Padişahlar sanatçılara hokka tuttu

MURAT ÖZTEKİN

Osmanlı Padişahlarının sanata verdiği kıymet herkesçe malumdur. Bunun sebeplerinden biri ise çoğunun sanatçı olmasındandır... Yavuz Sultan Selim gibi padişahlar divan sahibi olacak kadar iyi birer şairdir, Sultan Abdülaziz gibi hükümdarlar resme meyillidir. Sultan Abdülhamid gibi marangozluğu sanata çeviren de vardır. Fakat Osmanlı padişahları en çok hat sanatına gönül vermiştir…

Meşhur hat sanatçısı ve koleksiyoncu Prof. Dr. Uğur Derman, hatırat serisi “Ömrümün Bereketi”nin dördüncü ve son eserinde, bu konuya da temas ediyor. Derman’ın hat sanatına dair makalelerinden meydana gelen ve Kubbealtı Neşriyatı tarafından basılan eserde; Osmanlının hattat padişahlarına da yer veriliyor.

YARIM KALAN KUR’ÂN’I TAMAMLAYAN PADİŞAH

Kitapta hat sanatçısı padişahlar hakkında dikkat çeken bilgiler var. Mesela Büyük hattat Karahisari, Kanuni Sultan Süleyman için Mushaf yazarken vefat ediyor. Ancak Kanuni’nin torunu olan sanatçı padişah Sultan III. Murad, yarım kalan o eseri bizzat kendisi tamamlıyor. Hatta tezhiplerini ve cildini de yapıyor. 

IV. MURAD’DAN ÇEKİNMEYEN SANATÇI

Celalli bir padişah olan Sultan IV. Murad da hat sanatına alaka duyuyor ve icrasıyla meşgul oluyor. Sultan, meşhur Bağdat Seferi’ne çıkmadan evvel hattat Tokatlı Mehmed Efendi’den bir Mushaf yazmasını istiyor. Ancak sanatçı Mehmed Efendi, sert mizaçlı Padişah’tan hiç çekinmeden “Sözleşmesiz bu pazara girmem!” diye şart koşuyor. Yani sanatçılar sert bir padişaha bile hayır diyebiliyor. Bunun üzerine saraydan bin altın alan hattat Mehmed Efendi, Sultan IV. Murad’ın sefer dönüşüne kadar eseri bitiriyor. Bu Kur’ân-ı kerim, şimdilerde Dubai’deki bir koleksiyonda yer alıyor.

Fatih Sultan Mehmed’den evvel hüsnü hatla ilgilenen bir sultan olduğuna dair belge olmadığı ifade edilen eserde; kendisi de bir hat sanatçısı olan Sultan II. Beyazıd’ın Şeyh Hamdullah’ı teşvik ederek, Türk usulünde bir hat tarzı meydana getirmesine vesile olduğu vurgulanıyor.

"SİZİN GİBİLER GELDİKÇE DAHA ÇOK HAFIZ OSMANLAR YETİŞİR!"

Sultan II. Bayezid’in, hocası Hamdullah Efendi’ye hokka tutuğu biliniyor. Sultan II. Mustafa da bir ders esnasında üstadı Hafız Osman, rahat yazsın diye hokkasını ona tutuyor ve “Bir daha Hafız Osman yetişmez” diyor. Meşhur hattat da Sultan’a şu cevabı veriyor: Hocasının hokkasını tutan padişahlar geldikçe, daha çok Hafız Osmanlar yetişir hünkârım!

Sultan III. Ahmed ise padişahlar arasında hat sanatında en ileri olanlarından… Kitabeler ve levhaların yanında şehzadeyken dört adet Mushaf yazan Padişah’ın Medine’ye gönderdiği bu eser, ne yazık ki ortadan kayboluyor. Zaten hat yazdığı kaynaklarda geçen birçok padişahın herhangi bir eseri günümüze ulaşmıyor. Onlar arasında Fatih Sultan Mehmed de bulunuyor…