Romanya'da Türkçe'ye büyük ilgi, aynı dili konuşuyoruz

FATİH SELEK'İN YAZISI - Edirne’yi çık, kuzeye kır, tabelasını görmen 326 kilometre. İstanbul’dan Eskişehir, Ankara’dan Kayseri, İzmir’den Bursa kadar... İstanbul’dan her gün otobüs seferleri düzenleniyor. Uçakla da indin kalktın maksimim bir saat. Uzak değil, kapımızın önü. Denizden de komşuyuz. İsteyen, su yoluyla gidebiliyor. Sallana sallana 12 saat. Evet, tahmin edeceğiniz üzere Romanya’dan bahsediyorum.

Yunus Emre Enstitüsü’nde Türkçe dersi  alan kursiyerlerle konuştuk. Neden dilimizi  öğrendiklerini sorduk. Birisi “Babaannem  Türk. Türkçe bilmeyen Türk mü olur  diyorlardı. Şart olmuştu” dedi.

GENÇLER GÖÇTÜ, NÜFUS ERİDİ

Diktatörlükten demokrasiye atlarken, çok sancılı yıllar geçirdi Romanya. Stratejik konumu avantıjı oldu. Batılılar Moskova’ya “yem etmeden” açıverdi Avrupa Birliği’nin kapılarını. Yıl 2007. Rumenler 14 yıldır AB üyesi. Ne var ki, Schengen Bölgesine dahil edilmediler. Buna rağmen, ülke Batı’ya inanılmaz göç vermiş. Erken kalkan, iş aş için yola revan olmuş. 25 milyonluk nüfus, 19 milyona kadar erimiş. En çok ihtiyaç duyulan şey işgücü. Eh, AB üyeliği hayat pahalılığına beraberinde getirmiş. Bu da kaçışları hızlandırmış. Romanya, AB fonlarıyla inanılmaz büyümüş, yatırımda çekim merkezi olmuş. Türk iş adamları da fırsatı iyi değerlendirmiş. 4 asırlık ortak tarihî geçmiş, fiziki yakınlık ve kültürel doku Türklerin işini kolaylaştırmış. Bugün ülkede 18 bin Türk şirketi varlık gösteriyormuş. Bunun dört bin civarındaki kısmı aktif. Bir de çifte vatandaş olup Romanya firması kuran var tabii. Onların sayısı bilinmiyor. Ülkenin 60. büyük iş adamı Siirtli Ömer Süsli. Ülkede 11 alışveriş merkezi varmış.

Rumen kadınlara Türk mutfak sanatları kursu veriliyor.

DİZİLERİMİZE BAYILIYORLAR

Bütün bunları nereden mi öğrendim? Merkezinden. Önceki gün başkent Bükreş’teydik. Yunus Emre Enstitüsü, güzel bir teşebbüste bulundu ve Türk gazetecileri Rumen meslektaşlarıyla bir araya getirdi. Medya buluşmasında, sağlıklı bilgi alışverişi noktasında neler yapılabileceğini müzakere ettik. Türkiye’nin Bükreş Büyükelçisi Özgür Kıvanç Altan da bir konuşma yaptı, “İki ülke arasında her alanda ilişkilerimiz hiç olmadığı kadar kuvvetli” dedi. Yunus Emre Enstitüsü Kültürel Diplomasi Akademisi Koordinatörü Dr. Melih Barut tanış olmak istediklerini söyledi. Katılımcılar arasında Romanya Gazeteciler Birliği Genel Sekreteri Madalina Corina Diaconu da yer aldı. Kıymetli görüşler dile getirildi.

26 TÜRK DİZİSİ GÖSTERİMDE

Romanya’ya yerleşmiş, mesleğini icra eden Türk gazeteciler var. İki ülke arasında köprü vazifesi görüyorlar. Romanya’nın en büyük televizyon kanalı, bildiğimiz KanalD. Pazar payı yüzde 25. Sahibi de Aydın Doğan. Ünlü iş adamımızla aynı isim ve soy ismi taşıyan bir gazeteci daha var; Söz Media’nın sahibi Aydın Doğan. Ama o Yalovalı. Aylin Asan (Ay Medya) ve Hamdi Yılmaz (Gazete Balkan) da Romanya’da birkaç dilde yayın yapan Türk medya sahiplerinden...
Rumen televizyon kanallarında 26 Türk dizisi yayınlanıyor. Bizde senaryoları sebebiyle zaman zaman tartışma konusu oluşturan diziler, Rumenlerle bizi birleştirmiş. Enstitüde Türkçe eğitimi alan gençlere ‘Hangi dizileri izliyorsunuz’ diye sordum, adını bilmediğim yapımları saydılar. Kara Sevda, Muhteşem Yüzyıl, Kübra, Yalı Çapkını...

