ABD'de 'peni' üretimi durduruldu! Ticarette kuruş krizi yaşanıyor
ABD Başkanı Donald Trump’ın bir sentlik madeni paranın üretimini durdurma kararı ülkede 'peni krizi'ne yol açtı. Bankalarda para akışında zorluklar yaşanırken bazı zincir marketler peni karşılığında ücretsiz ürün vermeye başladı. Hazine Bakanlığı, peni üretiminin durdurulmasıyla 56 milyon dolar tasarruf hedeflerken uzmanlar, kuruşun üretim maliyetinin iki katına çıktığını belirtti. Bazı eyaletlerde tutarların yuvarlanmasının yasak olması da ticarette güçlüklere neden olmaya başladı.
ABD’deki işletmeler bozuk para sıkıntısı nedeniyle zor günler geçiriyor ve ticaret olumsuz etkileniyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın yılın başlarında bir sentlik madeni paraların üretimini durdurma kararı, esnafların müşterilerine tam para üstü vermekte güçlük çekmesine neden oluyor. Yeni peni siparişi veremeyen bankalar da madeni paraları karneye bağlıyor.
Bazı perakendeciler, eldeki son kuruşları toplamak için kampanyalar düzenliyor. Pensilvanya merkezli market zinciri Giant Eagle, hafta sonunda müşterilerinin getirdiği kuruşları, değerinin iki katı tutarında hediye kartlarıyla değiştirebilecekleri bir etkinlik yapacağını duyurdu. Bazı market zincirleri de 100 peni getiren müşterilerine ücretsiz içecek vermeye başladı.
TUTARLARDA YUVARLAMA YAPMAK YASAK
Kuruş sıkıntısı, yasal zorlukları da beraberinde getirdi. Bazı eyaletlerde alışveriş tutarlarını en yakın kuruşa veya on sente yuvarlamak yasak olması beraberinde güçlükler getiriyor. Bu durum, nakit ve kartlı müşteriler arasında fiyat eşitsizliğini önlemeyi amaçlayan yasalara aykırı görülüyor. Bu nedenle perakendeciler, davalardan kaçınmak için fiyatları aşağı yuvarlamayı tercih ediyor. Ortabatı’daki Kwik Trip zinciri, tüm nakit işlemlerini en yakın beş sente yuvarladıklarını ve bunun şirkete bu yıl yaklaşık 3 milyon dolara mal olacağını açıkladı. Bazı işletmeler ise müşterilerinden para üstlerini hayır kurumlarına bağışlamalarını talep ediyor.
DEĞERİNDEN PAHALIYA GELİYOR
Uzmanlara göre kuruşlar artık üretim maliyeti açısından kâr sağlamıyor. ABD Darphanesi’nin verilerine göre, 2024 yılında bir kuruşun üretim maliyeti 3,7 sent oldu. Ulusal Marketler Birliği’nden Jeff Lenard, “30 yıldır kuruşun kaldırılmasını savunuyoruz ama bu şekilde olmasını istemezdik” dedi.
Trump ise 9 Şubat’ta Truth Social hesabından yaptığı paylaşımda, “Ülkemizin bütçesindeki israfı, her seferinde bir kuruş azaltalım” diyerek kararının arkasında durdu. Hazine Bakanlığı, Mayıs ayında son bakır-çinko planşet siparişini verdiğini ve Haziran’da son kuruşların basıldığını açıkladı. Ağustos itibarıyla bu madeni paralar bankalara ve nakit taşıma şirketlerine dağıtıldı.
20 KAT DEĞERLENDİ
Her ne kadar bakır görünümünde olsalar da, penilerin büyük bölümü çinkodan üretiliyor. St. Louis Federal Rezerv Bankası’na göre çinko fiyatı son 20 yılda iki kattan fazla arttı. ABD Darphanesi, üretimin son yılı olan 2024’te 3,2 milyar kuruş bastı. Ancak bu madeni paralar, nadir kullanıldıkları için hızla ekonomiden çekiliyor. Amerikalılar, kuruşlarını kavanozlarda biriktiriyor veya dekoratif amaçla kullanıyor.
Hazine Bakanlığı, peni üretiminin durdurulmasıyla 56 milyon dolar tasarruf edilmesini bekliyor. Darphane ise, koleksiyonluk madeni paralar ve hatıra setleri sayesinde kârlılığını koruyor. 2024 yılında Darphane’nin 182 milyon dolar senyoraj geliri elde ettiği açıklandı.
FED'DEN AÇIKLAMA GELDİ
ABD’de bozuk paraların dağıtımı Federal Rezerv sistemi üzerinden yapılıyor. Ancak madeni para terminallerinin üçte biri, artık kuruş yatırma ve çekme işlemlerine kapatıldı. Banka yetkilileri, bu durumun kuruş kıtlığını daha da artırdığını ve fazla kuruş bulunan bölgelerden diğer bölgelere para akışının durduğunu belirtiyor.
FED sözcüsü, “Hazine’nin üretimi durdurma kararı nedeniyle peni stokları tükendikçe dağıtım noktalarında değişiklikler olacak” açıklamasını yaptı.
"BİZ O KURUŞU GERİ İSTEMİYORUZ"
ABD, küçük madeni paraları tedavülden kaldıran ilk ülke değil. Kanada 2012’de peni’yi kaldıracağını duyurmuş, 2013’te ise nakit işlemlerden tamamen çıkarmıştı. İngiltere de 1960’larda başlayan “ondalıklaştırma” süreciyle şilin ve çeyrek peni’leri tedavülden kaldırmıştı.
Ancak ABD, Kongre onayı olmadan ve bankalara, perakendecilere herhangi bir düzenleyici rehberlik sağlamadan bu adımı attı.
Perakendeciler ve bankalar, Washington’dan net bir politika açıklaması bekliyor. Lenard, “Paramızı geri istemiyoruz. Sadece ne yapmamız gerektiğini bilmek istiyoruz, çünkü bu kriz daha da derinleşecek” dedi.
'da Takip Edin!
