtarılması kapsamında savaşa hazırlık anlamına gelen askerî güvenlik stratejisi kabul edildi. Ukrayna ordusu sınır hatlarına yoğun sevkiyatlar gerçekleştirdi. Kremlin yönetimi de bu sürece benzer yöntemlerle cevap verdi ve Donbass başta olmak üzere Ukrayna sınır hattına silah, cephane ve asker gönderdi. Türkiye gazetesine konuşan Kırımlı gazeteci İsmet Yüksel, Rusya’nın "tatbikat" dediği askerî hareketliliğin savaş hazırlığı olduğunu belirtirken Çankırı Karatekin Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sezai Çelik, Putin yönetiminin Kırım sonrası bölge haritasını yeniden değiştirmek istediğini söyledi.

HAYATİ ÖNEME SAHİP
Ukrayna’da yaşayan Kırımlı gazeteci Yüksel, Doneks’te çok büyük çapta demir, kömür madenleri bulunduğunu, Ukrayna’nın en büyük tahıl üretim potansiyelinin olduğunu ve ağır sanayi tesislerinin faaliyet gösterdiğini söyledi. Yüksel ayrıca Donbass’ın dünyanın sayılı kaya gazı rezervine sahip olduğunu ve ticaret, ekonomi, üretim niteliği açısından Ukrayna’nın kalbi olduğuna vurgu yaptı.

AYRILIKÇILAR RUS KONTROLÜNDE
Rusya’nın bir korsan cumhuriyet kurdurduğunu belirten Yüksel “2014 öncesi Donetsk ve Donbass illerinden oluşan Donbass bölgesinde 8 milyon kişi yaşıyordu. Rusya Kafkasya’nın farklı bölgeleri ve Kırım’da uyguladığı stratejiyi Donbass’ta da aynı şekliyle tatbik etti. Burada yaşayan Rusları kışkırtarak Kiev’e karşı silahlandırdı ve savaş başlattı. Daha sonra da Moskova dâhil dünya da hiçbir ülkenin tanımadığı Lugansk Halk Cumhuriyeti’ni kurdurdu. Bu dönemi takip eden yıllarda bölgeyi dolaylı olarak kontrol etmeye başladı. Donbass’ta ayrılıkçı vesair söylemi doğru değil. Bu durum tamamen Rusya’nın Kiev’e karşı yürüttüğü savaşın bir parçası ve Kırım’la başlayan sürecin devamı’’ diye konuştu.

RUS PASAPORTU DAĞITIYOR
Senaryonun Dağıstan, Gürcistan ve Kırım örneği ile tam olarak benzerliğine dikkat çeken gazeteci Yüksel “Donbass’ta zaten savaş var ve devam ediyor. Ruslar yedi yıldır orada yaşayan insanlara Rus pasaportu dağıtıyor. Donbass’ı kendi toprakları olarak görüyorlar ve varolan gerginliğe vatandaşlarını koruma bahanesi ile müdahale edecekler. Uzun zamandır buna hazırlanıyorlar. Donbass’ın bir başka önemli boyutu Avrupa ile Ruslar arasında tampon nokta olması. Avrupalılar Rusların bu kadar yakınlarına sokulmasına izin vermek istemeyeceklerini düşünüyorum” dedi.

TÜRKİYE ANAHTAR ÜLKE
Pentagon’dan gelen “endişe duyuyoruz” açıklamalarını değerlendiren Çankırı Karatekin Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sezai Özçelik “Son olaylar ABD-Rus çekişmesinin bir tür sahaya yansıması. Rusya bir yandan NATO diğer yandan AB’yi çevrelemek istiyor. Bu çekişme ve mücadele stratejisi içerisinde Türkiye anahtar ülke durumunda. Bir yandan Ukrayna ve Rusya ile iyi ilişkilere sahip olan Türkiye diğer yandan NATO üyesi olma niteliği taşıyor. Bu çok boyutlu pozisyon sebebiyle arabulucu bir misyon da üstlenebilir” ifadelerini kullandı.

SIRADA ODESSA VAR
Rusya Federasyonunun Kırım’ın işgali sonrası yeni bir harita dizaynı için hazırlık yaptığına dikkat çeken Profesör Özçelik “Ruslar, Donbass’ta askerî ve siyasi varlığını sağlamlaştırdıktan sonra Odessa’ya inmek istiyorlar. Rusya’nın yeni dönem harita perspektifi bununla yetinmiyor. Moldova-Kişinev hattından Donbass benzeri bir özerklik ilan eden Transdinyester’i de ele geçirmeyi hedefliyorlar. Rusya’nın donmuş çatışma alanları doktrini bu süreçte etkili olacak. Kırım sonrası dondurduğu yeni bölgeleri sınırlarına dâhil etme projesini tatbik edecek. Donbass bu yeni dönemin ilk noktası ve devamı gelecek” şeklinde görüş belirtti.

SAVAŞLARI TETİKLEYEBİLİR
Prof. Dr. Özçelik şöyle konuştu: Rusya’nın bu girişimi büyük çaplı savaşları tetikleme potansiyeline sahip. Kremlin, Donbass üzerinden ABD ile Avrupa’ya meydan okuyor. Ayrıca birçok fay hattında ciddi anlamda birikmiş enerji var ve Rusya’nın Ukrayna hamlesi ile işlerin hangi noktaya varacağının kestirmek zor. Montrö anlaşması ile Rusya, NATO ve Batılı güçleri Karadeniz’den uzak tuttu. Ancak önümüzdeki dönem bu denklem farklı boyutta değişebilir.

ABD: UKRAYNA'NIN YANINDAYIZ
Ukrayna’nın doğusunda yaşanan çatışmalarla ile yoğun bir telefon diplomasisi yaşandı. ABD Genelkurmay Başkanı Mark Milley, önce Ukraynalı mevkidaşı Ruslan Khomchak ardından da Rus mevkidaşı Valeriy Gerasimov ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Genelkurmay başkanları arasında yapılan görüşmelerin detayları açıklanmazken ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Ukraynalı mevkidaşı Dmitro Kuleba ile görüştü. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price “Bakan Blinken, Rusya'nın Donbas ve Kırım’da devam eden agresifliği karşısında Ukrayna'nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne olan sarsılmaz bağlılığını yeniden teyit etti” ifadesine yer verildi.