Mutfaklarda tereyağının yeri çok başka

Tereyağı içine girdiği ya da eşlik ettiği her şeyi tatlandırır. Günümüzde köy tereyağından çeşnilisine, sarısından beyazına kadar pek çok çeşidine kolayca ulaşmak mümkün. Ancak yine de ev yapımı taze bir tereyağının yerini ne tutabilir ki?  Yiyecek ve içecek dünyasında çok özel bir yere sahip tereyağı özellikle sabah kahvaltılarının vazgeçilmezlerinden. Kızarmış sıcacık bir dilim ekmek, üzerine bıçakla incecik sürülmüş taze tereyağı ve en üste de bal ya da reçel… İşte güne enerji veren lezzetli bir başlangıç! Ya da tereyağında yapılmış mis gibi bir omlet…

 

Tereyağının içine girdiği her yemeği, birleştiği her ürünü lezzetlendirdiği kesin. Avrupa kıtası tereyağıyla Orta Çağ’da tanışmış. Aslında tuzlu ya da tuzsuz tereyağları yapabilmek için kendi ineğimizin olmasına da tam donanımlı mandıralara da ihtiyacımız yok. Tereyağı sadece inek sütünden yapılmıyor. Keçi ya da koyun sütünden yapılan tereyağlarının rengi daha açık olsa da tatları birbirine benziyor. Tereyağı yapmak için özel ekipmanlar gerekmiyor. Kısa sürede tam istediğiniz lezzette taze tereyağı yapabilirsiniz. Becerinizi konuşturup içine dilediğiniz malzemeyi karıştırabilir, yağınıza orijinal bir aroma da katabilirsiniz. Çalkalama (YAYIKLAMA) işlemi için ne kullanırsanız kullanın ama başlamadan önce ekipmanınızı dezenfekte etmeyi unutmayın. Süt kaymağının ısısının 20 derece civarında olması işi kolaylaştırır. Tereyağınızın çabuk ekşimesini istemiyorsanız, yıkama işlemini titizlikle yapmalısınız. Tuzlu tereyağı, tuzsuz olana göre daha uzun dayanıyor. 

VÜCUDA ENERJİ VERİR

Tereyağını kendi başına kullanabileceğiniz gibi çeşitli otlar, baharatlar ve diğer malzemelerle çeşnilendirebilirsiniz. Tereyağını derin dondurucuda üç aya kadar saklayabilir, kullanacağınız kadarını buzluktan alarak doğrudan kullanabilirsiniz. Bir dönem yağ tüketiminin sağlıksız olduğu gerekçesiyle uzak durulan tereyağı, son dönemde tüketimindeki artış hızıyla öne çıkıyor. Tereyağı sağlıklı doymuş yağlar açısından zengin olmasının yanı sıra kısa ve orta uzunlukta zincire sahip yağları da içeriyor. Bu yağların tokluk hissini artırdığı, yağ metabolizmasını hızlandırdığı düşünülüyor. A vitamini, iyot ve asetilkolin açısından zengin olan tereyağı, vücuda yüksek oranda enerji veriyor. A, D, E ve K vitaminlerinin emilimine yardımcı oluyor. 

GERÇEĞİ SU GİBİ ERİMEZ

Aldığınız tereyağı hakkında kuşkularınız varsa, küçük bir parçayı sıcak suya atın. GERÇEK TEREYAĞI TEK PARÇA HÂLİNDE PARÇALANMADAN ERİR, EĞER PARÇALARA AYRILARAK ERİYORSA O TEREYAĞI DEĞİL MARGARİNDİR. Gerçek tereyağını, mutfağınızda oda sıcaklığında bıraktığınızda asla tamamen erimez sadece yumuşar. Ne kadar yumuşarsa yumuşasın şeklini de bozmaz. Eğer bir müddet sonra su gibi erimişse gerçek değildir. Gerçek tereyağını dolaptan çıkarır çıkarmaz bıçakla kestiğinizde zorlanabilirsiniz bu normaldir, ancak sadece bıçak darbesi alan yerler kesilmeli (parçalanmalı). Eğer yağın bütünü bir taş gibi çatlıyorsa katkılı bir yağ olduğunu gösterir. SARI OLAN TEREYAĞLARI GERÇEKTİR, BEYAZLAR İSE SAHTEDİR GİBİ BİR ALGIYA KAPILMAYIN! Tereyağının rengi yağ yapımında kullanılan hayvanın beslenmesi doğal olarak da sütüyle alakalıdır. Tereyağını tavada erittiğinizde göz göz olmuyor ve köpürmüyorsa sahte olması muhtemeldir. DOĞAL VE ORGANİK BİR TEREYAĞI TAVADA KIZDIRILINCA KÖPÜRÜR. Köpürmesinin sebebi tereyağının içindeki suyun yoğunluk farkından dolayı yukarı çıkmasıdır. Tereyağının oda sıcaklığında beklerken tam anlamıyla erimeyeceğini söylemiştik, ancak eridiği kısımların da kontrolü çok önemli. ERİRKEN KENDİSİNDEN DAHA FARKLI RENKTE (DAHA KOYU SARI) ERİYORSA BU YAĞDA BOYA KULLANILMIŞ OLABİLİR. 

YAĞINIZI MAYISTA YAPIN

Anadolu’nun birçok yerinde yüzlerce yıldır bilinen bir yağ vardır SADEYAĞ veya teknik bir terimle KLARİFE TEREYAĞI. Temel olarak tereyağındaki süt yağından suyun ve sütteki protein ile şeker gibi katı maddelerin halk arasındaki tabiriyle yağdaki suyun uzaklaştırılmasıyla üretilen süt ürünü. Fakat dünyanın farklı yerlerinde de benzer ürünler var. Mesela Hindistan kökenli özel bir türü olan GHEE de aynı yöntemlerle elde edilir. Unutmayın sadeyağ 252°C’ye kadar ısıtılabilir. Bu sebeple de hızlı ve yüksek ateşte pişirmede tercih edilebilir. Sadeyağ doğal olarak tereyağından çok daha uzun bir raf ömrüne sahiptir. Bir de laktoz intoleransı veya süt alerjisine sahip kişilerin sadeyağ tüketmesi daha doğru olur.  Son bilgi SADEYAĞ, Osmanlı Türkçesinde REVGAN-I SÂDE ismiyle bilinmektedir. En zor soru ve cevaba geldik, doğru tereyağına nasıl ulaşırım. En doğrusu bildiğiniz bir üreticiden SÜT ALARAK KENDİNİZ YAPIN ve bunu mümkünse mayıs ayında yapın. Bu aydaki sütler çok daha aromatik yani lezzetli ve besin değeri yüksek olacaktır. Bir kısmını tuzlayarak bir kısmını da sadeyağa çevirerek dolapta yıl boyu kullanabilirsiniz. Çok güvendiğiniz yerlerde hayvancılık yapan küçük ölçekli yerel kaynaklar seçin, açıkçası bende üçüncü seçenek yok. Sevgi ile kalın…