ASKERLERE TÜRKÇE DERSİ

Diziler, Türkçe’ye ilgiyi artırmış. 13 yıldır ülkede faaliyet gösteren Yunus Emre Enstitüsü, 12 bin civarında kişiye lisanımızı öğretmiş. Bunların arasında asker ve polisler de var. Yunus Emre Enstitüsü Romanya Müdürü Mustafa Yıldız’ın başkanlığındaki ekip, kültürel bağı kuvvetlendiren birçok faaliyet tertiplemiş. Kamu çalışanlarına Türkçe öğretimi projesi onlardan biri. 
Yıldız anlatıyor: Bükreş ve Köstence’de olmak üzere iki enstitümüz var. İlgili bakanlıklarla protokol imzaladık. 5 bin civarında Rumen asker ve polise Türkçe öğrettik. Ukrayna-Rusya savaşında bölgeden 15 bin vatandaşımız tahliye edildi. Vatandaşlarımız, ülkemize kendi diliyle anlaşarak geçti. Çünkü Rumen sınır güvenlik görevlileri kursiyerlerimizdi. Türkçe, Romanya’da okullarda seçmeli yabancı dil dersi oldu. Müze ve ören yerlerinde artık Türkçe tabelalar da olacak.

BAŞBAKAN’A DERS

Mustafa Yıldız, Türkçe öğretmenliği mezunu. Eski Başbakan Victor Ponta’ya, Türkçe öğretmiş. “Başbakan, haftanın üç günü muntazam şekilde ders aldı ve etkinliklerimizde konuşmalarını Türkçe yaptı” diyor ve anlatmaya devam ediyor: Sergiler, paneller düzenledik. Rumen kadınlarına Türk yemekleri dersleri verdik. Rumen (Boğdan) beyi Dimitri Kantemir, 12 yıl İstanbul’da kalmış, Enderun’da eğitim almıştı. Bu sırada tarih ve müzik kitabı yazmış, Sultan III. Ahmed’e sunmuştu. Padişah da ona İstanbul’da arazi ve ev hediye etmişti. Kitapları arşivlerimizden bulup, tıpkı basımını yaparak Rumen yetkililere hediye ettik. Çok mutlu oldular. Şahsıma devlet liyakat nişanı tevcih ettiler. Romanya ile ortak bir geçmişimiz var. Türkleri çok seviyorlar. Burada nereye adım atsanız mutlaka bize dair bir iz çıkar karşınıza. Mesela geleneksel kıyaflerinde kullanılan figürler, Anadolu motifleridir. Ortak yüzlerce kelimemiz var. Brașov bölgesinde yüzyıllardır bir kilisenin duvarında Türk halıları asılı duruyor.

Mustafa Yıldız

GALİÇYA CEPHESİNİN ŞEHİTLERİ BURADA

Bükreş’in merkezindeki Türk şehitliğinde Galiçya cephesinde şehit düşmüş, 535 asker medfun bulunuyor. 1930’lu yıllarda tefriş edilen şehitlik zamanla bakımsız hale gelmiş. Yunus Emre Enstitüsü, herkesi göreve davet etmiş. Büyükelçi, öğretmen, iş adamları, ev hanımları, öğrenciler eldivenleri takip sabunlu bezle beş gün mezarlık temizliği yapmış. 80 kişi taşları zımparalayıp, yazıları yeniden boyamış. Enstitü müdürü Mustafa Yıldız diyor ki; “Osmanlı sefere çıktığı zaman, askerler yanlarına iğde alırlarmış. Neden iğde? Hem antibiyotik özelliği var hem besleyici. Kamp kurdukları yerde çekirdeklerini ekerlermiş. Romanya’daki iğde ağaçlarının yoğunlukta olduğu yerlerde Osmanlı mezarlıklarının olduğu belirledik. Kampta hasta olup şehit düşenler oralara defnedilmiş.  Ruslarla ve Macarlarla yaptığımız bütün savaşlar Romanya topraklarında gerçekleşti. Rusların sürdüğü Tatarlar, Anadolu’ya Romanya üzerinden geldi. Ankara’nın Sincan ilçesinin temeli, Romanya’dan gelen Tatarlar attı. Eskişehir ve Polatlı’daki Tatarların ataları buradan göçtü. Köstence’de bir Mecidiye Camii var. 1856 Kırım Savaşı sırasında yapılıyor.” 

