Kazanan Türk dünyası olacak! Zengezur koridoru Süveyş öneminde
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın ortak deklarasyonu imzalamasıyla Türk dünyası birleşti. Zengezur Koridoru yakın gelecekte yeni enerji boğazı olarak işlev görecek; bir tür yeni Panama ve Süveyş niteliği kazanacak.
YILMAZ BİLGEN - ABD’nin ara buluculuk rolü üstlenmesiyle Azerbaycan ve Ermenistan’ın imzaladığı barış için ortak deklarasyonu dikkatlerin yeniden Kafkaslara çevrilmesine yol açtı. Uzmanlar, Beyaz Saray’da atılan imzaları gazetemiz için değerlendirdi...
Azerbaycanlı Uluslararası İlişkiler ve İstihbarat Uzmanı Faruk Mammadov, masaya gelen anlaşma metninin her maddesinde Türkiye’nin izi bulunduğunu söyledi.
“Ankara bu konuda zemini hazırlayan aktör oldu” diyen Mammadov “Olayın Türk dünyasını birleştiren köprü niteliği yanında kazandığı yeni boyut, Rus ve İran parantezinin kapanmasıdır. ABD ile kazan-kazan ilkesi çerçevesinde bir anlaşmaya varıldı. Ancak İran ve Rusya ile neredeyse bir asırdır sadece oyalama ve işgal manzarası hâkimdi. Azerbaycan-Ermenistan sınırlarının çizilecek olması, Nahçıvan’ın güvenliği için koridordan silah ve lojistik sevkiyatı yapabilmemiz, 1992 yılında başlayan 907 No.lu Azerbaycan’a ambargonun kaldırılması dâhil birçok kazanımımız var. Artık Azerbaycan, Rus silahları ve teknolojisine mahkûm olmayacak. Dünyanın her ülkesinden dilediği teknolojiyi ithal edebilecek. Bu çok önemli. Diğer yandan Ermenistan’ın Türkiye’ye bağımlılığı bir zaruriyet hâlini aldı. Çok yakında Ermenistan-Türkiye arasında bir belki de iki gümrük kapısı açılabilir. Kars ve Ardahan dâhil bölgede ciddi ticari hareketliliğin yaşanacağını söyleyebilirim. Buradan gerçekleşecek her geçiş kontrolümüz altında olacak. İran ve Rusya kapsam dışı kaldı. Zengezur yakın gelecekte yeni enerji boğazı olarak işlev görecek ve bir tür yeni Panama ve Süveyş niteliği kazanacak. Çünkü buradan geçecek ticari meta değerinin yıllık 100 milyar doları bulması bekleniyor. Bizim bu noktada ABD radarlarına dikkat etmemiz gerekiyor. Çünkü Amerika güvenlik konsepti dâhilinde bölgeye asker, istihbarat ve diplomatik bir nüfuz alanı kazanacak. Aynı kapsamda İsrail faktörünün devreye girme ihtimaline karşı teyakkuzda olmak zorundayız. Diğer açıdan Çin’le Bakü arasında stratejik ortaklık anlaşması yapıldı. Bu anlaşma sadece Türkiye ile yapılmıştı bir de Çin bu kapsama dâhil oldu. Kafkasya’da Rus-İran hegemonik dengesi kökten sarsıldı. Ermeniler artık Rusların Gümrü’den de çıkmasını istiyor. Bu olay bugünün değil geleceğin Kafkasya’sını şekillendiriyor. Bu anlaşma ve keskin dönüşümün elbette bedeli olacak ancak Türkiye ve Azerbaycan’a değil daha çok Erivan’a bedel ödettireceği kesin. Türkiye her hâlükârda Kafkasya’nın yeni belirleyici gücü oldu diyebiliriz” ifadelerini kullandı.
RUSLAR BEDEL ÖDÜYOR
Eski Azerbaycan Dışisleri Bakanı Tevfik Zülfikarov’a göre, ABD’nin Zengezur hamlesi Kafkasya’ya yerleşme planının bir parçası. Ermenistan kendi haklarından ABD lehine feragat ediyor ancak Washington yönetiminin bölgede etkin olması kolay olmayacak.
“Ruslar bir anlamda 100 yıl önce Türklerin bağını keselim tavrının bedelini ödüyor” diyen Zülfikarov “Zengezur Koridoru Çin’in ortak kuşak planı dâhil bölge dizaynı açısından kritik öneme sahip. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ruslardan kurtulmak istediği için bu yönteme başvurdu. Fakat Erivan darbe girişimi dâhil ciddi sarsıntılara gebe. Çünkü anlaşma hayata geçirilirse bölgesel aks değişir. Ancak Türk dünyası açısından tehlike yok. ABD Zengezur’da olursa Paşinyan, Türkiye’ye daha çok muhtaç olacak. İran’a zaten gereken göz dağı verildi. Sözlü çıkışlar dışında sahaya yansıtabilecek etki üretemez. Rusya’nın da kolu kanadı budandı. Ukrayna savaşı öncesi olsa, bu projenin tatbiki çok daha zor gerçekleştirdi. Rus etkisi bundan sonra Kafkasya genelindeki sahada azalacak ve Rusya daha fazla kendi içine gömülecek. Ben geçtiğimiz günlerde Moskova’ya giden ABD Başkanı Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ve Rusya lideri Vladimir Putin arasında konunun görüşüldüğü fikrindeyim. Ankara ve Bakü adımlarını hesaplı ve oldukça stratejik atıyor” dedi.
ZORLU SÜREÇ
Azerbaycanlı siyaset bilimci Elhan Şahinoğlu İran, Çin ve Rusya’nın mevcut duruma dönük bazı adımlar atacağını ancak sonucu değiştirme güçlerinin olmadığını söyledi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Ukrayna konusunda ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya geleceğini belirten Şahinoğlu “Böyle bir durumda, Rusya’nın ABD’nin Güney Kafkasya’da barış sağlama girişimlerini engellemesi, Putin’in Trump karşıtı bir politika izlediği anlamına gelecektir ki Kremlin’in sahibi böyle bir riski göze almaz” diye konuştu.
'da Takip Edin!
