Rusya-Ukrayna krizinde Türkiye'nin önceliği bölgede tansiyonu düşürmek

SELÇUK BÖKE

Rusya-Ukrayna arasında başlayan gerilim, diplomatik çabalara rağmen devam ediyor. Rusya’nın ‘garanti talepleri’ Batı ve NATO tarafından kabul görmezken, bölgede sıcak çatışma riskini artırıyor. Hem Moskova hem de Kiev ile iyi ilişkileri bulunan ve muhtemel bir çatışmadan en fazla etkilenecek ülkelerin başında gelen Türkiye, tansiyonu düşürmek için devrede. Krizin gölgesinde iki ülke lideriyle tarihî zirveler gerçekleştirecek olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, çetin bir diplomasi trafiği yürütmeye hazırlanıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ilk olarak 3 Şubat’ta Ukrayna’nın başkenti Kiev’de Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenski ile bir araya gelecek. Erdoğan’ın Kiev ziyaretin ardından bu defa Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye’ye gelecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ev sahipliğinde gerçekleşecek zirve, son yılların en kritik görüşmesine sahne olacak.

“BOĞAZLAR GÜNDEME GELEBİLİR”

Emekli Kurmay Albay Ünal Atabay, Putin’in iki ülke arasındaki ilişkilerin sürdürülmesi açısından öncelikle Türkiye’nin tarafsız kalmasını isteyeceğine işaret ediyor. Gazetemize konuşan Atabay “Putin, Karadeniz ve Boğazlar konusunda Türkiye’nin niyetini öğrenmek isteyebilir. Karadeniz bölgesindeki muhtemel bir çatışma durumunda Boğazlar bölgesinde kullanılması ihtiyacı ortaya çıkacak. Rusya böyle bir durumda Türkiye’den Boğazlardan geçişin durdurulmasını isteyecektir. Putin ayrıca Ukrayna’ya daha fazla silah, mühimmat ve SİHA desteği yapılmamasını temenni edebilir. Ancak ben, çatışmaya ramak kalmış bir dönemde Türkiye’nin zaten Ukrayna’ya yeni askerî teçhizat ve mühimmat desteği sunacağını düşünmüyorum. Zira Türkiye, ara buluculuk teklif ederek bunu yapmayacağının mesajını da verdi aslında” ifadelerini kullandı.

“SİHA KONUSU TİCARET”

Uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. Toğrul İsmayıl da Rusya’nın Boğazlar meselesini gündeme getireceği görüşünde. İsmayıl “Karadeniz havzasında meydana gelecek bir savaş durumu Montrö Sözleşmesi’nin uygulanmasını da gerektirebilir. Bu durumda Boğazların kapatılması, hava sahasının kapatılması ve diğer konular Türkiye’nin vereceği karara bağlı” dedi. İsmayıl “Türkiye, Rusya’nın hassasiyetleri ve çizgilerini tanıyan bir ülke. Rusya da Türkiye’nin hassasiyetlerini anlayan ve bilen bir ülke. İki devlet de gücünü, kapasitesini ve isteklerini iyi biliyor. Buna iki devlet başkanı arasındaki iyi ilişkileri de eklersek bir araya gelip görüşmeleri oldukça önemli. Ukrayna açısından ise Türkiye ile stratejik iş birlikleri var. Görüşme de bu çerçevede yürütülecek. Türkiye, Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne destek vereceğini bir kere daha ifade edecektir. Türkiye de kendi ulusal çıkarları doğrultusunda hareket edecektir. SİHA meselesi ticarettir ve Türkiye tedarike devam edebilir. Ama esas mesele SİHA’ların satışından ziyade Türkiye’nin Ukrayna’ya nasıl destek vereceği meselesidir. Zelenski’nin de öncelikli gündemi bu olacaktır” diye konuştu.

TÜRKİYE’NİN DE TALEPLERİ VAR

Türkiye’nin  görüşmelerde elinin oldukça güçlü olduğunu belirten diplomatik kaynaklar ise, Türkiye’nin Rusya’nın taleplerine sıcak bakması durumunda Moskova’dan bazı konularda adımlar atılmasını isteyebileceğini belirtiyor. Özellikle ikinci S-400 sevkiyatı ve teknoloji transferi konusunda sürecin hızlandırılması, beşinci nesil savaş uçağı tedariki ve Türkiye’ye daha fazla doğalgaz verilmesinin gündeme gelebileceği ifade ediliyor.

RUSYA'NIN SİHA ENDİŞESİ

Ukrayna, Türkiye’den Bayraktar TB2 tipi silahlı insansız hava aracı satın almış, ekim ayı başında da kendi topraklarında Türk SİHA’sı üreten bir fabrika kuracağını açıklamıştı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, Bayraktar TB2 SİHA ile Rusya yanlısı grupların kullandığı bir obüsü vurduğu görüntüleri kamuoyuyla paylaşmıştı. Yerli SİHA’lar ayrıca Libya, Suriye ve Karabağ’da Rus sistemlerini bertaraf etmişti. Bu çerçevede Rusya’nın SİHA’lara karşı hassasiyeti bulunuyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ‘Ukrayna ile Türkiye arasındaki askerî ve teknik iş birliğiyle ilgili endişelerini dile getirmişti. Ankara ise SİHA ihracatı konusunda Moskova’dan farklı düşünüyor. Dışişleri Bakanı Mevlût Çavuşoğlu “Bir devlet bizden bunu satın alıyorsa, o artık Türk ürünü değildir. Belki Türkiye’de üretilmiş olabilir ama Ukrayna’ya aittir. Türkiye bununla suçlanamaz” dedi. Türkiye’nin de terörle mücadele sırasında farklı ülkelerden çeşitli silahlarla karşılaştığını dile getiren Çavuşoğlu “Terörle mücadelemiz sırasında farklı ülkelerden farklı silahlarla karşılaşıyoruz. Biz asla hiçbir ülkeyi suçlamıyoruz. Ukrayna da bizim adımızı kullanmayı bırakmalı” açıklamasını yapmıştı.