Mizahın serüveni bir kitapta toplandı
‘İstanbul’un 100 Mizah Dergisi’ kitabı, ilk mizah ilavesi ‘Terakki’den 1956’da neşredilen ‘Dolmuş’a kadar çok sayıda dergi eşliğinde mizah tarihimize bir yolculuk gibi...
KÜLTÜR SANAT SERVİSİ
Türkiye’de mizahın bir buçuk asır önceye uzanan renkli serüveni “İstanbul’un 100 Mizah Dergisi” adlı kitapta ele alındı. Merve Ünver’in yayına hazırladığı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ tarafından neşredilen kitap, az incelenen mizah tarihimizi, 100 mecmua ile okuyucuya aktarıyor. Eserde, ilk mizah ilavesi ‘Terakki’den Batılı manada ilk mizah dergisi ‘Diyojen’e, ilk renkli karikatürün neşredildiği ‘Musavver Papağan’dan ‘Eşek’e kadar çok sayıda dergi bulunuyor. Kitapta dergilerin tarihleri, yayın kadrosu ve muhtevalarına dair bilgiler eğlenceli karikatürlerle okuyucuya aktarılıyor.
TERAKKİ’DEN DİYOJEN’E...
Kitap, 1870’in Ekim ayında çıkmaya başlayan ‘Terakki’nin hikâyesiyle başlıyor. Sonrasında da ilk müstakil mizah dergisi ‘Diyojen’ inceleniyor. Ardından ‘Diken’, ‘Akbaba’, ‘Markopaşa’ gibi onlarca dergi anlatılarak 1956’da yayımlanan ‘Dolmuş’a kadar geliniyor. Fakat sonraki yıllarda neşredilenlere yer verilmiyor. Kitapta “Matbaa Osmanlıya geç geldi” klişesi tekrar ediliyor. Fakat Nasreddin Hoca, Hacivat ve Karagöz ile süregelen sözlü mizah kültürünün çok güçlü olduğu Osmanlıda, dergileşmenin zaman aldığını anlıyoruz. Bununla birlikte Sultan Abdülaziz’in Avrupa’ya seyahat ettiği o yıllarda çok sayıda mizah dergisinin neşredildiği de görülüyor.
SİYASİLEŞTİLER
‘İstanbul’un 100 Mizah Dergisi’nden öğrendiğimize göre; mizah dergileri önceleri Ermeni basınını taklit etmiş. II. Meşrutiyet’le birlikte mantar gibi çoğalıp 1930’lu yıllarda siyasileşerek propagandist bir şekle bürünmüşler. Sonraki yıllarda da dünya standartlarına uyan birer dergi haline gelmişler.
Akbaba’dan ustalığa...
Yusuf Ziya Ortaç’ın 1922 yılında çıkarmaya başladığı ‘Akbaba’, 55 yıl basılarak en uzun soluklu Türkçe mizah yayını olmuş. O yıllarda Akbaba’da çizmek, âdeta karikatürist olmanın baş şartı gibiymiş. Mizah yazarı olarak adını duyurmak da öncelikle Akbaba’da tutunmakla olurmuş.
Gölge etme...
İlk müstakil mizah dergisi ‘Diyojen’, ön sayfasında Filozof Diyojen’in “Gölge etme başka ihsan istemem” sözüyle çıkmış. Dört haftada iki defa neşrolunan dergi, 183 sayı basılmış. Namık Kemal, Çaylak Tevfik, Teodor Kasap gibi isimlerin yazdığı Diyojen, sert yazılarından ötürü de zaman zaman sansüre uğramış.
'da Takip Edin!
