Uzmanlara sorduk! Türk resmi yurt dışında niçin yok? Tek istisna Osman Hamdi

MURAT ÖZTEKİN - Türk resmi son yıllarda Osman Hamdi Bey’in üzerinden dünyada ve Batı’da adından söz ettiriyor. Oryantalist üslupla eserler meydana getiren ressamın tabloları, başta Sotheby’s olmak üzere prestijli müzayede evlerinde satılıyor. Aynı zamanda Malezya’dan körfez ülkelerine kadar birçok koleksiyona da dâhil oluyor. 

Sanatçının son olarak “Preparing Coffee” (Kahve Hazırlamak) adlı tablosu, 29 Nisan’da Londra’da yapılan açık artırmada 1 milyon 16 bin sterline (52 milyon TL) alıcı buldu ve ses getirdi. 

Ancak hem Osman Hamdi’nin eserlerinin fiyatları düşüyor hem de diğer Türk ressamların eserleri Batı müzayedelerinde yeterince ses getirmiyor. 

Osman Hamdi Bey’in “Kur’ân Okuyan Kız” adlı benzer bir eseri 2019’da yine Londra’da yapılan müzayedede 6 milyon 315 bin sterline satılmıştı. Yani usta ressamın açık artırmaya çıkan son eseri, altı kat düşük fiyata yeni sahibini buldu.  Bu durum “Türk resmi yurt dışında ne durumda?” sorusunu akıllara getirdi. 

İlgili Haber

Osman Hamdi eserine 52 milyon TL! Londra'da satıldı

ALANLAR DA TÜRKLER 

Konu hakkında sorularımızı cevaplayan koleksiyoncu Mehmet Çebi “Tek çiçekle bahar olmaz” diyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: Üstelik Osman Hamdi’nin eserleri yurt dışında satılıyor ama bunların belki yüzde doksanını Türk orijinli koleksiyoncular alıyor. Öte yandan ‘Preparing Coffee’ eseri, 2019’da satılan tablosunun neredeyse altında bir fiyatına alıcı buldu.

DÜNYA, TÜRK RESMİNİ KEŞFETMİŞ DEĞİL 

Türk resminin çeşitli sebeplerle yurt dışında rağbet görmediğini savunan Çebi “Dünyadaki önemli müzelerde çok az sayıda Türk ressama ait eser vardır. Dolayısıyla dünya koleksiyoncuları Türk resmini keşfetmiş değil. Keşfedilecek bir tarafı var mı? Bu da ayrı bir tartışma mevzuu…” ifadelerini kullanıyor. Türkiye’deki ressamların çok usta olmalarına rağmen akım oluşturamayıp Batı’yı taklit ettikleri için geri planda kaldıklarını savunan Çebi “Türkiye’deki ressamlar genelde Batı’da ortaya çıkan sanat akımlarının temsilcisi olarak eser üretmişler. İnsanlar, işin orijinali varken niçin taklit eserler alsın? 1914 kuşağının ressamları oldukça önemli sanatçılar ama bunlardan Osman Hamdi’ye yakın fiyatta olan göremiyoruz” diye konuşuyor. 

SANAT SADECE RESİM DEĞİL

Peki, Türk sanatı dünyada nasıl söz sahibi olur? Mehmet Çebi, bu suale şu cevabı veriyor: Türk resminin mazisi sadece 150 sene önceye dayanıyor. Bunun için sanatı sadece resimden ibaret olarak görmemeliyiz. Bizim çok daha mahir olduğumuz hat ve çini gibi kadim sanatlarımız da var. 

Osman Hamdi’nin son eserinin aldığı fiyatı değerlendiren Portakal Sanat ve Kültür Evi’nin sahibi, antika uzmanı Raffi Portakal ise “Müzayedelerde bir eserin o anki fiyatı ölçülür. Bu, mutlak bir şey değildir. Bir eserin müzayedede fiyat almasında alıcıların psikolojisi, ülkelerinin durumu, koleksiyonlardaki eksiklikler gibi birçok faktör vardır. Bir eseri fiyatını mihenk taşı almak doğru değildir. Osman Hamdi son yıllarda Arap ülkelerinin koleksiyon oluşturmalarından ötürü ayrı bir teveccüh kazandı. Çünkü Osman Hamdi dışında Müslüman olup da o devri bu şekilde resmeden biri yok” diyor. 

BİZDEN BİR AKIM DOĞMADI

Türk resminin 1914 kuşağından beri Batı’yı takip ettiğini söyleyen Portakal “Yani otantik, bizden bir akım doğmamış. Öte yandan maalesef akımın içerisinde de bulunamamışlar. Böylece yurt dışında ses getirecek kuvvette olamamışlar. Batı’da tanınmanız için orada boy göstermeniz lazım. Oysa bizim ressamlarımız Türkiye’de bile tanınmıyorlar” değerlendirmesinde bulunuyor. 

TANITIMA İHTİYAÇ VAR

Osman Hamdi’nın dışında Fahrel Nissa Zeid, Erol Akyavaş, Burhan Doğançay gibi birçok sanatçının eserlerinin yurt dışında alıcı bulduğunu söyleyen koleksiyoncu Turgay Artam ise “Osman Hamdi Bey’in eserlerinde oluşan rakamlar, aslında diğer Türk sanatçılarının da önünü açan, dikkatleri Türk resmine çeviren bir katalizör görevi görebilir” diyor. Az sayda ressamın müzayedelerde “iyi değerlere” ulaştığını kaydeden Artam “Bunun sebebi klasik Türk resminin pek çok önemli eseri Türkiye’de, özel koleksiyonlarda ya da müzelerde yer alıyor. Ancak bir eser uluslararası sahnede görünür hâle gelince, önemli koleksiyonerlere ulaşabiliyor. Bu da bize gösteriyor ki, Türk sanatçıları aslında çok daha geniş bir potansiyele sahip. Türk resmine Batı’da daha fazla dikkat çekebilmek için tanıtımlara ve sergilere ihtiyaç var” ifadelerini kullanıyor.