En çok ziyaretçi çekenlerden biri Meclis binası 

DÜŞMANIMIZ BİR

Hamsi, palamut, kalkan, çorba, pilav, tavan, dolap, döşeme, basma, kalabalık, kapak, çorap, düşman, çanta, ibrik, misafir, perde, soba, kadın, derbeder, sarma, köfte, kör, tütün, zevzek, köşk, kibrit, kayısı, vişne, kiraz, çubuk, pastırma, kahve, çay, boya, cam, kaymak, masa, kazan... Bu kelimelerin hepsi Rumence’de de Türkçe’de de aynı şekilde söyleniyor. 700 kelime 
iki dilde ortak. Mazimiz bir biliriz, işe bakın ‘düşman’ımız bile aynı...

1 MİLYON ZİYARETÇİ

Diziler acayip etki oluşturmuş. Malum pandemiyle birlikte herkeste gezme merakı başladı. Geçen sene 1 milyon Rumen, ülkemize gelmiş. Buna mukabil 700 bin Türk de Romanya’yı ziyaret etmiş. Ülkede 60 bin civarında soydaş ve vatandaş bulunduğu belirtiliyor. İstanbul, Romanya’nın dünyaya açılan kapısı. Uçaklar dolu gelip dolu dönüyor. Türk Hava Yolları Bükreş’e günde 3, Romanya’ya haftada 32 sefer yapıyor. İlgiden dolayı geniş gövdeli uçaklar kullanılıyor.

İŞ ADAMLARI YAN YANA DİZ DİZE

Romanya’daki Türk yatırımları tarihte olmadığı kadar büyük. Bir iş adamımız “Burada KOBİ’lerde birinciyiz” diyor. Arçelik, Garanti, Şişecam, Eti, Ülker, Koton... Aklınıza ne geldiyse... Hemen hemen bütün büyük Türk şirketleri varlık gösteriyor. Hepsi de birbiriyle kenetlenmiş durumda. Geçen yıl yaşanan asrın felaketinden sonra yüzlerce tır yardım göndermişler. Arçelik, arama kurtarmaya katılan Ruman ekiplere, birer buz dolabı ve çamaşır makinesi hediye etmiş... Duygulanıyoruz, gururumuz okşanıyor, iyi ki varsınız diyoruz...

SEMALARDA TÜRK SAVAÇ UÇAKLARI

Romanya ve Türkiye, iki NATO ülkesi... Türkiye'ye ait 4 adet F-16 savaş uçağı, Romanya hava sahasında devriye atıyor. Ülkede çok sayıda askerî personel bulunuyor. Savunma sanayisinde de ilişkiler hatırı sayılır nitelikte. Bükreş yönetimi 18 adet TB2 alım yaptı. Romanya merkezli SELEC (Southeast European Law Enforcement Center) diye bir güvenlik kurumu var. 11 ülkenin üye olduğu kurum, "uluslararası suç"lara karşı bilgi paylaşımı yapıyor. Romanya'nın dünyaca ünlü parlamento binasının son katında faaliyet gösteren kurumun başında Oğuz Serkant Akın bulunuyor. Bükreş'i terastan seyretme fırsatı sunan Akın, Türkiye'nin misyonunu temsil ediyor.

ÇAVUŞESKU’NUN SARAYINDAN BÜKREŞ: 

Diktatör Çavuşesku’nun yaptırdığı dünyanın en ağır binasının terasından başkenti temaşa doyulmaz.